„Rola samorządu terytorialnego w systemie opieki nad zabytkami” na przykładzie Gminy Niwiska

Gmina Niwiska usytuowana jest w północno – zachodniej części województwa podkarpackiego w powiecie kolbuszowskim. Organy administracji są zobowiązane ustawowo do podejmowania działań mających na celu trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie. Rola samorządu w systemie opieki nad zabytkami to misja gospodarza, który zabiega nie tylko o sprawy bieżące ale dba również o dziedzictwo kulturowe, które jest ważnym czynnikiem rozwoju gminy i regionu.

Założycielem Niwisk w Puszczy Sandomierskiej był Stanisław Tarnowski w 1565r. W tym czasie na tronie polskim zasiadał ostatni z Jagiellonów Zygmunt August. Więcej historii i wielu ciekawostek wraz z fotografiami znajdziecie Państwo na stronie www.niwiska.pl

www.niwiska.pl

Dr Jan Antoni Ernest Hupka (1856-1952) Ostatni właściciel Niwisk

Jan Antoni Ernest Hupka (1856-1952), publicysta, działacz samorządowy, emigracyjny i polityk konserwatysta. W latach 1898-1914 poseł na Sejm Krajowy z obwodu tarnowskiego, członek Państwowej Rady Rolnej w Wiedniu oraz Wydziału Krajowego. Wieloletni Marszałek Powiatu Kolbuszowskiego.

Zabytki na starych fotografiach

Wszystkie prace wykonano dzięki wsparciu i pomocy następujących instytucji:

WOJEWÓDZKI KONSERWATOR ZABYTKÓW MINISTER KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO POWIAT KOLBUSZOWSKI WOJEWÓDZKA KOMENDA POLICJI WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE PARAFIA RZYMSKO –KATOLICKA PW. ŚW. MIKOŁAJA W NIWISKACH LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA „LASOVIA” GMINA NIWISKA

Szkic sytuacyjny założenia parkowo – dworskiego.

Założenie parkowo-dworskie w Niwiskach objęte jest wspólnym wpisem do Rejestru Zabytków, natomiast poszczególne obiekty wchodzące w jego skład mają różnych właścicieli. Park i Dwór – stanowi własność Gminy Niwiska, oficyna dworska – to własność Skarbu Państwa w zarządzie Wojewódzkiej Komendy Policji, spichlerz – własność prywatna lokalnego przedsiębiorcy. Realizacja zmierzonych celów jest realizowane etapowo.

Pierwszym wykonanym zadaniem była: Rewaloryzacja zabytkowego parku w Niwiskach obejmująca pielęgnację drzewostanu oraz nowe nasadzenia

PARK DWORSKI Pierwszym wykonanym zadaniem była: Rewaloryzacja zabytkowego parku w Niwiskach obejmująca pielęgnację drzewostanu oraz nowe nasadzenia Wydatkowana kwota 40 866 zł PARK DWORSKI

Kolejnym zadaniem był remont Pałacu dr Jana Hupki -I etap obejmował: wymianę więźby i pokrycia dachowego wraz z odtworzeniem jego ozdobnych elementów, wzmocnienie stropów, wykonanie instalacji odgromowej oraz przeciwwilgociowej.

Pałac dr Jana Hupki z II połowy XIX w.

Etap II obejmował: kompleksowy remont elewacji zewnętrznej budynku, renowację fundamentu wraz wykonaniem izolacji przeciwwilgociowej, wymianę zniszczonej stolarki drzwiowej i okiennej oraz wymianę instalacji elektrycznej, kanalizacyjnej, wodociągowej i instalacji centralnego ogrzewania.

Elewacja wschodnia z roku 1908 oraz stan aktualny.

Etap III zrealizowano poprzez: remont i przebudowę balustrady, schodów zewnętrznych oraz budowę tarasu zewnętrznego.

Elewacja południowa z roku 1908 oraz stan aktualny.

Kolejnym etapem prac konserwatorskich w trakcie remontu była odnowa znajdujących się w sali głównej polichromii z 1912 roku autorstwa Karola Frycza – prof. Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Sala nosi nazwę „Pod Pawiami”

Polichromie „Pod Pawiami”

Sale biblioteki ozdobione malowidłami nazywane są: „ Pod Makami oraz Pod Wronami”

Polichromie „Pod Makami”, „Pod Wronami”

W trakcie prac odkryto również polichromie w na ścianie wschodniej dworu oraz w pomieszczeniach biblioteki.

Polichromie odkryte w roku 2011

Kolejne nasze plany to „Prace konserwatorskie mozaiki parkietowej w sali "Pod Pawiami” oraz renowacja polichromii w pomieszczeniach biblioteki.

Kolejnym obiektem zabytkowym w założeniu parkowo - dworskim jest Oficyna dworska z II połowy XIX wieku Obiekt jest obecnie w trakcie remontu.

Oficyna dworska z II połowy XIX wieku

W trakcie remontu w 2011 roku zostały tam odkryte polichromie.

Odkryta w 2011 roku polichromia w Oficynie Dworskiej w Niwiskach W trakcie remontu w 2011 roku zostały tam odkryte polichromie. Odkryta w 2011 roku polichromia w Oficynie Dworskiej w Niwiskach

Najbardziej zaniedbanym budynkiem jest Spichlerz Dworski z połowy XIX wieku stanowiący obecnie własność prywatną. Stan zachowania jak widać jest bardzo zły, budynek wymaga gruntownego remontu.

Spichlerz Dworski z połowy XIX wieku. Własność prywatna.

W 2008 roku przy współpracy właściciela prywatnego i Stowarzyszenia LGD „LASOVIA” sfinansowano przygotowanie koncepcji rekonstrukcji zabytkowego spichlerza ze zmianą sposobu użytkowania . Przewiduje się nową funkcję zabytkowego spichlerza, w którym usytuowana byłaby restauracja z zapleczem w przyziemiu, sala historyczno – etnograficzna i pokoje gościnne.

Rzut elewacji wschodniej - koncepcja

Z inicjatywy Wójta Gminy wykonano kompleksowe zadanie remontu elewacji zabytkowego kościoła wraz z murem oporowym i dzwonnicą pod nazwą „Remont obiektów zabytkowych: elewacji zabytkowego kościoła i muru oporowego wraz z dzwonnicą w Niwiskach” w ramach programu Działania "Odnowa i rozwój wsi" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. Św. Mikołaja w Niwiskach zrealizowała w 2011 roku.

Kościół pw. Św. Mikołaja w Niwiskach z II połowy XIX wieku Z inicjatywy Wójta Gminy wykonano kompleksowe zadanie remontu elewacji zabytkowego kościoła wraz z murem oporowym i dzwonnicą pod nazwą „Remont obiektów zabytkowych: elewacji zabytkowego kościoła i muru oporowego wraz z dzwonnicą w Niwiskach” w ramach programu Działania "Odnowa i rozwój wsi" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. Św. Mikołaja w Niwiskach zrealizowała w 2011 roku. Kościół pw. Św. Mikołaja w Niwiskach z II połowy XIX wieku

Prace inwestycyjne trwały pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Prace inwestycyjne trwały pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Udział samorządu przy realizacji zadania to merytoryczne wsparcie na etapie aplikacji, realizacji i rozliczenia , a także pomoc techniczna i doradcza. Zadanie zrealizowano na kwotę 224 200 zł