Kodeksy etyczne organizacji: Hipokryzja w białych rękawiczkach czy prawdziwa chęć zmian?

ZA i PRZECIW W kwestii kodeksów zawodowych należy na wstępie zaznaczyć, że sens ich tworzenia nie jest dla wszystkich oczywisty. Istnieją poglądy, że kodyfikowanie postaw moralnych sprzyja regulowaniu zachowań słusznych, tym samym pożytecznych dla funkcjonowania nie tylko poszczególnych grup, ale i całych społeczności. Jednocześnie, nie są odosobnione głosy, ze twory te (kodeksy zawodowe), są wynikiem działań jałowych, bezwartościowych praktycznie, a więc zbędne.

ZA i PRZECIW Moralność jest czymś, co obowiązuje niezależnie od konwencji i umów a potrzeba formułowania kodeksów pojawia się w ramach tych zawodów i instytucji życia publicznego, które przeżywają kryzys, pojawia się z reguły tam, gdzie nie „starcza” zwykłej uczciwości i moralności osobistej. Im mniej dobrze zorganizowanych instytucji demokratycznych, tym więcej wołania o kodeks.

ZA i PRZECIW Wśród argumentów wysuwanych przez zwolenników kodeksów zawodowych, wymienia się miedzy innymi: „Etyka zawodowa nie zastępuje moralności powszechnej, ale ją dopełnia, i to w wieloraki sposób. Po pierwsze – konkretyzując treści norm moralności powszechnej, dostosowując je do konkretnej sytuacji społecznej. Po drugie – określając potrzeby, granice i cele odstępstwa od norm moralności powszechnej. Po trzecie – formułując sposoby i możliwości rozwiązywania konfliktów norm moralności powszechnej i norm związanych z wykonywanym zawodem.

ZA i PRZECIW Zwolennicy zawodowych kodeksów etycznych wychodzą z założenia, że jakkolwiek niemożliwe jest całkowite usunięcie tarć i konfliktów wynikających ze społecznego współżycia, to możliwe jest postawienie im „tamy etycznej”. W swoich uzasadnieniach powołują jednak odniesienia do kodeksów pranych, restrykcyjnych, wymuszających określone zachowania bez względu na reprezentowane wartości moralne jednostek.

KODEKS ETYCZNY Dokument kodyfikujący wartości wspólne członków organizacji, określający zachowania, jakie uważa się za właściwe, wskazujący to, co nie jest właściwe oraz określający sankcje, jakie mogą być orzekane w przypadku niestosowania się do postanowień kodeksu. opatrywane są różnymi nazwami, np. kodeksy dobrej praktyki, kodeksy postępowania itp.

II. Kodeksy szczegółowe RODZAJE KODEKSÓW ETYCZNYCH Kodeksy ogólne są adresowane do wszystkich lub znaczącej części podmiotów zaangażowanych w określoną działalność bywają spisem reguł, jakimi powinni kierować się w swojej działalności ich adresaci, noszą one wówczas nazwę zasad. II. Kodeksy szczegółowe w zależności od stopnia szczegółowości, normują działalność jednej organizacji, jednego stowarzyszenia zawodowego, bądź grupy czy związku organizacji

Kodeksy etyczne są podstawową składową programów etycznych lub ich zapoczątkowaniem. Za najlepsze kodeksy etyczne uważa się takie, które są połączeniem kodeksu wartości, kodeksu postępowania oraz kodeksu norm, jakich należy przestrzegać (np. norm prawnych dotyczących uczciwej konkurencji). Większość kodeksów opracowywanych jest przez specjalnie dobrane zespoły osób, głównie przez zarząd lub bezpośrednio podległych mu menedżerów.

Zagadnienia szczegółowe Sankcje (opcjonalnie) Struktura kodeksów etycznych Większość kodeksów posiada część wstępną, w której przedstawione są podstawowe zasady, jakimi organizacja kieruje się w swym postępowaniu.  Część wstępna stanowi „wyznanie wiary” zwane czasem „filozofią” organizacji. Części wstępne kodeksów zawierają ponadto sformułowanie wizji, misji i celów, niekiedy prezentowane są w nich podstawowe wartości organizacji.  Rozdziały, podrozdziały poświecone poszczególnym zagadnieniom, uporządkowane wg rodzajów interesariuszy organizacji bądź zbudowane wg struktury mieszanej ( np. personel, poufność, klienci, dostawcy, konflikt interesów, kontrahenci, społeczeństwo, Wstęp Zasady ogólne Zagadnienia szczegółowe Rozstrzyganie sporów Sankcje (opcjonalnie)

Cel Pomaganie pracownikom w etycznym postępowaniu. Zawierają w związku z tym wskazania, w jaki sposób ogólne moralne zasady stosują się do tego, czym organizacja się zajmuje.

Treść kodeksu może dotyczyć między innymi takich kwestii: - bezpieczeństwo w miejscu pracy, - informowanie o nieprzestrzeganiu norm, - jakość, - konflikt interesów, - likwidacja działalności i redukcje, - molestowanie seksualne, - nagradzanie i karanie, - normy prawne, jakich należy przestrzegać, - ochrona środowiska, - poufność, - przechowywanie dokumentów finansowych, - przechowywanie i udostępnianie informacji, - prywatność w miejscu pracy i poza nim, - różnorodność (niedyskryminowanie, tolerancja), - stosunki ze światem polityki, - świadczenia na rzecz społeczności lokalnych, - upominki i udział w przyjęciach, - zdrowie pracowników, np. badania okresowe,

Przykładowy kodeks etyczny - KODEKS PRACOWNIKA Pamiętając o chlubnych tradycjach w ponad czterechsetletniej historii Poczty Polskiej, chcemy pielęgnować najlepsze wzorce postępowania polskich Pocztowców. Jesteśmy przekonani o konieczności ugruntowania trwałych wartości koniecznych do pełnienia służby publicznej i sprostania oczekiwaniom klientów. Naszą przyszłością są nowe wyzwania i potrzeba utrzymania przewagi konkurencyjnej na wolnym rynku usług pocztowych. Wiemy również, że aby temu sprostać, konieczny jest osobisty rozwój każdego Pocztowca. NALEŻĘ DO WIELKIEJ RODZINY POCZTOWCÓW I JESTEM Z TEGO DUMNY SZANUJĘ RANGĘ SYMBOLI I ZNAKÓW POCZTY POLSKIEJ, ITD. KLIENT JEST DLA MNIE NAJWAŻNIEJSZY SWOJĄ POSTAWĄ I ZACHOWANIEM KSZTAŁTUJĘ WIZERUNEK POCZTY POLSKIEJ PRACUJĘ PROFESJONALNIE I DBAM O WYSOKĄ JAKOŚĆ SWOJEJ PRACY POROZUMIEWAM SIĘ SKUTECZNIE SWÓJ AUTORYTET BUDUJĘ NA KOMPETENCJACH, OSIĄGNIĘCIACH I ODPOWIEDZIALNOŚCI

Przykładowy kodeks menedżera Zasady ogólne: 1. Menedżera obowiązuje przestrzeganie prawa, ma działać zgodnie z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. 2. Menedżer respektuje ogólnoludzką etykę w swojej pracy, obowiązują go normy uczciwości, bezinteresowności itd., we wszystkich obszarach aktywności zawodowej a także poza działalnością zawodową. 3. Menedżer uwzględnia w swojej działalności „słuszny interes społeczny”, dba o dobro wspólne w tym o środowisko naturalne i jego zasoby. 4. W działalności menedżerskiej nie należy nadużywać swych wpływów i stosować środków nacisku niezgodnych z etyką. 5. Menedżer powinien stosować zasady wolnej i uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wszystkich uczestników w procesie pracy. 6. W działalności menedżerskiej nie wolno działać w sposób podstępny, nie należy świadomie wyrządzać krzywdy ludziom, bądź wykorzystywać niezawinioną przez ludzi sytuację przymusową.

Zasady szczegółowe: 1. Menedżera obowiązuje postawa krytyczna – stała gotowość do zakwestionowania zachowań, które mogą być użyte przeciwko człowiekowi np. odmowa współpracy, informowanie opinii publicznej. 2. Menedżer eliminuje stosowanie w praktyce zawodowej kryteriów pozamerytorycznych np. narodowych, ideologicznych czy światopoglądowych. 3. Menedżer odnosi się do ludzi w sposób nie uwłaczający godności człowiek i nie naruszający zasad humanitarnych. 4. Menedżer okazuje ludziom szacunek, przestrzega terminowości i punktualności, stosuje się do ogólnie przyjętych form grzeczności w bezpośrednich kontaktach i w korespondencji, udziela odpowiedzi na otrzymana korespondencję, wystrzega się agresywności. 5. Menedżer powinien umieć prowadzić negocjacje zgodnie z dobrymi obyczajami, nie stosując sprzecznych z nimi metod argumentacji.

6. Menedżera obowiązuje lojalność wobec pracodawcy, sponsora, akcjonariuszy. 7. Menedżer traktuje swych podwładnych sprawiedliwie, np. okazuje jednakową życzliwość i pomoc, nie przeciąża jednych nadmiernymi obowiązkami, ocenia każdego współpracownika wnikliwie i sumiennie. 8. Menedżer powinien dążyć do stałego podnoszenia kwalifikacji i poziomu wiedzy swoich pracowników. 9. Menedżer dba o dobrą atmosferę pracy z wszystkimi z którymi współpracuje, eliminuje źródła konfliktów w stosunkach pracy. 10. Niedopuszczalne jest narzucanie pracownikowi warunków pracy i płacy nie odpowiadających przyjętym minimalnym standardom. 11. Niedopuszczalne jest wykorzystanie niewiedzy lub nieświadomości pracownika oraz nakłanianie go do działań sprzecznych z prawem, zasadami współżycia społecznego, dobrymi obyczajami, zasadami etyki i regułami uczciwości wyrosłymi z podłoża kulturowego.

12. Niedopuszczalne jest nakłanianie pracowników do działań naruszających ich godność, ani tolerowanie naruszeń ich godności. 13. Menedżer powinien upowszechniać wśród swoich ludzi zasady etyki i dbać o ich przestrzeganie. 14. Menedżer powinien prowadzić odpowiednią politykę kadrową zapewniającą, aby osoby, które w rażący sposób przyczyniły się do naruszenia zasad etyki nie były członkami jednostek organizacyjnych, ani nie pełniły funkcji kierowniczej. 15. W przypadku konfliktów menedżer ma obowiązek wykazać wolę pojednania, dążyć do ugody wykorzystując wszelkie formy mediacji, sądów koleżeńskich itp. 16. Menedżer unika by członkowie jego rodziny pracowali w jego macierzystym zespole, dziale, wydziale, firmie. 17. Menedżer stara się uzyskiwać zyski przez wynalazczość, lepszą organizacje pacy, ciekawą (niełamliwą) reklamę, skuteczny marketing itp. A nie poprzez praktyki monopolistyczne, zawyżone wyniki itd. 18. Nie wolno menedżerowi bez zgody pracownika wykorzystywać rezultatów jego pracy, rozwiązań organizacyjnych, technicznych, technologicznych. 19. Menedżer dba o zapewnienie godziwych zarobków, umożliwiających utrzymanie rodziny pracownika.

20. Menedżer nie przyjmuje żadnego wynagrodzenia od swoich podwładnych, w kontaktach wewnątrz firmy i na zewnątrz nie bierze łapówek. 21. Menedżer nie toleruje picia alkoholu w pracy (wymaga tego od siebie i innych). 22. Menedżer nie wyzyskuje pracowników przez ich okradanie np. sztuczne zaniżanie ich wyników, skracanie im urlopów, obcinanie premii, przedłużania dnia pracy. 23. Menedżer unika autokratycznych form kierowania personelem (jeśli nie jest to naprawdę konieczne), nie hamuje przedsiębiorczości i inicjatywy, dba o dwustronną komunikacje. 24. Menedżer zajmując wysoka pozycję społeczną nie poniża, nie poniża, nie wywyższa się nad innych. 25. Menedżer szanuje prawo podwładnych do samodzielnego wyrażania myśli, opinii, własnego zdania. 26. Menedżera ocenia każdego na podstawie osiągnięć. 27. Poza firmą menedżer powstrzymuje się od wypowiadania pejoratywnych opinii o swych podwładnych. 28. Menedżer traktuje swych podwładnych jako partnerów, a nie bezwolnych wykonawców poleceń. Dostrzega w nich człowieka w całym swoim skomplikowanym człowieczeństwie. 29. Menedżer żadnym swoim działaniem nie przyczynia się do niszczenia środowiska naturalnego. 30. Na zewnątrz o swojej menedżer i pracownicy wypowiadają się o swojej firmie wyłącznie dobrze, bronią jej dobrego imienia.

POSTANOWIENIA KOŃCOWE 1. Za nieprzestrzeganie zasad etyki należy opracować system sankcji obowiązujących w kodeksie firmy. 2. Nieprzestrzeganie zasad etyki można podawać do publicznej wiadomości. {105. s. 110-112.].

Zalety i wady wprowadzania kodeksu moralnego dostarcza wskazówek dla pracowników odnośnie oczekiwań wobec ich zachowania wpływa korzystnie na reputacje i wizerunek firmy sygnalizuje klientom jakie wartości firma propaguje promuje kulturę doskonałości poprzez ukazanie przywiązania do moralnego i etycznego postępowania  Wady: bez odpowiedniego nakierowania kod może być interpretowany na różne sposoby, co prowadzi do wypaczenia jego pierwotnego celu wymaga zainwestowania w realizacje i kontrolę wytycznych kodeksu cennego czasu osób nim objętych może obniżać efektywność pracowników wprowadza nerwową atmosferę wśród pracowników

może doprowadzić do obniżenia zysków przedsiębiorstwa ogranicza autonomię linii kierowniczej ogranicza możliwość subiektywnej oceny sytuacji może zwiększyć oczekiwania klientów do poziomu nieosiągalnego dla firmy motywuje pracowników poprawia jakość pracy sprowadza problem odpowiedzialności do posłuszeństwa normom moralność jest czymś, co obowiązuje niezależnie od konwencji i umów Niewiara w skuteczność etyk zawodowych ma swoje źródło w przekonaniu, że człowiek uczciwy będzie uczciwy i w biznesie i w domu. Nieuczciwy zaś będzie nieuczciwy nawet podczas spowiedzi. O uczciwości bowiem i nieuczciwości decyduje sumienie.

CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY CSR SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ RZEDSIĘBIORSTW CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY uważana jest za filozofię prowadzenia działalności gospodarczej, polegającej na uwzględnianiu i godzeniu przez przedsiębiorstwa interesów szerokiego kręgu różnych podmiotów tzw. interesariuszy

INTERESARIUSZE FIRMY Akcjonariusze (właściciele) Wspólnicy Członkowie (ngo) Menedżerowie Pracownicy Stowarzyszenia zawodowe Związki zawodowe Klienci Środowisko Partnerzy Dostawcy Banki Wielu innych

CSR obejmuje różne zagadnienia: – środowisko naturalne Podstawowym założeniem społecznej odpowiedzialności jest: oparcie sukcesu przedsiębiorstwa na jego długofalowym, zrównoważonym rozwoju wynikającym z uwzględnienia w swojej działalności trzech wymiarów: ekonomicznego, ekologicznego i społecznego CSR obejmuje różne zagadnienia: – środowisko naturalne – firma w społeczeństwie – działalność charytatywna – przejrzystość w biznesie (etyka działalności gospodarczej) – prawa człowieka i prawa pracownicze – zrównoważony rozwój – edukacja i nauka

Można wyróżnić dwie podstawowe grupy mechanizmów: 1. Formalizujące: polegające na ustalaniu reguł postępowania, opracowywaniu kodeksów, podejmowaniu działań ma rzecz przejrzystości w biznesie 2. Uczestniczące: w postaci uczestnictwa we wszelkiego typu akcjach od własnych programów (edukacyjnych, ekologicznych) poprzez sponsoring lub współudział w programach i akcjach organizowanych przez różne stowarzyszenia, fundacje i organizacje pozarządowe

Bibliografia: Marcin Nowak , „Etyka w biznesie”, Escape Magazine, Toruń 2006 W. Gasparski, A. Lewicka-Strzelecka, B. Rok, G. Szulczewski. „Etyka biznesu w zastosowaniach praktycznych: inicjatywy, programy, kodeksy” ,Warszawa 2002 S. Galata, „Biznes w przestrzeni etycznej. Motywy, metody, konsekwencje” , Warszawa 2007 http://www.ekologia-info.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=167&Itemid=101 http://www.elp.pigkrosno.pl/public/advise/6/Spoleczna_odpowiedzialnosc_biznesu__ http://www.poczta-polska.pl/O_Firmie/?d=kodeks http://youtu.be/iYhCn0jf46U

Wizja i misja - w kierunku aksjologicznego myślenia MISJA (mission) – to odpowiedź na pytania: czemu służy firma; dlaczego istnieje; jaka jest jej rola w świecie. Jest to zagadnienie niezmiernej wagi. Cztery parametry: Cel – wartości – strategia – standardy zachowania cztery jej parametry: cel – wartości – strategia - standardy zachowania

WIZJA (vision) - inspirująca koncepcja przyszłości firmy, marzenie o jej przyszłym kształcie i sukcesach, obraz tego, czym może być, spojrzenie na Ziemię Obiecaną. Wizja to dalekosiężne aspiracje lidera związane z jego firmą, które można przedstawić kolegom, by podtrzymać ich na duchu w drodze przez pustynię.