POWTÓRZENIE PRZED EGZAMINEM GIMNAZALNYM 2013 IMPERIUM RZYMSKIE POWTÓRZENIE PRZED EGZAMINEM GIMNAZALNYM 2013

POCZĄTKI RZYMU Rzym został założony w 753 r. p.n.e. przez legendarnego Romulusa. Rzym położony był w krainie zwanej Lacjum, w środkowej Italii, nad rzeką Tyber, okolice te zamieszkiwali niegdyś Latynowie – jedno z plemion Italików.

RZYM - USTRÓJ Monarchia – forma rządów, w której państwem rządzi władca – król (w Rzymie od 753 do 509 r. p.n.e. miało rządzić kolejno 7 królów – ostatni: Tarkwiniusz Pyszny) Republika - (z łac. res publica – rzecz wspólna), forma rządów, w której państwo jest uważane za wspólną własność wszystkich obywateli i obywatele podejmują najważniejsze dla tego państwa decyzje (Rzym był republiką od 509 do 31 r. p.n.e.), polski odpowiednik: Rzeczpospolita

REPUBLIKA RZYMSKA W republice rzymskiej władzę sprawowali: zgromadzenie ludowe senat urzędnicy: konsulowie, pretorzy, cenzorzy, kwestorzy, edylowie, trybuni ludowi, dyktator (w razie zagrożenia państwa)

ARMIA RZYMSKA legiony – waleczne i zdyscyplinowane oddziały armii rzymskiej liczące ok. 4 500 żołnierzy: 3 000 ciężkozbrojnych, 1 200 lekkozbrojnych, 300 jazdy. Legiony były dowodzone przez konsulów, legioniści posiadali włócznię, miecz, tarczę, zbroję i hełm

ARMIA RZYMSKA (c.d.) Legiony zakładały obozy w miejscach postoju, nawet na jedną noc. Armia rzymska w swoich podbojach wykorzystywała różne machiny wojenne.

Społeczeństwo rzymskie PATRYCJUSZE - posiadali wolność osobistą i prawa polityczne. PLEBEJUSZE -posiadali wolność osobistą, ale nie mieli praw politycznych. NIEWOLNICY – nie mieli wolności, ani praw.

PODBOJE RZYMSKIE Dzięki doskonałej armii Rzym dokonał olbrzymich podbojów, tworząc imperium. Podboje obejmowały: Italię (pokonanie Italików, Etrusków i Greków) Kartaginę i jej posiadłości w Afryce Płn. I Hiszpanii (wojny punickie) świat hellenistyczny (Macedonia, Grecja, Azja Mniejsza, Bliski Wschód, Egipt) Ludy barbarzyńskie (Galów, Germanów, Brytów)

PODBOJE – wojny punickie I wojna punicka (poł. III w. p.n.e. - spór o Sycylię, zakończony zwycięstwem Rzymu)

PODBOJE – wojny punickie (c.d.) II wojna punicka (218 – 201 r. p.n.e. – wyprawa Hannibala do Italii, klęska Rzymian pod Kannami w 216 r. p.n.e., klęska Kartaginy pod Zamą w 202 r. p.n.e. – zwycięstwo w wojnie Rzymu)

PODBOJE – wojny punickie III wojna punicka (poł. II w. p.n.e. – ostateczne zniszczenie Kartaginy) Mapa pokazuje państwo rzymskie po wielkich podbojach - imperium

SKUTKI PODBOJÓW RZYMSKICH powstało wielkie państwo –imperium, podzielone na prowincje, w każdej z nich władzę sprawowali namiestnicy rozwój handlu w imperium, wzbogacenie się kupców napływ do Rzymu bogactwa, łupów wojennych, zwiększenie się liczby niewolników i spadek ich ceny wzrost znaczenia dowódców wojskowych

NIEWOLNIK - człowiek pozbawiony praw, „narzędzie mówiące” POCHODZENIE NIEWOLNIKÓW jeńcy wojenni porwani przez piratów dzieci sprzedane niespłacający długów dzieci niewolnic kupieni na targach ZAJĘCIA NIEWOLNIKÓW w polu w kopalniach i kamieniołomach w zakładach rzemieślniczych w domach bogatych Rzymian gladiatorzy

GLADIATORZY gladiatorzy – młodzi i silni niewolnicy walczący na arenach pomiędzy sobą lub z dzikimi zwierzętami, ich walki stanowiły rozrywkę dla ludu rzymskiego, walczyli często na śmierć i życie

POWSTANIE SPARTAKUSA powstanie Spartakusa – powstanie niewolników, zaczęło się od spisku w szkole gladiatorów w Kapui, toczyło się w latach 73 – 71 r. p. n. e., do spiskowców dołączyli zbiegi niewolnicy i biedota, armia Spartakusa siała postrach w całej Italii, gdy się podzieliła została rozbita przez legiony, 6 tysięcy buntowników ukarano ukrzyżowaniem

JULIUSZ CEZAR Początkowo Juliusz Cezar zawarł układ z Pompejuszem i Krassusem, wówczas został konsulem. Po dokonaniu podboju Galii, w 49 r. p.n.e. wkroczył z wojskiem do Italii i pokonał pod Farsalos wojska senatu i Pompejusza.

JULIUSZ CEZAR Po zdobyciu władzy w Rzymie ogłosił się dożywotnim dyktatorem. Obrońcy republiki podejrzewając go, że zechce ogłosić się królem, zamordowali Cezara w 44 r. p.n.e.

WALKA O WŁADZĘ PO CEZARZE OKTAWIAN AUGUST MAREK ANTONIUSZ

POWSTANIE CESARSTWA W bitwie morskiej pod Akcjum (31 r. p.n.e.) Oktawian pokonał Marka Antoniusza i Kleopatrę i objął władzę – został pierwszym cesarzem rzymskim.

CESARSTWO - pojęcia „pax romana” – pokój w świecie rzymskim, po latach wojen domowych ogłosił go Oktawian August, przyniósł on rozwój handlu i polepszenie warunków życia mieszkańców Rzymu romanizacja prowincji – przejmowanie kultury Rzymian, czyli ich języka, obyczajów, strojów, sposobu budowania przez mieszkańców prowincji pryncypat – forma władzy wprowadzona przez Oktawiana, polegała na pozostawieniu małoistotnych pozostałości republikańskich rządów, przy faktycznej władzy cesarza

Rozrywki Rzymian - wille willa – luksusowa posiadłość bogatego Rzymianina zbudowana na wsi, służyła do odpoczynku i rekreacji, składała się m.in. z kilku pomieszczeń zbudowanych wokół dziedzińca, urządzano tam wystawne uczty w gronie rodziny i przyjaciół

Rozrywki Rzymian - termy termy – (łaźnie publiczne) miejsca spotkań i wypoczynku Rzymian, składały się z basenów, łaźni parowych, boisk, bibliotek, parków, ulubione miejsce rozrywki Rzymian, budowano je na koszt państwa i korzystano z nich bezpłatnie

Rozrywki Rzymian – wyścigi konne Hipodromy (cyrki) – tory wyścigów konnych wraz z trybunami, największe mieściły ok. 250 tysięcy kibiców.

Rozrywki Rzymian – walki gladiatorów amfiteatry – miejsca, gdzie Rzymianie podziwiali różnego rodzaju widowiska: walki dzikich zwierząt oraz gladiatorów, a także przedstawienia teatralne (największy - Koloseum)

Rzymskie prawo Prawo XII tablic – pierwszy w historii Rzymu zbiór wszystkich obowiązujących w państwie praw, dokonany w V w. p. n. e., prawa te wyryto na 12 tablicach z brązu, które wystawiono na Forum Romanum Kodeks Justyniana – ponowny spis wszystkich przepisów prawnych i komentarzy do nich obowiązujących w imperium rzymskim, dokonany na początku VI w. n. e. z nakazu cesarza Justyniana Wielkiego

FORUM ROMANUM Forum Romanum – rzymski rynek, centrum życia politycznego, religijnego i handlowego, stały tam najważniejsze budynki użyteczności publicznej, posągi bóstw, cesarzy, świątynie, był to odpowiednik greckiej agory. Rzym nazywany jest Wiecznym Miastem.

RZYM - budownictwo akwedukty - (wodociągi) konstrukcje umożliwiające doprowadzenie czystej i świeżej wody do miast z oddalonych obszarów górskich

RZYM - budownictwo łuki triumfalne – budowle wznoszone w celu uczczenia zwycięstwa w wojnie, nazywano je imieniem wodza, który odniósł zwycięstwo (np. cesarza)

RZYM - budownictwo drogi rzymskie – gęsta ich sieć w imperium z kilkuwarstwową strukturą ułatwiła rozwój handlu, komunikacji, poczty oraz przemieszczanie się wojska, niektóre przetrwały do dziś „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”

RZYM - BUDOWNICTWO Panteon – świątynia ku czci wszystkich bogów w Rzymie, zastosowano w niej nowatorską konstrukcję kopuły, gdyż Rzymianie wynaleźli cement

RZYM - SZTUKA Mozaiki – tworzono je z różnokolorowych drobnych kamieni, kawałków szkła lub ceramiki.

RZYM - LITERATURA Początkowo Rzymianie naśladowali w tej dziedzinie Greków, tłumacząc na j. łaciński ich dzieła. Najwybitniejsze dzieła literackie stworzyli: Wergiliusz (Eneida) Horacy („carpe diem”) Owidiusz

WIERZENIA RZYMIAN wzorowali bogów na greckich (hellenizacja) cechował ich formalizm religijny wierzyli we wróżby oddawali cześć boską swoim władcom

BOGOWIE RZYMSCY (cz. 1) Imię Czym się zajmował/opiekował? Jowisz władca wszystkich bogów Minerwa bogini mądrości i sprawiedliwości Neptun bóg mórz i oceanów Westa bogini ogniska domowego Junona opiekunka kobiet i małżeństw Merkury boski posłaniec, opiekun kupców Mars bóg wojny

BOGOWIE RZYMSCY (cz. 2) Imię Czym się zajmował/opiekował? Wulkan boski kowal, opiekun rzemieślników Diana bogini łowów i dzikiej zwierzyny Wenus bogini miłości i piękności Cerera bogini urodzaju Eskulap bóg lekarzy, opiekun chorych Bachus bóg wina i dobrej zabawy Pluton bóg świata zmarłych i krainy śmierci

WIERZENIA RZYMIAN Westalki – kapłanki bogini ogniska domowego Westy, pilnowały świętego ognia w jej świątyni (jego zgaśnięcie oznaczało złą wróżbę dla Rzymu), zostawały nimi dziewczęta z najlepszych rzymskich rodzin.

CHRZEŚCIJAŃSTWO powstało w Palestynie w I w. n.e. (działalność Jezusa i jego uczniów) prześladowane w imperium rzymskim przez trzy wieki zezwolenie na swobodny kult dał cesarz Konstantyn Wielki w 313 r. (edykt mediolański)

CHRZEŚCIJAŃSTWO (c.d.) Cesarz Teodozjusz Wielki w 380 r. nakazał poddanym przyjęcie chrześcijaństwa, a w 392 r. zabronił składania ofiar dawnym bogom. Mapa rozwoju chrześcijaństwa w imperium rzymskim.

PRZYCZYNY UPADKU RZYMU WEWNĘTRZNE: częste zmiany cesarzy i walki wewnętrzne o władzę kryzys gospodarczy i finansowy (ludzie nie płacili podatków i brakowało pieniędzy na armię) ZEWNĘTRZNE: - najazdy na imperium barbarzyńskich plemion Gotów, Hunów, Wandalów), łupienie prowincji i osiedlanie się w nich

PODZIAŁ CESARSTWA DOKONANY PRZEZ TEODOZJUSZA W 395 r.

Podział cesarstwa

UPADEK RZYMU (476 r.) – KONIEC STAROŻYTNOŚCI W 476 r. barbarzyńskie plemiona Gotów pod wodzą Odoakera najechały na Rzym. Ostatni cesarz Romulus Augustulus został pozbawiony władzy. Upadło cesarstwo zachodnie, a na jego gruzach powstały państewka barbarzyńskie. Cesarstwo wschodnie (bizantyjskie) przetrwało do 1453 r.