Wirtualna wycieczka po zamkach Świętokrzyskiej ziemi Uczestnicy : Uczniowie Gimnazjum w Skarżysku Kościelnym Nauczyciel prowadzący: Jadwiga Płusa

„Dla jednych są symbolem piękna. motto „Dla jednych są symbolem piękna. Inni patrzą na nie z obojętnością lub nawet obrzydzeniem. Ale polskie zamki mają to „coś”, bo jest w nich tajemnica…”

Spis treŚci 1. Cel prezentacji 2. Mapa regionu 3. Ruiny zamku w Bodzentynie 4. Kurozwęki Zamek w Chęcinach Bibliografia Uczniowie biorący udział w prezentacji

Mapa regionu

Cel Prezentacji Głównym celem naszej prezentacji jest zapoznanie uczniów z zabytkami ziemi świętokrzyskiej

Ruiny zamku w bodzentynie

PołoŻenie Ruiny bodzentyńskiego zamku położone są na stromym brzegu rzeki Psarki 25 km na północny-wschód od Kielc. Aby do niego dojechać wystarczy z Kielc udać się drogą nr 74 na Opatów i po 13 km, w miejscowości Górno-Skorzyce skręcić w lewo na Bodzentyn w drogę nr 752. Zamek leży w zachodniej części miasta niedaleko górnego rynku, przy kościele. Charakterystycznym punktem jest też rzeczka obok drogi, wzgórze zamkowe est nad nią położone.

Historia Zamek w Bodzentynie powstał w drugiej połowie XIV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska. Potwierdzają to kroniki Jana Długosza oraz dokument z 1420 r. W XVIII wieku został rozbudowany przez biskupa Gembickiego (jego herb Nałęcz zdobi kamieniarkę okienną). Składał się z trzech skrzydeł wzniesionych na planie podkowy. W czasie kolejnych stuleci zamek był wielokrotnie przebudowywany i pełnił funkcję rezydencji biskupów krakowskich do drugiej połowy XVIII w. Po przejęciu budowli w 1797 r. przez władze austriackie, zamek został zamieniony na spichlerz i szpital wojskowy. Opuszczony w 1815 r. zaczął popadać w ruinę. Prowadzone w ostatnich latach prace zabezpieczyły jego pozostałości przed dalszym niszczeniem w formie tzw. „trwałej ruiny”

Opis zamku W czasach największej świetności sam zamek składał się z trzech skrzydeł z dziedzińcem w środku, posiadał też jedną narożną wieżę wykorzystywaną jako więzienie. Całość była otoczona murem. Obecnie zachowały się wysokie ściany z otworami okiennymi oraz XVII-wieczny portal wykonany z czerwonego piaskowca. Niestety podobnie jak mury jest zdewastowany przez miejscowych wandali. Przed portalem leża szczątki kamiennego mostu. W dole rzeka Psarka tworzy kilka niewielkich rozlewisk zwanych sadzawkami, prowadzi tam ścieżka oraz drewniane mostki, co również warto zobaczyć.

Ruiny zamku w Bodzentynie widok współczesny

Ciekawostki Bogactwo wnętrz bodzentyńskiego zamku Krążą legendy o bogactwach krakowskich biskupów, zgromadzonych w Bodzentynie. Prace archeologiczne i zachowane dokumenty potwierdzają, że komnaty zamkowe były wyposażone z niespotykanym przepychem. Sufity były ozdobione malowidłami, ściany upiększono polichromiami i arrasami. Każda komnata miała swój piec w indywidualnym kolorze i z pięknymi ornamentami.

Ciekawostki bp. Jakub Zadzik Bodzentyński zamek był jednym z ulubionych miejsc biskupów krakowskich. Szczególnie upodobał go sobie bp Jakub Zadzik - kanclerz wielki koronny, mąż stanu, który zapisał się w historii jako wielki wróg reformacji i bardzo zręczny dyplomata. Prowadził rokowania ze Szwedami i Moskwą, był też rozjemcą w wewnętrznych sporach w kraju. Jego skrywaną tajemnicą był fakt iż nie pochodził z rodziny szlacheckiej.

W Bodzentynie i okolicy Atrakcje turystyczne W Bodzentynie i okolicy Góra Miejska (426m.n.p.m.) jest najdalej na wschód wysuniętym wzniesieniem Pasma Klonowskiego, położonym po południowo – zachodniej stronie Bodzentyna i znajduje się w obrębie Świętokrzyskiego o Parku Narodowego.

Ruiny kościoła Św. Ducha w Bodzentynie   Pierwotny, drewniany kościół wzniesiony został w XV w. Pełnił funkcję kaplicy przyszpitalnej do wieku XVI, kiedy tę funkcję przejął murowany kościół, wybudowany początkach XVII w. Do jego południowej ściany przylegał budynek szpitala. Kościoły pod tym wezwaniem, przy których istniały szpitale oraz przytułki dla starców, wznoszono ze względów sanitarnych na obrzeżach miasta – tak było również w przypadku Bodzentyna. Od czasu pożaru, jaki zniszczył dużą część miasta  czerwcu1917 r., świątynia pozostaje ruinie.

Cmentarz żydowski Cmentarz żydowski w Bodzentynie znajduje się na północnym zboczu Góry Miejskiej, w pobliżu drogi do Św. Katarzyny. Do dziś zachowało się około pięćdziesięciu nagrobków, wykonanych z piaskowca, w formie macew i stel. Według badań Adama Penkalii zachowane nagrobki pochodzą z lat 1870-1934

Kościół Wniebowzięcia NMP Kościół w Bodzentynie pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny został wybudowany w połowie XV w. Łączy w sobie styl gotycki z renesansowym. Budowla wiele zawdzięcza kardynałowi Zbigniewowi Oleśnickiemu, doradcy pierwszych Jagiellonów. Znajdziemy go uwiecznionego na jednej z płaskorzeźb w kościelnym krużganku.

KurozwĘki

PołoŻenie Kurozwęki położone są w województwie świętokrzyskim, w powiecie i gminie Staszów. Miejscowość leży nad rzeką Czarną w odległości ok. 7 km na pn. zachód od Staszowa przy trasie nr 765 Jędrzejów – Staszów.

Historia Pierwsza wzmianka o zamku w Kurozwękach pojawiła się w dokumentach pisanych w 1400 r., jednak jego budowę przypisuje się kasztelanowi krakowskiemu Dobiesławowi, który piastował swój urząd w latach 1381-1395. Potomkowie Dobiesława byli właścicielami zamku aż do 1521 r., kiedy to przeszedł wraz z miastem we władanie Lanckorońskich. W latach 1752-1833 właścicielami zamku byli Sołtykowie, a następnie, aż do 1944 r., Popielowie. Obecnie po długiej przerwie, ponownie jest własnością rodziny Popielów, którzy odnawiają go z zamiarem przekształcenia w hotel.

Ciekawostki Nazwa miejscowości Kurozwęki, czyli Kur dźwięki według legendy wywodzi się od koguta, którego głośne pianie pozwoliło odnaleźć się drużynie książęcej, zagubionej podczas polowania w okolicznych puszczach. O tym miejscu pisał w swoich dziennikach Stefan Żeromski: „Na górze stromej i skalistej rozłożyło się miasteczko, jedno z tych, jakie Bóg wie za co noszą miano miasteczek. Kilkadziesiąt chatek zbudowanych w czworokąt, chat nie włościańskich, gdyż mają staromieszczańskie portyki o oryginalnie rzeźbionych słupach, studnia pośrodku rynku, bożnica, kościół i klasztor szarytek. Wójt, pan pisarz, ksiądz, nauczyciel - oto wielki świat Kurozwęk. Zstępując z góry - widzisz ogrody i gąszcze drzew, a wśród nich oblany dookoła wodą pałac.’’

Opis zamku Zamek gotycki zbudowano na niewielkiej kępie wyniesionej ponad rozległe bagniska rzeczne. Składał się on z owalnego, kamiennego obwodu obronnego o wymiarach ok. 28x40 m, otaczającego drewnianą zabudowę, do którego w południowej części dziedzińca dostawiono czterkondygnacyjną, czworoboczną wieżę mieszkalną o wysokości ok. 14 m. W XV stuleciu zastępowano stopniowo dotychczasową zabudowę drewnianą jednotraktowymi budynkami murowanymi .

Galeria zdjĘĆ

Atrakcje turystyczne W Kurozwękach znajduje się jedyna w Polsce hodowla bizonów amerykańskich. Od grudnia 2000 roku, kiedy to sprowadzonych zostało z Belgii 20 jałówek i 2 byki, stado rozrosło się do ponad 80 sztuk i stale się powiększa.

W kurozwęckim Mini ZOO można obejrzeć kozła o imieniu Bartek z kozą i koźlętami, sarenki, strusie, rodzinę świnek wietnamskich, dziki, różnych gatunków ptactwo i inne.

Zamek w ChĘcinach

PołoŻenie Jadąc drogą krajową numer 7, która biegnie przez sąsiednią miejscowość- Skarżysko- Kamienną kierujemy się na Kielce. Piętnaście kilometrów przed Kielcami znajduje się miejscowość Chęciny. Zamek widać po lewej stronie głównej drogi, na górze. Na zamek prowadzi stroma ścieżka, rozpoczynająca się nieopodal kościoła.

Historia Historia zamku chęcińskiego nie jest dokładnie znana. Prawdopodobnie powstał on w XIV wieku z inicjatywy biskupa Jana Muskaty. Budowa rozpoczęła się około 1275r, a zakończyła mniej więcej w 1306r. W II poł. XIV w. - Kazimierz Wielki rozbudował warownię, m.in. o budynek mieszkalny od strony północnej oraz przedbramię, które potem nadbudowano o kaplicę. W czasie wojen z Krzyżakami przetrzymywano na zamku co znaczniejszych jeńców m.in. wodza – Sternberga. Nie zdobyty nigdy siłą zamek zostaje spalony w 1607 r. przez rokoszan Zebrzydowskiego. Odbudowany i ponownie zniszczony w czasie najazdu szwedzkiego nie podniósł się już z upadku.

Chęciny na obrazie J. Szermentowskiego Historia XIX w. - mury zamkowe były rozbierane w celu pozyskania budulca, zaborcy austriaccy nakazali budować z niego drogę na drogę do Krakowa Podczas I wojny światowej ruiny wykorzystywali w celach obserwacyjnych Rosjanie, co doprowadziło do ostrzału artyleryjskiego przez Austriaków. W roku 1947 - zamek został wpisany do rejestru zabytków kategorii pierwszej, czyli najwyższej w skali krajowej Chęciny na obrazie J. Szermentowskiego z 1857 r.

Opis Zamku Budowla posiada charakterystyczny podłużny kształt i 3 wieże, w tym dwie baszty kamienne nadbudowane cegłami. Całość otaczają resztki kamiennego muru. Rekonstrukcja zamku z XV wieku wg D. Czapczyńskiej i J. Janczykowskiego A - zamek górny, B - zamek dolny, 1 - wjazd do zamku, 2 - brama z broną, 3 - skarbiec, 4 - kaplica, 5 - dom wielki, 6 - baszta wschodnia, 7 - mur obwodowy, 8 - baszta zachodnia, 9 - dziedziniec gospodarczy, 10 - studnia, 11 - budynek gospodarczy, 12 - wieża czworoboczna, 13 - brama zachodnia, obecne wejście

Widok od wschodu, dawny wjazd Galeria zdjĘĆ Wieża na zamku dolnym Widok z południowego zachodu Widok od wschodu, dawny wjazd

Dziedziniec zamku dolnego Widok z baszty wschodniej na zachód Fragment wieży czworobocznej

Ciekawostki żonę Kazimierza Wielkiego – Adelajdę. Od końca XIV wieku zamek chęciński pełnił funkcję więzienia stanu czyli głównego miejsca osadzania więźniów politycznych. Osadzono tam drugą żonę Kazimierza Wielkiego – Adelajdę. 26 maja 1331 roku na zamku chęcińskim odbył się Zjazd Ziem Polskich zwołany przez króla Władysława Łokietka. Dzień ten został uznany za pierwsze obrady sejmu w Polsce. O zamku w Chęcinach pisali związani wybitni pisarze jak Stefan Żeromski, który pisał o nich w Dziennikach oraz Popiołach i Henryk Sienkiewicz , który wystosował list w obronie ruin. Ruiny zamku możemy także zobaczyć w filmie "Pan Wołodyjowski" jako warownia w Kamieńcu Podolskim.

Atrakcje turystyczne Synagoga w Chęcinach zbudowana została po roku 1638, w którym wydany został przywilej zezwalający na budowę. Jest obiektem murowanym, pokrytym tynkiem. Ma plan prostokąta, prostokątną, wysoką, zagłębiona w ziemi salą, poprzedzoną sienią, przy której jest z boku jest niewielka izba, a nad nią oratorium dla kobiet.

bibliografia Guerquin Bohdan - Zamki w Polsce Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan - Leksykon zamków w Polsce Kuczyński Janusz - Zamki województwa kieleckiego Mirowski Roman - Album Świętokrzyski Sypkowie Agnieszka i Robert - Zamki i warownie ziemi sandomierskiej Wróblewski Sławomir - Zamki i dwory obronne woj. sandomierskiego w średniowieczu zamki.net.pl/ www.zamki.pl/ www.zamkipolskie.com pl.wikipedia.org/wiki/

Uczniowie biorący udział w prezentacji Skarżysko Kościelne 2009r.