Aktywizacja zawodowa i zatrudnianie osób niepełnosprawnych stan obecny i perspektywy

Główne czynniki wpływające na aktywność zawodową i zatrudnianie osób niepełnosprawnych Sytuacja społeczno – gospodarcza Polityka rynku pracy Otoczenie prawne Zachowania i postawy głównych aktorów Klimat społeczny

Legislacja - stan obecny Ustawa zasadnicza Kodeks pracy (art. 113, 94, Rozdział IIa) Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych Karta praw osób niepełnosprawnych

Instrumenty finansowe - stan obecny Budżet państwa Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Europejski Fundusz Społeczny

Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych Liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku 15 lat i więcej według aktywności zawodowej, w tys. 2004 III kw.2005 w wieku 15 lat i więcej w wieku produk-cyjnym Razem 4167 2458 4071 2396 Aktywni zawodowo 677 576 674 575 Pracujący 544 446 447 Bezrobotni 133 130 128 Bierni zawodowo 3490 1882 3396 1821 Źródło: BAEL, GUS 2004, III kwartał 2005 r

Wiek produkcyjny (18-59/64 lat) Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym Wiek produkcyjny (18-59/64 lat) 2004 I półrocze 2005 Wskaźniki N S współczynnik aktywności zawodowej 23,4 74,9 23,9 74,1 wskaźnik zatrudnienia 18,1 60,4 18,7 60,2 stopa bezrobocia 22,6 19,3 21,7 18,8 Źródło: BAEL, GUS 2004,2005

Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w urzędach pracy w listopadzie 2005 r. bezrobotni 75 338 poszukujący pracy niepozostający w zatrudnieniu 28 511 razem 103 849

Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy w okresie od października 2003 do listopada 2005

Rehabilitacja zawodowa/zatrudnianie - narzędzia Szkolenia dla osób niepełnosprawnych (zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy)- art. 38-40 Wsparcie działalności gospodarczej osób niepełnosprawnych- art. 12 – 13 Pożyczka na rozpoczęcie działalności gospodarczej Dofinansowanie do 50% odsetek od kredytu zaciągniętego na kontynuowanie tej działalności Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne (chroniony i otwarty rynek pracy) – art. 25, 26, 26a-d, 31,32 i 41 Inne działania Programy zatwierdzane przez Radę Nadzorczą PFRON

Uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych Osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności skrócony czas pracy dodatkowy urlop wypoczynkowy zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym 15-minutowa przerwa w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek, zwolnienia od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy,

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne – pułapy pomocy Rzeczywiste podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych - % najniższego wynagrodzenia znaczny umiarkowany lekki zpch 130% 205% 110% 185% 50% 125% Otwarty rynek pracy 91% 117% 77% 99% 35% 45% Ryczałtowo określone podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych % najniższego wynagrodzenia 90% 145% 70% 40% 95% 63% 81% 49% 28% 36% oraz 100% składek na ubezpieczenia społeczne zgodnie z art. 25 ustawy Kursywa – schorzenia szczególne

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne Refundacja ponoszonych podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych maksymalna wysokość pomocy na rekompensatę z tytułu podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych dla pracodawców nie będących zakładami pracy chronionej - 70% lub 90% tego co dla zpch bez dodatkowego wsparcia pracowników o szczególnych schorzeniach

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne Szkolenia pracowników niepełnosprawnych - art. 41 Szkolenia pracowników niepełnosprawnych u pracodawców prowadzących zpch w związku ze zmiana profilu produkcji - art. 32 ust.1 pkt 2 Zwrot kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń zakładu, adaptacji lub zakupu urządzeń – stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności - art. 26 Zwrot kosztów wynagrodzenia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu - art. 26d

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne Rozwiązania adresowane wyłącznie do pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej Pomoc o charakterze automatycznym Środki zasilające ZFRON m. in: stanowiące różnicę pomiędzy wynagrodzeniem osiąganym przez pracownika niepełnosprawnego a kwotą miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia 90% środków pochodzących : ze zwolnień z podatków: od nieruchomości, rolnego i leśnego i od czynności cywilnoprawnych ze zwolnień z opłat (z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych stanowiące różnicę pomiędzy składką na ubezpieczenia społeczne potrącaną osobie niepełnosprawnej a częścią składki odprowadzanej na ZUS Pomoc na wniosek Dofinansowanie do wysokości 50% odsetek od kredytów inwestycyjnych Dofinansowanie do wysokości 50% odsetek od kredytów obrotowych Jednorazowa pożyczka w celu ochrony zagrożonych miejsc pracy osób niepełnosprawnych – pomoc de minimis

Praktyka Rehabilitacja zawodowa Szkolenia osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w PUP 7 411 osób skorzystało w 2004 r. z dofinansowania szkolenia (7 228 tys. zł) pracę uzyskało 1146 osób W ciągu 3 kwartałów 2005 r. skierowano na szkolenia 3 532 osób niepełnosprawnych Wsparcie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby niepełnosprawne) 568 osób skorzystało w 2004 r. z pożyczki na rozpoczęcie działalności (18 591 tys. zł) W ciągu 3 kwartałów 2005 r. - 297 osób (9 440 tys. zł) 64 osoby skorzystało w 2004 r z dofinansowania odsetek kredytu zaciągniętego na kontynuację działalności (116 tys. zł) W ciągu 3 kwartałów 2005 r. - 25 osób niepełnosprawnych (106 tys. zł) (stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON)

Praktyka Rehabilitacja zawodowa Szkolenia pracowników niepełnosprawnych 2004 14 umów na przeszkolenie 250 osób niepełnosprawnych I-III kwartał 2005 4 umowy na przeszkolenie 21 osób niepełnosprawnych

Praktyka Rehabilitacja zawodowa W 25 zakładach aktywności zawodowej było zatrudnionych 870 osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym Dofinansowano przystosowanie 489 stanowisk pracy osób niepełnosprawnych zatrudnionych na otwartym i chronionym rynku pracy Udzielono dofinansowania w kwocie 885 815 361,75zł. do wynagrodzeń: 257 240 osób zatrudnionych w zakładach pracy chronionej 41 632 osób zatrudnionych na otwartym rynku pracy stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON)

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w Systemie Obsługi Dofinansowań PFRON Wyszczególnienie I 2004 I 2005 VI 2005 X 2005 1 2 4 5 Pracownicy niepełnosprawni ogółem 192 598 196 934 202 298 206 489 w zakładach pracy chronionej 177 309 170 914 171 992 174 354 na otwartym rynku pracy 15 289 26 020 30 306 32 135  Pracodawcy ogółem 4 489 6 246 6 929 7 206 prowadzący zakłady pracy chronionej 2 512 2410 2 406 2 385 otwarty rynek pracy 1 977 3 836 4 523 4 821

Główni aktorzy administracja rządowa samorząd terytorialny przedsiębiorstwa, regionalne i lokalne środowiska gospodarcze organizacje pozarządowe osoby niepełnosprawne

Przedsiębiorstwa, lokalne środowiska gospodarcze społeczna odpowiedzialność biznesu świadome budowanie dobrego, społecznego wizerunku firmy gotowość do zatrudniania osób niepełnosprawnych informacja i promocja

Osoby niepełnosprawne większa aktywność, gotowość na zmiany gotowość do współpracy

Obawy pracodawców Źródło:Polacy o niepełnosprawności TNS OBOP, 2004

Osoby niepełnosprawne a praca Źródło:Polacy o niepełnosprawności TNS OBOP, 2004

Kierunki ewentualnych zmian – podstawowe dylematy Które instrumenty są skuteczne, a które nie i dlaczego? Czego brakuje? – niezbędne uzupełnienia Co jest zbędne? Co wymaga zmiany albo uproszczenia? Uwarunkowania i ograniczenia