Metody tradycyjne i aktywizujące w szkole podstawowej i gimnazjum

Metoda droga dochodzenia do prawdy „Celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniem, umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań umysłowych.” (wg W. Okonia)

Teoria kształcenia wielostronnego Powstała w latach sześćdziesiątych Zakłada harmonijny rozwój podstawowych funkcji człowieka: 1. Poznanie siebie i świata. 2. Wartościowanie świata. 3. Zmienianie świata.

Fazy kształcenia człowieka Działanie (doświadczenie) Myślenie oglądowo-obrazowe (zmysły) Myślenie słowne (abstrakcyjno-symboliczne)

Strategia kształcenia To ogół celów, środków i metod przygotowywanych przez nauczycieli dla osiągnięcia jak najlepszych efektów , sposób interpretacji ogólnych celów kształcenia i sposób ich wprowadzania. Metoda jest bardziej szczegółowa i schematyczna od strategii.

Metody aktywizujące Uczeń – aktywny podmiot, sam zdobywający wiedzę przez poznanie i doświadczenia. Nauczyciel – pobudza oraz stwarza sposobności do zdobywania przez ucznia wiedzy. Cele: Nauczania – odnoszą się do nauczyciela Kształcenia – odnoszą się do ucznia, realizowane są podczas zajęć, ale i w procesie samokształcenia się ucznia (prasa, telewizja, Internet)

Nauczanie + samokształcenie = kształcenie m. nauczania m. uczenia się m. kształcenia

Metody nauczania wg Marii Nagajowej M. słowne M. zajęć praktycznych M. oglądowa podająca poszukująca heureza problemowa

Metoda podająca Sprawdzenie pracy domowej, czyli sprawdzenie stopnia przyswojenia wiedzy do realizacji tematu. Wprowadzenie do nowego tematu, zapoznanie z nim i wskazanie celu. Opracowanie nowego materiału. Zebranie nowych wiadomości.

Wykład – przekazywanie informacji Opowiadanie – opis wydarzeń, logika, barwność Pogadanka – mniejsza dyskusja Opis – charakterystyka zjawisk Wyjaśnienie – zwięzłe podanie faktu, określa przyczyny, przebieg, istotę określonego zjawiska Anegdota

Metoda poszukująca Zadawanie pytań, analiza tekstu literackiego. Sprawdzanie pracy domowej. Zapoznanie uczniów z celem lekcji i pobudzenie ich zainteresowania. Opracowanie nowego materiału. Podsumowanie, zapisanie wniosków.

Heureza – polega na kierowaniu myśleniem i działaniami uczniów za pomocą kolejnych pytań nauczyciela. 2. Metoda problemowa Wykład problemowy Wykład konwersacyjny Klasyczna metoda problemowa

Aktywizujące: M. przypadków M. sytuacyjna M. inscenizacji M. seminarium Gry dydaktyczne Dyskusje dydaktyczne: a) wielokrotna – wszyscy dyskutują, dyskusje w małych grupkach, integracja wyników b) panelowa (obserwowana) – najpierw dyskutują eksperci, a później obserwujący zabierają głos c) okrągłego stołu d) burza mózgów e) dyskusja związana z wykładem

Metoda zajęć praktycznych (ćwiczeniowa) Sprawdzenie pracy domowej. Zapoznanie uczniów z celem lekcji. Wzorowy pokaz czynności nauczyciela. Wykonanie ćwiczeń.

Propozycje wg A. Dyduchowej M. analizy i twórczego wykorzystania wzoru. M. instrukcji i norm. M. praktyki pisarskiej. M. przekładu intersemiotycznego. M. okazjonalnych ćwiczeń praktycznych.

Metoda oglądowa (eksponująca) Tok lekcji jest wyznaczony przez kolejność motywów wizualizacji prezentacji. Polega na obserwacji. Ułatwia uczniom rozumienie abstrakcyjne. Film Sztuka teatralna Ekspozycja

Metody nauczania zalecane w gimnazjum Dyskusja – polecana zwłaszcza, gdy chcemy uczniów zaznajomić z: zagadnieniami nie posiadającymi jednoznacznego rozwiązania zagadnieniami szczególnie trudnymi i złożonymi przypadkami wywołującymi szczególne kontrowersyjne sądy i opinie

Rodzaje dyskusji Wielokrotna Panelowa Punktowa Technika kuli śniegowej Debata Dyskusja w 6 kapeluszach myślowych

Ćwiczenia wspomagające naukę dyskutowania (wg R. Arendsa) „Pomyśl – omów – przedstaw” Metoda uli Słuchanie innych Wyklaskiwanie gaduł Kolorowa piłka

Wizualizacją sformułowanych argumentów mogą być: metaplan drzewko decyzyjne „dywanik pomysłów” mapa pojęciowa

Metody nauczania zalecane w gimnazjum II Działania dramowe (drama, dramatyzacje) Typy dramy: Ćwiczenia Gry dramowe Teatr Drama właściwa

inscenizacja rzeźba i jej warianty obraz (żywy obraz/stop-klatka/ zdjęcie/fotografia) film i jego rodzaje techniki plastyczno-manualne (rysunki, makiety, przedmioty, modele, kostiumy, muzeum, plany) list dziennik i pamiętnik

Korzyści ze stosowania dramy Drama uczy: Aktywności Pozbywania się kompleksów i nieśmiałości Wspomaga umiejętność pracy w parach i zespołach Uwrażliwia na innych ludzi Uczy szczerości i otwartości w obcowaniu z innymi Uczy różnych form wyrażania własnych uczuć Kształtuje wyobraźnię i kreatywność

Bibliografia A. Dyduchowa, Próba klasyfikacji metod kształcenia sprawności językowych, „Język polski”, t.5, 1984. D. Bernacka, Od słowa do działania. Przegląd współczesnych metod kształcenia, Warszawa 2001, s. 48-59; 102-115; 119-122; 175-191. M. Nagajowa, ABC metodyki języka polskiego dla początkujących nauczycieli, Warszawa 1990.

Przygotowała: Małgorzata Stolarska Dziękuję za uwagę Przygotowała: Małgorzata Stolarska