Definiowanie i pomiar kompetencji zawodowych dr Paweł Jurek Seminarium pt. „Droga do kariery- zawód czy kompetencje” Słupsk 16 października 2013 r.

Droga do kariery- zawód czy kompetencje Agenda Czym są kompetencje zawodowe Kompetencje a kwalifikacje Pomiar i standardy pomiaru kompetencji zawodowych Testy kompetencji dostępne na polskim rynku Nowe tendencje w badaniu kompetencji Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Droga do kariery- zawód czy kompetencje Kompetencje zawodowe „Gdy chcemy sprawdzić, kto będzie dobrym policjantem, musimy dowiedzieć się, co dobrzy policjanci robią.” „Jak dużo piwa osoba może wypić, nie jest ściśle związane z tym, ile go wypija.“ David McClelland „Na efektywność składa się pewna suma nawyków i zabiegów, które nie są czymś wrodzonym.“ Peter F. Drucker Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Kompetencje zawodowe – dylematy definicyjne Mieć kompetencje, czy być kompetentnym? Zakres dyspozycji uznawany za kompetencje Lista kompetencji: jedna uniwersalna, czy wiele specyficznych? Stałość definicji poszczególnych kompetencji Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Kompetencje zawodowe - model kompetentnego działania Źródło: Jurek, P. (2012). Metody pomiaru kompetencji zawodowych, Zeszyt informacyjno-metodyczny doradcy zawodowego nr 54, Warszawa: MPIPS Departament Rynku Pracy, s. 29 Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Kompetencje a kwalifikacje KOMPETENTNE DZIAŁANIE KOMPETENCJE/ POTENCJAŁ KOMPETENCYJNY - Cechy osoby, które przejawiają się w działaniach prowadzących do wykonania zadań zawodowych na wymaganym poziomie KWALIFIKACJE - dyplom, świadectwo, certyfikat lub inny dokument, wydany przez uprawnioną instytucję, stwierdzającą, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zawodu, zgodnie z odpowiednimi wymaganiami (Bednarczyk, Kwiatkowski, Woźniak, 2012, str. 27). WARUNKI WYKONYWANEJ PRACY Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Pomiar kompetencji zawodowych - poziomy rozwoju kompetencji OPIS Niski (1) Brak pożądanych zachowań, popełnianie błędów, wyraźna nieumiejętność poradzenia sobie z zadaniami wymagającymi danej kompetencji. Podstawowy (2) Podejmowanie prób zachowania się w oczekiwany sposób, poradzenia sobie z zadaniami wymagającymi danych kompetencji, popełnianie błędów. Dobry (3) Samodzielność, poprawne wykonywanie większości zadań wymagających danej kompetencji, problemy z nieco trudniejszymi zadaniami, błędy w przypadku nowych, niestandardowych sytuacji. Zaawansowany (4) Sprawna, bezbłędna realizacja zadań wymagających danej kompetencji, radzenie sobie również z trudnymi zadaniami. Przejawiane pozytywnych zachowań opisujących daną kompetencję, osoby takie często stawiane są jako wzór do naśladowania, zachowują się w sposób płynny, radzą sobie z trudnymi zadaniami, również w niestandardowych sytuacjach. Wybitny (5) Sprawne wykonanie nawet wyjątkowo trudnych zadań wymagających danej kompetencji, wskazywanie i tłumaczenie innym oczekiwanych zachowań. Wysoki poziom automatyzmu wykonywanych czynności. Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Pomiar kompetencji zawodowych Ocena - pomiar z wykorzystaniem technik ocen szacunkowych tak, aby tylko jawne, obiektywnie zaobserwowane zachowania podlegały ocenie. Ewidencja Wartościowanie Diagnoza – rozpoznawanie stanów rzeczy na podstawie ich objawów. Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Droga do kariery- zawód czy kompetencje Standardy pomiaru X = T + ε efekt spostrzegającego (oceniającego) efekt obiektu (osoby ocenianej) efekt relacji efekt metody (procedury, narzędzia) Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Standardy pomiaru - rzetelność Dokładność z jaką test mierzy to, co mierzy. Zgodność wewnętrzna pomiaru (alfa Cronbacha) - tym większa im wyższa zbieżność odpowiedzi na poszczególne pytania skali Zgodność wyników w przypadku dwukrotnego badania tym samym narzędziem Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Standardy pomiaru - trafność Zakres tego, co rzeczywiście mierzy metoda. Korelacja pomiędzy wynikiem pomiaru z wynikami pochodzącymi z innych źródeł (trafność diagnostyczna) Korelacja pomiędzy wynikiem pomiaru a wynikiem badania kryterium zewnętrznego w przyszłości (trafność prognostyczna) Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Standardy pomiaru - normalizacja Nadawanie znaczenia wynikom pomiaru Norma definiowana zgodnie z kryterium teoretycznym – odniesienie się do jakiegoś wzoru/modelu Norma definiowana zgodnie z kryterium statystycznym – „zachowanie większości“ Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Metody pomiaru kompetencji zawodowych Samoocena i ocena kompetencji w miejscu pracy (ocena metoda 180 i 360 stopni) Wywiady kompetencyjne (BEI) Testy kompetencyjne Assessment & Development Center Gry komputerowe Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Testy kompetencyjne - różne rozumienie W przypadku ujęcia kompetencji w kategoriach różnic indywidualnych, nierzadko testami kompetencyjnymi nazywane są zarówno testy zdolności, jak i kwestionariusze badające osobowość, czy też postawy Kwestionariusze bazujące na samoopisie zachowań, będących wskaźnikami kompetencji Testy wiedzy praktycznej: testy oceny sytuacji (SJT), testy wiedzy ukrytej (Tacit Knowledge Tests) Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Testy kompetencyjne - wiedza praktyczna wiedza proceduralna (Ryle, 1949) wiedza proceduralna przechowywana jest w formie skryptów poznawczych - reprezentacje sekwencji zdarzeń zawierające informacje o uczestnikach, rzeczach, przebiegu czynności oraz celu zdarzenia (Schank & Abelson, 1977) wiedza pragmatyczna - pełni funkcję instrumentalną, tzn. umożliwia jednostce realizowanie codziennych zadań (Mądrzycki, 1996). wiedza ukryta (tacit knowledge): ma charakter proceduralny, nabywana jest w wyniku własnego doświadczenia i ma wartość praktyczną dla sprawności działania osoby (Polanyi, 1966; Sternberg i wsp., 2000). Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Testy kompetencyjne – przykład 1 (JOBFITTER) SPOŁECZNE Wywieranie wpływu Współdziałanie Komunikatywność ORGANIZACYJNE Myślenie analityczne Myślenie koncepcyjne Innowacyjność POZNAWCZE Planowanie Organizowanie Kontrolowanie OSOBISTE Adaptacja do zmiany Koncentracja na zadaniu Radzenie sobie ze stresem Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Testy kompetencyjne – przykład 1 (JOBFITTER) Test Kompetencji Menedżerskich pozwala na ocenę praktycznej wiedzy niezbędnej do dobrego kierowania zespołem. Zadania sprawdzają umiejętności menedżerskie z zakresu 6 kompetencji: Organizacja pracy zespołu Przywództwo Rozwijanie pracowników Motywowanie Zarządzanie zmianą Podejmowanie decyzji Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Testy kompetencyjne – przykład 1 (konstrukcja pytań) Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Testy kompetencyjne – przykład 2 (Test Kompetencji Ogólnych) Praca z innymi Zarządzanie Nastawienie biznesowe Organizowanie działań Optymalizowanie działań Komunikatywność i przekonywanie, Współpracowanie Delegowanie i egzekwowanie zadań, Inspirowanie i motywowanie Nastawienie biznesowe, Nastawienie na klienta Dokładność i odpowiedzialność, Dążenie do rezultatów, Ocena sytuacji i generowanie rozwiązań, Umiejętności organizacyjne Dostosowywanie zachowania, Innowacyjność Dostosowywanie zachowania, Innowacyjność, Umiejętność podejmowania decyzji Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Testy kompetencyjne – przykład 2 (konstrukcja pytań) Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Testy kompetencyjne – przykład 3 (Test Wiedzy Ukrytej dla Menedżerów) 1. Opis sytuacji… Oceń jakość niżej zamieszczonych strategii działań mających na celu wzrost orientacji na temat nowych produktów i technologii na skali od 1 do 7.   1 ---------------- 2 -----------------3 ----------------- 4 ----------------- 5 ------------------ 6 ------------------7 skrajnie zła ani dobra, ani zła skrajnie dobra Zachowanie 1 Zachowanie 2 Zachowanie 3 … Droga do kariery- zawód czy kompetencje

Nowe tendencje w badaniu kompetencji Ćwiczenia złożone poznawczo stosowane podczas sesji Assessment Center Gry komputerowe pozwalające na diagnozę kompetencji Droga do kariery- zawód czy kompetencje