Trujące  Jadalne  Budowa grzyba Grzyby Trujące  Jadalne  Budowa grzyba

Borowik ceglastopory MIĄŻSZ: Błękitniejący po przecięciu. Jędrny, z wiekiem gąbczasty, do 2.5 cm gruboś ci, jasnożółty, u podstawy trzonu brudnoróżowy. Zapach przyjemny ale słaby, smak łagodny. TRZON: Pełny, rozmiarów 5-15 x 2-6 cm, żółtawy lub czerwonawy. Za młodu pękaty przy nasadzie, u dojrzałych owocników przeważnie równej grubości na całej długości. W dolnej części pokryty czerwonymi ziarenkami na jasnym tle. Błękitnieje na przekroju. ZARODNIKI: 11-19 x 4.5-7 µ, gładkie, elipsalnie wrzecionowate, oliwkowożółtawe. Podstawki 25-45 x 8-12 µ. Cystydy 40-65 x 6-11 µ, u szczytu rozszerzone, czasem wrzecionowato podłużne, w okolicach por lub na trzonie - różowe. Wysyp brudnooliwkowy. WYSTĘPOWANIE: V-X, w lasach lisciastych (na glebach wapiennych) i iglastych, częsty na terenach górzystych (zwłaszcza w lasach świerkowych), poza tym dość rzadki. Preferuje gleby kwaśne. DRZEWA TOWARZYSZĄCE: świerki, buki, dęby, jodły WARTOŚĆ: Jadalny i smaczny, ale wymaga solidnego obgotowania. Z uwagi na zawartość dużej ilości wody (długie rurki i gąbczasty miąższ) trudny do ususzenia.

Kubecznik pospolity OWOCNIK: średnicy 0.5-1 cm, wysokości 0.5 - 1.2 cm, w młodości kulisty lub nieco cylindryczny, pilśniowato zamszowaty, żółtawy, brudnopomarańczowy do cynamonowego. Dojrzewając, nabiera kształtu filiżanki, czarki lub szerokiego, grubościennego kubeczka zakrytego białawą epifragmą (czyli błoniastą warstwą strzępek), po której pęknięciu widać wiele perydioli (czyli zbiorniczków z zarodnikami). Ma niemal jednakową średnicę na całej długości, jedynie nieznacznie zwężając się ku dolnej części. Brzeg nie jest wywinięty na zewnątrz. Perydium (czyli zewnętrzna ściana owocnika) grube, jednowarstwowe, omszone, gładkie po wewnętrznej stronie, szarobiaławe, ochrowe lub brązowawe, równe, połyskujące, z równym kolistym ujściem. Epifragma jest dwuwarstwowa: zewnętrzna pilśniowata barwy perydium i wewnętrzna biała. Po pęknięciu epifragmy, jej fragmenty czasem zachowują się tylko przy brzegu owocnika. Perydiole (czyli zbiorniczki zarodników) wielkości 1.5-2.5 mm, liczne, soczewkowate, pokryte złocistożółtą grubą nakryweczką, ochrowe, żółtawe lub białawe. Są przytwierdzone prostym sznureczkiem do wewnętrznej sciany perydium. Z wiekiem bieleją a sznureczek zanika - wtedy leżą wolno w kropli śluzowatej substancji. Sznureczek jest związany z perydiolą w centrum jej spodu, gdzie powstaje maleńki guzek strzępek.

Koźlarz pomarańczowożółty MIĄŻSZ: Biały, po przecięciu przebarwia się na różowofioletowo. W trzonie łykowaty. Przy podstawie kapelusza niebieskawozielonkawy. Brak zapachu, słaby przyjemny smak. TRZON: Pełny, rozmiarów 8-22 x 2-7 cm, biało-szary, węższy przy kapeluszu. Już w młodości pokryty szaroczarnymi łuskami, które z wiekiem mogą brązowieć. ZARODNIKI: Rozmoiarów 13-16 x 4-5 µ, gładkie, eliptyczno-wrzecionowate, żółtobrązowawe. Wysyp brązowawy. WYSTĘPOWANIE: W lasach liściastych pod brzozawi, najchętniej w zagajnikach brzozowych,

Szyszkowiec łuskowaty KAPELUSZ: Średnicy 5-15 cm, szarobiaławy (między łuskami), suchy. Początkowo półkolisty, z wiekiem coraz mniej wypukły. Brzeg podwinięty (szczeólnie mocno w młodości). Pokryty jest dużymi, jedwabistymi kosmkami zebranymi w grube ciemne łuski ułożone dachówkowato. Końce łusek odstają od kapelusza. Podstawy łusek są zabarwione ciemnoszaro z odcieniem różowoliliowym, górna ich część jest brudnobrązowa do czarnej. Łuski są czarne na wierzchołku kapelusza i nieco jaśniejsze, brązowawe przy brzegu. Przeważnie na brzegach kapelusza u dojrzałych owocników zwisa w strzępach biaława osłona. MIĄŻSZ: Czerwienieje (a następnie czernieje lub fioleowieje) przy zetknięciu z powietrzem. Biały, z wiekiem czerwonawy (od dołu trzonu) do ciemnobrązowego. W trzonie jest zdrewniały, włóknisty. W podstawie trzonu szybko staje się kruchy jak węgiel drzewny. Delikatnie gorzkawy smak, nieco ziemisty zapach. TRZON: Pełny. Mierzy 7-15 x 1-2.5 cm, centralny, walcowaty (nieznacznie rozrzeszony ku szczytowi i zgrubiały przy podstawie), włóknisto-mięsisty, barwy kapelusza. U szczytu białawy. Poniżej białawego pierścienia (który szybko zanika) pokryty jest szarymi kosmkami, w górnej części jest żeberkowano-siatkowany. Biała osłona jest wełnista, gruba, zrośnięta z trzonem i z kapeluszem, zazwyczaj porwana na strzępy.

Sromotnik bezwstydny OWOCNIK: W młodości przybierają formę jędrnego, elastycznego, białego jaja, stopniowo wyłaniającego się z ziemi. Jego zewnętrzna warstwa (perydium) ma powierzchnię gładką lub słabo żyłkowaną, przy podstawie nieco pofałdowaną, w miarę dojrzewania zmienia barwę na słabo żółtawą lub różowawą. "Jajo" stopniowo się wydłuża, osiągając rozmiary 3.5-6 3-5 cm. Grube i galaretowate, przezroczyste perydium z zielonym odcieniem okrywa receptakl (czyli płodną część owocnika - w tym wypadku w fazie "jaja" pokrywa trzon, z czasem tworząc kapelusz). KAPELUSZ: Dzwonkowaty, mierzy 1.5-4 x 2.5-3 cm. Ciemnozielony do oliwkowozielonego, śluzowaty i miękki. Początkowo przylega do trzonu, u dojrzałych okazów odstaje. Na szczycie zakończony jest małą białawą tarczką osłaniajacą otwór prowadzący do wnętrza owocnika. Powierzchnia żeberkowato-pofałdowana, pomiedzy fałdami powstaje zgniłozielona (do zielonoczarniawej) gleba (czyli płodna część owocnika posiadającego warstwę strzępek zamknietą wewnątrz). Po rozsianu zarodników, na kapeluszu widoczne są jamkowate puste komory. MIĄŻSZ: Wnętrze kapelusza zajmują komory, pusty trzon zbudowany jest z kilku warstw komórek tworzących ściany. TRZON: Pusty, cylindryczny, lekko zwężający się ku górze, porowaty trzon wyłania się poprzez pęknięcie na szczycie "jaja". Jest słabo osadzony w perydium i łatwo się od niego odrywa. Porowato-gąbczasty, biały, czasem lekko żółtawy, o powierzchni pokrytej drobnymi komorami, o ścianie zbudowanej z kilku warstw komórek. Bardzo kruchy, osiąga rozmiary 10-30 x 3-5 cm.

Borowik żółtopory KAPELUSZ: średnicy 3-20 cm, mięsisty, wypukły z wiekiem do spłaszczonego, matowy, suchy. Koloru jasnoszarego, czasem z odcieniem beżowym i oliwkowym. Brzeg dość długo podwinięty, ze skórką schodzącą poniżej rurek. MIĄŻSZ: Jędrny, gruby, koloru białoszarego, przy trzonie brudnoróżowy. Po przecięciu przebarwia się na niebiesko. Smak łagodny, po chwili gorzki, zapach słaby. TRZON: Pełny, rozmiarów 1-4.5 x 3-15 cm, zgrubiały w dole (rzadko cylindryczny). W dolnej części czerwony (rzadziej na całej wysokości), w górnej żółty, u góry pokryty białawą siateczką (w dolnej części - jasnoczerwoną). ZARODNIKI: 10-16 x 3.5-6 µ, wrzecionowate, gładkie. Cystydy 45-65 x 12-18 µ, głównie na brzegu rurek, bezbarwne, wrzecionowate lub maczugowate. Wysyp brązowooliwkowy. WYSTĘPOWANIE:VII - X, w lasach lisciastych i iglastych, na kwaśnych glebach głównie w górach (tam miejscami częsty), na nizniach rzadki.

Mleczaj smaczny KAPELUSZ: Średnicy 5-15 cm, masywny, wypukły, z wiekiem szeroko rozpostarty, płytko wklęsły, bez garbka. Niemal jednolitej barwy - rudopomarańczowy, żółtorudy, pomarańczowobrązowy. Nie pręgowany. Brzeg podwinięty, z wiekiem podgięty i rozprostowany, gładki. Skórka sucha, matowa, delikatnie aksamitna, z wiekiem gładka w centralnej części lub pomarszczona do jamkowatej, podczas suszy czasem spękana. MIĄŻSZ: Białawy, jędrny, z wiekiem brązowawy, o łagodnym smaku. Mocny zapach u starych okazów przypomina woń śledzi lub raków. MLECZKO: Białe, lepkie, łagodne lecz pozostawiające nieco gorzkawo-żywiczny posmak. Gęste, wydzielane obficie. Brązowieje, zastygając. TRZON: Pełny, rozmiarów 4-12 x 1-3.5 cm, zazwyczaj równej grubości, czasem pękaty a u szczytu podłużnie prążkowany. Pomarańczoworudawy, barwy kapelusza (przeważnie jaśniejszy), suchy, gładki. ZARODNIKI: Wielkości 8-11 x 8-9.5 µ, niemal kuliste, z nielicznymi pojedynczymi brodawkami oraz siateczką (zazwyczaj grubych) łączników. Podstawki 45-55 x 9-11 µ. Liczne cheilocystydy i pleurocystydy, wrzecionowate, 600-100 x 8-12 µ, często o grubych ścianach. Wysyp biały do jasnokremowego. WYSTĘPOWANIE: VII-X, wlasach liściastych (głównie bukowych) oraz iglastych (głównie w borach sosnowych), pojedynczo lub po kilka. Preferuje gleby wapienne i glinaste. Częsty, jednak coraz rzadszy.

Maślak żółty KAPELUSZ: Średnicy 4-14 cm, mięsisty, półkolisty do poduszkowato spłaszczonego, wierzchołek najczęściej lekko stożkowaty. Kolor żółty (czasem o odcieniu cytrynowym, brązowawym do czerwonobrązowego), niezmienny po dotknięciu. Powierzchnia gładka, czasem plamista lub pomarszczona, w stanie wilgotnym śluzowata. Barwi ręce na rdzawy kolor. Skórka łatwa do oddzielenia od miąższu (jedynie pdoczas suszy odchodzi płatami). MIĄŻSZ: Jasnożółty, różowieje w zetknięciu z powietrzem. Przy podstawie trzonu czasem lekko zielonkawy. Łagodny smak, miły żywiczny zapach. TRZON: Pełny, rozmiarów 6-15 x 1-2 cm, równiej grubości, żółtobrązowy do czerwonobrązowego, nad pierścieniem pokryty brązowymi ziarenkami. Czasem po zacienionej stronie trzonu powstają większe lub mniejsze fragmenty siateczki. U podstawy żółty. Osłona przed rozerwaniem ma jaskrawożółtą barwę przy trzonie i przy brzegu, taki sam kolor lub brązowy w strefie srodkowej. Po rozerwaniu osłona często tworzy na trzonie rdzawe zgrubienie. ZARODNIKI: Wielkości 7-17 x 3-5 µ, elipsoidalnie wrzecionowate, gładkie. Podstawki mierzą 16 x 6-7 µ. Cystydy 40-70 x 7-10 µ, płowe (lecz nie zawsze), często inkrustowane, maczugowate. Wysyp ochrowy. WYSTĘPOWANIE: VI-XI, pojedynczo lub gromadnie w lasach modrzewiowych, iglastych i mieszanych a nawet w parkach (lecz zawsze pod modrzewiem), od nizin do strefy

Wilgotnica ostrostożkowata KAPELUSZ: średnicy 1-8 cm, w młodości dzwonkowato sklepiony, z wiekiem płaski, na szczycie zakończony uwypukleniem. Kolor żółty, czasem z odcieniami pomarańczu lub czerwieni. Na krawędzi jaśniejszy (do białego). Gdy wyschnie - kremowożółty. Powierzchnia gładka, śluzowata, u wilgotnych okazów na brzegu kapelusza widoczne pręgi i przeświecające blaszki. Na starość brzeg staje się pofalowany i czasem popękany. MIĄŻSZ: Koloru jasnożółtego, nie zmienia się po przecięciu, bardzo cienki w kapeluszu. Łagodny smak, bezwonny. TRZON: Gąbczasty, na starość pusty. Rozmiarów 6-10 x 0.5 - 0.8 cm, cylindyrczny, koloru kapelusza, prosty lub delikatnie wygięty, czasem węższy przy podstawie (tam często białawy). Lepka powierzchnia z drobnymi włukienkami. ZARODNIKI: 9-14 x 5-6.5 µm, elipsoidalne, gładkie, o bardzo różnej wielkości. Podstawki 34-49 x 10.5-12.5 µm, 2- i 4-zarodnikowe. Brak cystyd lub bardzo nieliczne cheliocystydy. Wysyp biały. WYSTĘPOWANIE: VI-X. Na łąkach, pastwiskach, brzegach lasów lub w rzadkich, widnych lasach i parkach. Częstsza w górach niż na nizinach. Występuje dość rzadko, lecz gromadnie.

Budowa Grzyba

WYKONAŁ  Daniel Błażejowski 