PISANIE NA SPRAWDZIANIE czyli kilka dobrych rad

Moi Drodzy! Stworzyłam ten mini – poradnik głównie z myślą o szóstoklasistach, aby szybko i łatwo mogli powtórzyć sobie najważniejsze informacje o pisaniu przed sprawdzianem kończącym szkołę podstawową. Z pewnością jednak można tę prezentację wykorzystać jako pomoc dla uczniów klas piątych, czwartych czy trzecich. Polecam go również uwadze rodziców, którzy zechcą wspomóc swoje dziecko w edukacji polonistycznej. Na samym początku przypominam zapisy zawarte w „Standardach wymagań egzaminacyjnych dla szkół podstawowych”, dalej zaś znajdziecie ogólne informacje o każdej dłuższej formie wypowiedzi pisemnej wymaganej na sprawdzianie, a także wskazówki dla piszącego oraz przykładowe teksty.

STANDARD: Pisanie Uczeń: 1) pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: a) opowiadanie, b) opis przedmiotu, krajobrazu, postaci rzeczywistej i literackiej, dzieła sztuki, c) sprawozdanie z uroczystości szkolnej, wycieczki, d) notatka w formie planu, tabeli, wykresu, streszczenia, e) kartka pocztowa, f) list prywatny i oficjalny, g) telegram, h) zaproszenie, i) zawiadomienie, j) ogłoszenie, k) instrukcja, l) przepis,

STANDARD: Pisanie Uczeń: 2) formułuje wypowiedzi ze świadomością celu (intencji): a) pyta i odpowiada, b) potwierdza i zaprzecza, c) poleca i prosi, d) przyrzeka i obiecuje, e) zachęca i zniechęca, f) zaprasza, g) przeprasza, h) współczuje, i) żartuje, j) wątpi, k) odmawia,

STANDARD: Pisanie Uczeń: 3) buduje tekst poprawny kompozycyjnie (ok. 1 strony formatu A4), celowo stosując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych, 4) przedstawia w postaci graficznej dane zapisane w tabeli: a) przenosi informacje na oś liczbową ,chronologiczną, układ współrzędnych, b) wyraża dane w postaci diagramu słupkowego, prostego schematu, innego rysunku, 5) dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi, b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą, c) pisze czytelnie.

Dłuższe formy wypowiedzi pisemnej, w szkole podstawowej: które mogą pojawić się na sprawdzianie po klasie szóstej w szkole podstawowej: list prywatny i oficjalny, opowiadanie, opis przedmiotu, postaci rzeczywistej i literackiej, krajobrazu, dzieła sztuki, sprawozdanie z uroczystości szkolnej, wycieczki, streszczenie.

LIST - wypowiedź pisemna skierowana do określonego adresata. List powinien zawierać: w prawym górnym rogu: miejsce i datę zwrot grzecznościowy do adresata (wyrażony formą wołacza z wykrzyknikiem, np.: „Szanowny Panie Dyrektorze!”, „Kochana Babciu!!” itp.); treść właściwą składającą się z: wstępu (w którym jest określony cel listu); rozwinięcia; zakończenia (może zawierać np. prośby lub życzenia); formuły grzecznościowe kończące list, (np. „Serdecznie pozdrawiam”, „Całuję”, „Twoja kochająca wnuczka” itd.) podpis.

W każdym rodzaju listu zwroty do adresata Rodzaje listów: Prywatny – adresatem jest osoba dobrze nam znana, zatem język i styl listu mogą mieć niezbyt oficjalny charakter; jednak ton listu pisanego do rówieśnika będzie inny niż ton listu do osoby dorosłej, np..wujka, babci czy mamy, inne też będą zwroty grzecznościowe (Dzień dobry. – Cześć!, Serdecznie pozdrawiam .– Na razie, trzymaj się. Oficjalny (urzędowy) – wysyłany jest do instytucji, urzędów, firm; piszemy go zazwyczaj, gdy chcemy o coś prosić, podziękować czy o czymś zawiadomić. Pamiętaj! W każdym rodzaju listu zwroty do adresata piszemy wielką literą!

Schemat listu prywatnego Miejscowość, data (dzień, miesiąc, rok) Grzecznościowy zwrot do adresata Właściwa treść listu .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. Formuła grzecznościowa kończąca list Podpis P.S. (nie koniecznie)

Schemat listu oficjalnego Dane nadawcy Miejscowość, data (dzień, miesiąc, rok) (imię, nazwisko, adres) Dane adresata listu (imię i nazwisko lub nazwa instytucji, adres) Grzecznościowy zwrot do adresata Właściwa treść listu przedstawienie sprawy, z którą się zwracamy (np.. Pragnę zawiadomić, podziękować, zwracam się z prośbą o…), w przypadku prośby – argumenty ją uzasadniające . Formuła grzecznościowa kończąca list Odręczny podpis (imię i nazwisko)

List prywatny nieformalny Przykład 1: List prywatny nieformalny Łódź, 4.02.2007 r. Kochana Haniu! Przepraszam, że tak długo nie pisałam, ale byłam ostatnio bardzo zajęta. Wyobraź sobie, że udało mi się w końcu kupić mieszkanie! Jest większe niż moja dawna kawalerka, ale położone trochę dalej od centrum (muszę dojeżdżać do pracy tramwajem). Mam dwa pokoje, kuchnię i dość dużą łazienkę, no i piękny, słoneczny balkon. Chyba najbardziej cieszę się z balkonu, bo wreszcie będę mogła hodować kwiaty. Zresztą sama będziesz mogła wszystko zobaczyć, kiedy przyjedziesz do Łodzi na Wielkanoc. A co u Ciebie? Jak Ci idzie poszukiwanie pracy? Może już coś znalazłaś, a ja o niczym nie wiem? Kończę, bo za chwilę przyjdzie fachowiec, żeby zainstalować Internet. Bardzo serdecznie Cię pozdrawiam i czekam na Twój list. Basia

Przykład 2: List oficjalny Ilona Marciniak Lublin, 12.01.2007 r. Szkoła Podstawowa nr 9 im. K. Szymanowskiego ul. Malinowa 12 Dyrektor 78-543 Lublin Zespołu Szkół Muzycznych w Lublinie Szanowna Pani! Zwracam się z gorącą prośbą o pomoc w organizacji szkolnego konkursu wiedzy o Karolu Szymanowskim. Celem konkursu jest poszerzenie wiedzy uczniów o życiu i twórczości tego wielkiego kompozytora. Przeprowadzenie konkursu wymaga zgromadzenia dużego zbioru nagrań, którego moja szkoła, niestety, nie posiada. Dlatego byłabym bardzo wdzięczna, gdyby Pani zechciała wypożyczyć nam kasety magnetofonowe oraz płyty CD z nagraniami mistrza Szymanowskiego. Dzięki Pani uprzejmości konkurs może zostać urozmaicony słuchaniem utworów patrona szkoły, co z pewnością uwrażliwi młodzież na piękno muzyki oraz być może wpłynie na rozwój ich zainteresowań muzycznych. Proszę o pozytywne rozpatrzenie mojej prośby. Z poważaniem Przewodnicząca Samorządu Uczniowskiego Ilona Marciniak

OPIS Opis to dokładne ukazanie wyglądu kogoś lub czegoś na podstawie obserwacji. Składa się z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia.

Dobry opis powinien: być zgodny z rzeczywistością (realistyczny) i obiektywny; być przestrzenny (ukazywać wzajemne stosunki przestrzenne pomiędzy opisywanymi elementami); informować o cechach i właściwościach opisywanego obiektu w określonej kolejności (np. od ogółu do szczegółu, od strony prawej do lewej, od góry do dołu itp.); być statyczny (brak ruchu); nie rozwijać się w czasie (brak wydarzeń).

Odmiany opisu: opis postaci (rzeczywistej lub literackiej), opis przedmiotu, opis miejsca (krajobrazu) opis dzieła sztuki.

Opis postaci powinien zawierać: Opis postaci dotyczy wyglądu zewnętrznego osoby, pomija natomiast charakter postaci, usposobienie, zainteresowania - i tym się różni od charakterystyki. Opis postaci powinien zawierać: wstęp: ogólne informacje na temat danej osoby – imię (np. Marek), nazwisko (np. Nowak), wiek (np. 20 lat) oraz okoliczności, w których autor się z nią spotkał (np. kolega ze szkoły, sąsiad) lub się o niej dowiedział (np. z książki, telewizji); rozwinięcie: opis wyglądu zewnętrznego - sylwetka (np. niski, szczupły), głowa tj. twarz, oczy, włosy (np. okrągła twarz, ciemne oczy, brunet), styl poruszania się (np. z wdziękiem, ociężale), sposób ubierania się (np. elegancko, schludnie, niegustownie); zakończenie: komentarz, odczucia autora na temat tej osoby (np. ładnie wygląda, podoba mi się, lubię go)

Opis przedmiotu powinien zawierać: wstęp: przedstawienie przedmiotu – jego nazwa (np. wazon), przeznaczenie (np. ozdoba), miejsce, jakie zajmuje w przestrzeni (np. stolik); sytuacja, w której autor zetknął się z przedmiotem (np. prezent); rozwinięcie: cechy przedmiotu – wielkość (np. niewielki, mały, wysoki), kształt (np. podłużny, owalny, kształtem przypomina filiżankę), kolor, materiał, z którego przedmiot jest wykonany, zapach (np. kwiatów), faktura (np. szorstki, puszysty, twardy), części składowe (np.. szyjka, ucho); zakończenie: komentarz, odczucia autora na temat tej rzeczy (np. ładnie wygląda, bardzo mi się podoba, jest wygodny w użyciu, warto postawić go koło lampki itp.).

Opis krajobrazu powinien zawierać: wstęp: przedstawienie przedmiotu – nazwa miejsca (np. las), jego usytuowanie geograficzne (np. kraina geograficzna, park narodowy); rozwinięcie: szczegółowy opis kolejnych elementów krajobrazu z zachowaniem określonej kolejności (np. od prawej do lewej, od przodu do tyłu) i relacji przestrzennych (np. przy, obok, nieco dalej, pomiędzy, spośród, po drugiej stronie), informacje o tym, co można zobaczyć, usłyszeć, poczuć węchem i dotykiem; !!! można ubarwić opis epitetami, porównaniami, przenośniami lub innymi środkami stylistycznymi; zakończenie: wrażenia, jakie krajobraz wywarł na piszącym (np. miałem wrażenie…, czułem się…, ten widok miał ogromny urok).

Opis dzieła sztuki powinien zawierać: wstęp: przedstawienie dzieła – nazwisko artysty – twórcy oraz pełny tytuł dzieła, jego ogólny temat, technika wykonania rozwinięcie: przedstawienie kolejnych szczegółów dzieła w ustalonej kolejności (od ogółu do szczegółu, np. od góry do dołu, od największych do najmniejszych, obraz – od pierwszego planu po tło itp.); opisanie kolorystyki i nastroju dzieła, używanie wyrazów określających wzajemne położenie elementów w przestrzeni (np, na pierwszym planie, powyżej, po prawej stronie, w głębi, w rogu, w tle, na wprost, nieco bliżej) zakończenie: osobiste refleksje na temat dzieła (czy Ci się podoba i dlaczego?)

OPOWIADANIE Przedstawienie układu prawdziwych lub fikcyjnych wydarzeń, powiązanych ze sobą zależnościami przyczynowo – skutkowymi (dane zdarzenie wynika z poprzedniego). Głównymi elementami struktury opowiadania są: bohater lub bohaterowie uczestniczący w wydarzeniach; zdarzenia i sytuacje (np. spotkanie, podróż); czas wydarzeń; przestrzeń, w której rozgrywa się wydarzenie; narrator.

Opowiadanie składa się z trzech części: Wstęp: wprowadzenie czytelnika w temat, podanie czasu i miejsca zdarzeń, nakreślenie problematyki i sylwetki bohatera (np. zdarzyło się to…, pewnego dnia…, wydarzenie, które zamierzam przedstawić miało miejsce…, pewien (kto?)…). Rozwinięcie: przedstawienie kolejnych sytuacji i zdarzeń, doprowadzenie do rozstrzygnięcia (pomyślnego lub niepomyślnego) sytuacji, w której znajduje się bohater. Zakończenie: podsumowanie i ocena wydarzeń, wyciągnięcie wniosku czy podanie morału.

Autor dobrego opowiadania powinien: (sporo tego, ale spokojnie ;-) Zastanowić się, o czym chce pisać lub - jeżeli temat jest narzucony - czego on dotyczy. Konsekwentnie rozwijać temat w ramach własnego pomysłu (dobrze jest napisać sobie ramowy plan!). Zachowywać chronologiczną i logiczną kolejność wydarzeń. Konsekwentnie używać wybranego czasu narracji (najlepiej pisać w czasie przeszłym). Konsekwentnie stosować narrację pierwszo - lub trzecioosobową. Stosować wiele czasowników, które dynamizują akcję. Używać wyrazów określających następstwo czasowe, czas i miejsce wydarzeń oraz wyrazów zwiększających dynamikę wypowiedzi. (wskazówki znajdziecie dalej) Umiejętnie wplatać elementy dialogu, opisu, charakterystyki bohaterów.

SŁOWNICZEK – POMOCNICZEK przykładowe zwroty i wyrażenia: Wstęp: Zdarzyło/Wydarzyło się to... Było to... Działo się to... Pewnego dnia... Pewnego razu... Któregoś letniego popołudnia… Działo się to… Było to wówczas, gdy… Nie uwierzycie może, ale… Nigdy nie zapomnę dnia, w którym…

SŁOWNICZEK – POMOCNICZEK przykładowe zwroty i wyrażenia: Rozwinięcie: Czas wydarzeń: kilka lat/dni/tygodni temu, dawno temu, podczas, gdy miałem X lat, niedawno, wczoraj, niegdyś, pewnego dnia, pewnego razu, gdy przestał padać deszcz, rankiem, pod wieczór, w środku nocy itp.. Miejsce wydarzeń: w pewnym mieście/kraju/domu, u mojej babci na wsi, nad morzem /jeziorem/rzeką, pod drzewem itp.. Następstwo czasowe: Na początku…, najpierw…, potem…, w pewnej chwili... , w pewnym momencie..., wkrótce…, wreszcie…, w ostatniej chwili…, wówczas, gdy…, po chwili okazało się, że… itp.. Wyrazy zwiększające dynamikę wydarzeń: nagle..., nieoczekiwanie…, wtem…, natychmiast…, momentalnie…, znienacka…, niespodziewanie…, nieoczekiwanie…, ni stąd, ni zowąd… itp..

SŁOWNICZEK – POMOCNICZEK przykładowe zwroty i wyrażenia: Zakończenie: Kiedy wróciliśmy... Ta historia nauczyła mnie.... Dzięki temu zdarzeniu… Mam nadzieję, że to wydarzenie… Mam nadzieję, że każdy, kto przeczytał to opowiadanie… Mam nadzieję, że teraz rozumiecie… Tę historię będę zawsze miło/niemiło wspominać… I chociaż cała ta historia miała pomyślny koniec, postanowiłem… To była niepowtarzalna przygoda. I tak skończyła się moja przygoda, dla jednych być może niewiarygodna, dla innych szokująca, dla mnie najprawdziwsza z prawdziwych.

SPRAWOZDANIE Relacja z wydarzeń, których piszący był uczestnikiem lub świadkiem. Może dotyczyć wycieczki, koncertu, zawodów sportowych itp. Sprawozdanie powinno zawierać: informacje o czasie, miejscu, okolicznościach, celu wydarzeń; obiektywne informacje o przebiegu wydarzeń; ocenę wydarzeń.

Pisząc sprawozdanie: Zgromadź informacje: co się wydarzyło?, kiedy?, gdzie?, dlaczego?, jaki był przebieg?, jakie skutki?, jakie można wysnuć ogólne wnioski? Wybierz informacje najistotniejsze. Przedstaw wydarzenia w porządku chronologicznym, czyli po kolei. Stosuj słownictwo określające następstwo w czasie (np. najpierw, potem, później, na koniec). Używaj języka prostego, zrozumiałego, bez zbędnych ozdobników. UWAGA! Sprawozdanie jest trochę podobną formą do opowiadania, ale nie zawiera takiego jak ono ładunku emocjonalnego, jest bardziej „suche”.

– tyle w streszczeniu się mieści! STRESZCZENIE Mało słów, dużo treści – tyle w streszczeniu się mieści! Jest to forma wypowiedzi będąca skrótem jakiegoś tekstu (książki, artykułu, przemówienia itp..) Dobrze napisane streszczenie daje wyobrażenie o utworze, przebiegu akcji, bohaterach czy głównej myśli utworu. Pamiętajcie jednak, że nawet najlepsze streszczenie nie zastąpi lektury utworu!

Pisząc streszczenie: Wybieraj tylko najważniejsze informacje. Opuść dialogi, unikaj opisów. Stosuj wyrażenia o szerszym znaczeniu, tzn. zamiast „stół, krzesła, szafa” – napisz „meble”. Dbaj o spójność tekstu. Pisz w sposób jasny i zwięzły. Nie zamieszczaj uwag i opinii.

WIESZ JUŻ TAK WIELE ! Teraz możesz się spokojnie zrelaksować… …aby za chwilkę z nowym zapasem sił witalnych i otwartym umysłem przystąpić do… ćwiczeń w redagowaniu różnych tekstów ;-))) Cóż… Wszak tylko TRENING CZYNI MISTRZA!

 Dziękuję za uwagę :) Halina Żerelik Poradnik ten przygotowałam w oparciu o publikacje w internecie oraz o książkę Państwa Iwony i Lecha Cieślaków pt. „Jak to napisać?”