Europa i świat w XVIII wieku. Autor: Anna Szafrańska

Oświecenie Oświecenie to okres w kulturze przypadający na XVIII wiek, głoszący kult rozumu, wiedzy i hasła wolności i równości ludzi. W Polsce przypada na panowanie ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W architekturze był to okres klasycyzmu czyli kolumny, symetria, np. Pałac Łazienkowski w Warszawie. Pałac Łazienkowski został zbudowany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dawniej odbywały się w nim organizowane przez władcę obiady czwartkowe.

W muzyce, na XVIII wiek przypadał klasycyzm. Najpopularniejsze formy klasyczne to: • rondo • wariacje • allegro sonatowe Emocje wyrażane przez muzykę były stonowane. Komponowano opery, muzykę instrumentalną – solową, kameralną oraz symfoniczną. Popularny stał się fortepian używany do muzykowania domowego Ustalił się też podstawowy skład instrumentów orkiestry symfonicznej.

Najważniejsi przedstawiciele klasycyzmu to: Ludwig van Beethoven Wolfgang Amadeusz Mozart Józef Haydn Przejdź dalej

Ludwig van Beethoven urodził się w 1770 r. w Bonn, zmarł w 1827 r Ludwig van Beethoven urodził się w 1770 r. w Bonn, zmarł w 1827 r. w Wiedniu – kompozytor i pianista niemiecki, ostatni z klasyków wiedeńskich, prekursor romantyzmu w muzyce.

Najważniejsze kompozycje Ludwiga van Beethovena: POSŁUCHAJ: Ludwig van Beethoven – Dla Elizy kliknij na żółty głośnik. Jeśli chcesz, aby muzyka towarzyszyła Ci przez resztę prezentacji kliknij na zielony głośnik. • opera Fidelio • Msza uroczysta – Missa solemnis • Msza C-dur • oratorium Chrystus na Górze Oliwnej • IX Symfonia d-moll z występującymi w Finale solistami i chórem – najsłynniejsze dzieło kompozytora • 9 symfonii, m.in. III Symfonia Es-dur „Eroica” • 5 koncertów fortepianowych • koncert skrzypcowy • Koncert potrójny na skrzypce, wiolonczelę i fortepian • kwartety i tria •uwertury koncertowe Wróć do kompozytorów

Wolfgang Amadeusz Mozart urodził się w 1756 r Wolfgang Amadeusz Mozart urodził się w 1756 r. w Salzburgu, zmarł w 1791 r. w Wiedniu – był austriackim kompozytorem i muzykiem, razem z Haydnem i Beethovenem należał do grona klasyków wiedeńskich.

Najważniejsze kompozycje Wolfganga Amadeusza Mozarta: POSŁUCHAJ: Wolfgang Amadeusz Mozart – Marsz Turecki kliknij na żółty głośnik. Jeśli chcesz, aby muzyka towarzyszyła Ci przez resztę prezentacji kliknij na zielony głośnik. • Opery: - Uprowadzenie z Seraju - Don Giovanni - Wesele Figara - Czarodziejski flet • msze – wśród nich Requiem • oratoria i kantaty • pieśni • arie koncertowe • 41 symfonii • Serenady i Divertimenta • kwartety i tria • utwory solowe • koncerty na różne instrumenty • uwertury koncertowe Wróć do kompozytorów

Józef Haydn urodził się w 1732 r Józef Haydn urodził się w 1732 r. w małej miejscowości w Austrii, zmarł 1809 w Wiedniu. Był austriackim kompozytorem okresu klasycyzmu. Haydn był najstarszym z trzech klasyków wiedeńskich, obok Wolfganga Amadeusza Mozarta i Ludwiga van Beethovena.

POSŁUCHAJ: Najważniejsze kompozycje Józefa Haydna: Józef Haydn – Kwartet Cesarski kliknij na żółty głośnik. Jeśli chcesz, aby muzyka towarzyszyła Ci przez resztę prezentacji kliknij na zielony głośnik. • msze • Stabat Mater • oratoria: Stworzenie świata, Pory Roku • opery • opracowania szkockich pieśni • kantaty, arie, duety • 104 symfonie, np. Zegarowa, Poranek • Serenady i Divertimenta • kwartety smyczkowe • tria • sonaty fortepianowe • uwertury • koncerty Wróć do kompozytorów

Powstanie USA (Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej) W 1776 roku koloniści angielscy w Ameryce Północnej ogłosili powstanie USA, co doprowadziło do wojny z Anglią. O wolność kolonistów walczyli Polacy – Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski. Koloniści zwani Amerykanami zwyciężyli. ZAPAMIĘTAJ: Konstytucja – najważniejszy dokument w państwie. W USA uchwalono pierwszą na świecie konstytucję w 1787 roku.

Rewolucja francuska W 1789 roku społeczeństwo francuskie obaliło absolutne rządy Ludwika XVI i Francja stała się republiką. Przyczyny wybuchu rewolucji francuskiej to: skarb państwa stawał się coraz bardziej zadłużony, zaczęto nakładać nowe wysokie podatki, które uderzały po kieszeni najliczniejsze grupy społeczeństwa: chłopstwa i mieszczaństwa. ZAPAMIĘTAJ: Republika – państwo, w którym władzę wybiera społeczeństwo na określony czas.

Wzrost znaczenia Rosji, Austrii i Prus w XVIII w. Władcy tych państw przeprowadzili reformy, które wzmocniły ich państwa. Zwiększyli i unowocześnili wojsko, troszczyli się o gospodarkę, zakładali manufaktury. ZAPAMIĘTAJ: Reformy – postępowe zmiany. Manufaktury – zakłady produkujące towary ręcznie lecz taśmowo.

Polska czasów saskich Gdy na tronie polskim zasiadł August II Mocny, a następnie jego syn August III z dynastii Wettinów (władcy Saksonii) – Polska przeżywała kryzys gospodarczy, zrywane były sejmy. Za ich panowania w Polsce wybuchła wojna domowa między ich zwolennikami a zwolennikami Stanisława Leszczyńskiego. Stąd powiedzenie: „Jedni do Sasa, drudzy do Lasa”. O czasach saskich jest także powiedzenie: „Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa”. Co oznacza, że szlachta i królowie z dynastii Wettinów nie troszczyli się o Polskę.

Portrety władców Polski XVIII wieku namalowane przez Jana Matejkę. August II Mocny August III Stanisław Leszczyński

Polska w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego – ostatniego króla Stanisław August Poniatowski był opiekunem kultury, założył Szkołę Rycerską, gdzie uczył się m.in. Tadeusz Kościuszko. Organizował obiady czwartkowe, czyli spotkania z ludźmi sztuki i nauki. Troszczył się o gospodarkę. Niestety, za jego panowania doszło do rozbiorów Polski, dokonanych przez Rosję, Austrię i Prusy w 1772 r., 1793 r., 1795 r. W 1795 r. Polska przestała istnieć i odzyskała wolność po 123 latach niewoli 11 listopada 1918 roku – dzisiaj to Święto Niepodległości Polski.

Za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego została uchwalona 3 maja w 1791 r. druga na świecie i pierwsza w Europie konstytucja, która wzmacniała Polskę. W 1794 r. Tadeusz Kościuszko stanął na czele powstania Polaków przeciw zaborcom. Tadeusz Kościuszko. Zwróć uwagę, że ma na sobie sukmanę chłopską – strój kosyniera. Stanisław August Poniatowski

Najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja: • zniesiono liberum veto i wprowadzono głosowanie większością głosów na sejmach • mieszczan dopuszczono do urzędów w państwie i pozwolono im nabywać majątki ziemskie • zniesiono wolną elekcję i wprowadzono monarchię dziedziczną • chłopom obiecano wzięcie ich pod opiekę państwa i prawa • utrzymano sejm dwuizbowy; w izbie poselskiej zasiadać mieli posłowie szlacheccy i grupa delegatów miast • powołano tzw. Straż Praw, czyli władzę wykonawczą, złożoną z króla i odpowiedzialnych przed sejmem ministrów

Ważne daty – ZAPAMIĘTAJ! • 1776 r. – Powstanie USA • 14 lipca 1789 r. – wybuch rewolucji francuskiej • 1772 r. – pierwszy rozbiór Polski, dokonany przez Rosję, Austrię i Prusy • 1773 r. – została utworzona Komisja Edukacji Narodowej • 1788 - 1792 r. – obrady Sejmu Czteroletniego • 1791 r. – Sejm Czteroletni uchwalił Konstytucję 3 Maja • 1793 r. – drugi rozbiór Polski, dokonany przez Rosję i Prusy • 1794 r. – Powstanie Kościuszkowskie • 1795 r. – trzeci rozbiór Polski, upadek państwa polskiego

Krótki Test Jeśli uważnie przeczytałeś/aś informacje o XVIII wieku na pewno nie sprawi Ci trudności mini test (4 pytania). Jeśli nie chcesz rozwiązywać testu, kliknij na gwiazdę, a jeśli chcesz przejść do spisu treści (warto powtórzyć ;)) kliknij na koło. Przejdź do testu

Spis Treści Oświecenie (kliknij na napis) Klasycyzm Kompozytorzy klasycyzmu Powstanie USA Rewolucja francuska Wzrost znaczenie Rosji, Austrii i Prus Polska czasów saskich Portrety królów Polska w okresie panowania ostatniego króla cz.1 Polska w okresie … cz.2 Najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja Ważne daty Test Koniec

1. W którym roku wybuchła rewolucja francuska? a) w 1791 r. b) w 1795 r. c) w 1789 r. Następne pytanie

1. W którym roku wybuchła rewolucja francuska? a) w 1791 r. b) w 1795 r. c) w 1789 r. Zła odpowiedź Następne pytanie

1. W którym roku wybuchła rewolucja francuska? a) w 1791 r. b) w 1795 r. c) w 1789 r. Zła odpowiedź Następne pytanie

Poprawna odpowiedź!

2. USA były kolonią: a) francuską b) angielską c) portugalską Następne pytanie

2. USA były kolonią: a) francuską b) angielską c) portugalską Zła odpowiedź Następne pytanie

2. USA były kolonią: a) francuską b) angielską c) portugalską Zła odpowiedź Następne pytanie

Poprawna odpowiedź!

3. August II Mocny i August III byli z dynastii: a) Wettinów b) Piastów c) Jagiellonów Następne pytanie

3. August III Mocny i August II byli z dynastii: a) Wettinów b) Piastów c) Jagiellonów Zła odpowiedź Następne pytanie

3. August III Mocny i August II byli z dynastii: a) Wettinów b) Piastów c) Jagiellonów Zła odpowiedź Następne pytanie

Poprawna odpowiedź!

4. W jakim państwie uchwalono drugą na świecie i pierwszą w Europie konstytucję? a) w USA b) w Polsce c) we Francji

4. W jakim państwie uchwalono drugą na świecie i pierwszą w Europie konstytucję? a) w USA b) w Polsce c) we Francji Zła odpowiedź

4. W jakim państwie uchwalono drugą na świecie i pierwszą w Europie konstytucję? a) w USA b) w Polsce c) we Francji Zła odpowiedź

Poprawna odpowiedź!

Dziękuję za uwagę! ;) V III X XVIII wiek! ;)