Warunki referencyjne jako podstawa do prac nad oceną ekologicznego stanu wód płynących Na podstawie referatu K.Kulesza i in. Bliskie naturze kształtowanie dolin rzecznych Kraków 2006

SYSTEM TYPOLOGICZNY WÓD POWIERZCHNIOWYCH Klasyfikacja wód wg RDW Kategorie wód – rzeki, jeziora, wody przejściowe, wody przybrzeżne Podział Polski wg Ekoregionów (wg Illiesa): Wyżyny Centralne, Karpaty, Równiny Centralne, Równiny Wschodnie Kryterium wielkości powierzchni zlewni : 10-100 km2, 100-1000 km2, 1000-10 000 km2, pow. 10 000 km2 Wysokość n.p.m.: powyżej 800 m.n.p.m., 200-800 m.n.p.m., poniżej 200 m.n.p.m. Typy podłoża: węglanowe, krzemianowe, organiczne

WARUNKI REFERENCYJNE warunki referencyjne cieków to stan występujący obecnie lub w przeszłości, odpowiadający bardzo małej presji, bez wpływów uprzemysłowienia, urbanizacji i intensyfikacji rolnictwa, jedynie z bardzo niewielkimi modyfikacjami fizyczno-chemicznych, hydromorfologicznych i biologicznych elementów jakości.

METODY WYZNACZANIA WR Warunki referencyjne oparte na danych przestrzennych, wykorzystujące dane ze stanowisk monitoringu; Warunki referencyjne oparte na modelowaniu predykcyjnym; Warunki referencyjne oparte na danych czasowych, wykorzystujące albo dane historyczne, albo paleorekonstrukcję, albo połączenie tych dwu metod; Warunki referencyjne oparte na ocenie ekspertów; Połączenie wskazanych wyżej sposobów

STANOWISKA REFERENCYJNE Dobór stanowisk refer. - kryterium ekologiczne, kryterium presji: brak zanieczyszczeń antropogenicznych punktowych i obszarowych, roślinność naturalna zgodna z typem rzeki i położeniem geograficznym, Istniejące pobory wody nie mają wpływu na funkcjonowanie ekosystemu wodnego, poziom bezpośrednich zmian morfologicznych umożliwia adaptację ekosystemu i przywrócenie stopnia bioróżnorodności i sposobu funkcjonowania charakterystycznych dla niezmienionych, naturalnych części wód, brak zakłóceń spowodowanych przez inwazyjne gatunki roślin lub zwierząt

WARUNKI REFERENCYJNE WÓD PŁYNĄCYCH Biologiczne Elementy Jakości: Skład i liczebność fitoplanktonu Skład i liczebność makrofitów i fitobentosu Skład i liczebność bezkręgowców bentosowych Skład, liczebność i struktura wiekowa ichtiofauny

WARUNKI REFERENCYJNE WÓD PŁYNĄCYCH Hydromorfologiczne elementy jakości: Wielkość i dynamika przepływu wód Połączenie z częściami wód podziemnych Ciągłość rzeki (w funkcji korytarza ekologicznego) Zmienność głębokości i szerokości rzeki Struktura i skład podłoża rzeki struktura strefy nadbrzeżnej

WARUNKI REFERENCYJNE WÓD PŁYNĄCYCH Fizykochemiczne Elementy Jakości: Warunki termiczne Warunki natlenienia Zasolenie Zakwaszenie Substancje biogenne Specyficzne zanieczyszczenia

Wskaźnik jakości ekologicznej EQR Wskaźnik Jakości Ekologicznej – EQR (wyznaczany dla każdego elementu biologicznego) jest odchyleniem zbadanych biologicznych elementów jakości od stanu bardzo dobrego (referencyjnego). EQR wyraża się wzorem: Obserwowana wartość parametru Referencyjna wartość parametru I przyjmować może wartości od 0 do 1. O stanie ekologicznym decyduje ten element biologiczny, dla którego wartość EQR jest najniższa.

USTALANIE WARUNKÓW REF. – STAN PRAC W POLSCE Typologia wód płynących w Polsce (25 typów, 3 typy cieków górskich, 12 typów wyżynnych, 7 typów nizinnych, 3 typy niezależne od ekoregionu) Warunki referencyjne abiotyczne – wstępna charakterystyka Weryfikacja biologiczna WR dla poszczególnych typów cieków Kontynuacja prac

Uwagi końcowe Ustalenie WR dla każdego typu cieku warunkiem koniecznym do realizacji oceny stanu ekologicznego wód Ustalenie warunków referencyjnych oraz ocena stanu ekologicznego wód płynących podstawą do opracowania planów gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły i Odry.

Dziękuję za uwagę