WYTYCZNE DLA ZESPOŁU określone przez przewodniczącego KEiT PAN Zadania.: - pomoc w wyborze i opracowaniu strategicznych dla Polski kierunków rozwoju (programów priorytetowych) w dziedzinie elektroniki i telekomunikacji. - opracowanie/zaproponowanie nowych metod i form, które mogą przyczynić się do poprawy współpracy gospodarki z nauką oraz lepszej integracji obu środowisk; 2017-03-28

Krajowa strategia inteligentnej specjalizacji (KSIS) na lata 2014-20 - specjalizacje krajowe : wybrano 16szt, projekt przedstawiony do konsultacji 10 października 2013 - regionalne: trwają uzgodnienia i konsultacje społeczne Specjalizacje krajowe: ZDROWE SPOŁECZEŃSTWO 1. Technologie inżynierii medycznej, w tym biotechnologie medyczne 2. Diagnostyka i terapia chorób cywilizacyjnych oraz w medycynie spersonalizowanej 3. Technologie wytwarzania i wytwarzanie produktów leczniczych BIOGOSPODARKA ROLNO-SPOżYWCZA I ŚRODOWISKOWA 4. Innowacyjne technologie, procesy i produkty sektora rolno-spożywczego 5. Zdrowa żywność (o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji) 6. Biotechnologiczne procesy i produkty chemii gospodarczej oraz inżynierii środowiska ZRÓWNOWAżONA ENERGETYKA 7. Wysokosprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania, magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii 8. Inteligentne i energooszczędne budownictwo 9. Rozwiązania transportowe przyjazne środowisku SUROWCE NATURALNE I GOSPODARKA ODPADAMI 10. Nowoczesne technologie pozyskiwania i wykorzystania surowców naturalnych oraz wytwarzanie ich substytutów 11. Wykorzystanie materiałowe i energetyczne odpadów (recykling i inne metody odzysku) INNOWACYJNE TECHNOLOGIE I PRCOESY PRZEMYSŁOWE (W UJĘCIU HORYZONTALNYM) 12. Wielofunkcyjne materiały i kompozyty o zaawansowanych właściwościach, w tym nanoprocesy i nanoprodukty 13. Biosensory i inteligentne sieci sensoryczne 14. Inteligentne sieci i teledetekcja 15. Elektronika plastikowa i organiczna 16. Automatyzacja i robotyka procesów technologicznych 2017-03-28

Specjalizacja regionów Innowacje uważane są za kluczowy element rozwoju Polski; 10 mld EUR z funduszy strukturalnych UE zostanie spożytkowane na stymulowanie badań prowadzonych z myślą o zastosowaniach komercyjnych, w szczególności w sektorze prywatnym (w latach 2014-2020) Dionizy Smoleń, Deloitte: W nowej unijnej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 wymogiem uzyskania pomocy finansowej na działalność B+R jest trafna identyfikacja inteligentnych specjalizacji (smart specialisation). Polskie województwa dokonały już tego wyboru bądź są na końcu procesu decyzyjnego. Każdy z regionów wybrał od dwóch do kilku specjalizacji. Regiony najczęściej wskazywały IT oraz przemysł rolno-spożywczy (takiego wyboru dokonało 8 województw) siedem regionów zdecydowało się na energetykę, a po pięć postawiło na przemysł metalowy i medycynę oraz farmację. Sporym zainteresowaniem cieszyła się także turystyka i ochrona środowiska. Trafny dobór specjalizacji, wynikający z potencjału gospodarczego i technologicznego regionu oraz oparty o efektywny regionalny system innowacji jest wielką szansą na skok rozwojowy.

2017-03-28 Irek Zmidziński

Raport Zespołu KEiT ds Współpracy Gospodarki z Nauką Warszawa, lipiec 2013

Geneza pytania o relacje Biznes-nauka Historia, tradycja, wychowanie wśród kilkuset pomników Warszawy, tylko jeden dotyczy nauki – M. Kopernik Rozwój kraju, oczekiwania społeczne Innowacje wewnętrzne Wdrożenie (rola biznesu) wyników b+r (zadania nauki)

Innowacyjność – gdzie jesteśmy? Innowacja (łac. innovatio - odnowienie) to nowa wartość bądź jakość (dla organizacji, społeczności czy cywilizacji. Zgodnie z wikipedią dzieli się na: – innowacja rzeczywista, gdy jest to pierwsze w świecie rozwiązanie (przedsięwzięcie, projekt) o określonym charakterze, przykład: Wielki Zderzacz Hadronów) - Innowacja pozorna, gdy nowość stanowi naśladownictwo, "zapożyczenie" (benchmarking) rozwiązań z innych dziedzin życia, branż lub krajów, przykład: Coca-Cola jako pochodna mikstury aptekarskiej. Innowacyjność – gdzie jesteśmy?  wnp.pl (WGK)  |  17-09-2013 Komisja Europejska wprowadziła nowy miernik określający zaawansowanie państw w innowacje. „Wskaźnik poziomu innowacyjności” mierzy stopień, w jakim pomysły opracowane w innowacyjnych sektorach trafiają na rynek, przyczyniając się przy tym do tworzenia lepszych miejsc pracy oraz zwiększania konkurencyjności Europy. Na czele w UE wciąż pozostają takie kraje jak Szwecja, Niemcy, Irlandia i Luksemburg. Polska znajduje się w trzeciej dziesiątce wyprzedzając jedynie Chorwację, Portugalię, Łotwę, Litwę i Bułgarię. Według Komisji europejskiej UE jako całość „wypada dobrze na tle międzynarodowym, mimo iż pozostaje w tyle za najbardziej innowacyjnymi gospodarkami świata” .

Innowacja=Wiedza+transfer wiedzy do biznesu Innowacje –cd. Polska gospodarka oceniana jest jako mało innowacyjna. Produkcja przemysłowa ma charakter odtwórczy, wśród 27 krajów UE zajmuje 2-4 miejsce, ale od końca listy, w rankingu innowacyjności Źrodło: Pro Inno Europe, Inno-Metrics, Innovation Union Scoreboard 2011, The innovation union's performance scoreboard for research and innovation, 1 February 2012. Zauważalna jest konkurencja ze strony wielkich korporacji (Google) oraz podmiotów gospodarczych z obszaru Azji (Chiny, Korea) Silna gospodarka to gospodarka innowacyjna oparta o wiedzę, z dobrym transferem wiedzy do przemysłu Innowacja=Wiedza+transfer wiedzy do biznesu Praktyczne wykorzystanie krajowych i światowych zasobów najnowszych osiągnięć naukowych stanowi niezwykle istotny element rozwoju kraju. Polska posiada duży potencjał intelektualny i wysokiej jakości wyniki badań naukowych w wielu dziedzinach. Wyniki tych badań nie są w dostatecznym stopniu wykorzystane. W Polsce mamy szacunek (kult) dla bohaterów (walk, powstań), artystów, czy pisarzy i brak uznania dla osiągnięć technicznych (ułomna ustawa o prawach autorskich i 50% kosztach uzyskania) a tymczasem np. we Francji pracownicy b+r mają dodatkowe 12 dni urlopu, autorem jest twórca programu komputerowego, a u nas – jako twórcy w prawie patentowym wymieniony jest lutnik, a brak autorów programów komputerowych. 2017-03-28

Opinie nt. innowacyjności: . Magdalena Burnat-Mikosz, Partner, Lider działu R&D and GI, Deloitte System działający w Polsce wciąż promuje import innowacji – zachęty dla przedsiębiorców dotyczą jedynie nabycia wyników prac badawczo-rozwojowych z zewnątrz. Tymczasem chociażby kraje Europy Środkowo-Wschodniej, wzorem rozwiniętych gospodarek, wprowadzają regulacje zachęcające do prowadzenia prac B+R w kraju, co wyraźnie sprzyja rozwojowi gospodarki opartej na wiedzy i promuje wzrost zatrudnienia w sektorze B+R” V Europejski Kongres Gospodarczy w Katowicach - ekspert W 2011 r. wydatki na działalność B+R w Polsce stanowiły 0,77 proc. PKB. Strategia EUROPA 2020 nakłada na nasz kraj obowiązek zwiększenia wydatków na działalność B+R do średniego rocznego poziomu 1,7 proc. PKB w 2020 r. Stworzenie systemu zachęt, skutecznie wpływającego na poziom wydatków na tę sferę, jest więc kluczowy w celu wywiązania się z powyższego zobowiązania” Minister Rozwoju Regionalnego Elżbieta Bieńkowska – 30 wrzesień 2013 Realizacja programu operacyjnego "Inteligentny rozwój" powinna przynieść wzrost nakładów na służące przedsiębiorstwom badania i rozwój z obecnych 0,7 proc. do ok. 1,8 proc. PKB w 2020 r. Celem "Innowacyjnej gospodarki" było przede wszystkim wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw i poprawa ich pozycji rynkowej, o tyle "Inteligentny rozwój" ma - dzięki bliskiej współpracy firm z ośrodkami badawczo-rozwojowymi i uczelniami - faktycznie zwiększyć ich innowacyjność i prowadzić do specjalizacji w określonych dziedzinach.

Raport Deloitte nt innowacyjności Regionów, 23 wrzesień 2013 2017-03-28 Irek Zmidziński

Autorzy Raportu: Andrzej Dulka Radomir Grucza Janusz Kosiński Andrzej Kowalski Zbigniew Kuczerowski Andrzej Materka Piotr Muszyński Bogusław Smólski Andrzej Synowiecki Marek Tłaczała Wojciech Wajda Ireneusz Żmidziński

Podstawa realizacji Raportu: Opinie i uwagi członków Zespołu oraz dokumenty: Strategia Rozwoju Kraju 2020 Raport – bariery współpracy przedsiębiorców i ośrodków naukowych Krajowy Plan Badań – Założenia polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa Projekt założeń do ustawy o zmianie ustawy o zasadach finansowania nauki Budowa współpracy Nauki z Biznesem – Konferencja 2012 NIK – raport finansowania nauki – 2012 Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki – 2012 Najlepsze praktyki w zakresie współpracy ośrodków naukowych i biznesu przy wykorzystaniu środków UE Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2011 Polska 2012 – Raport o stanie gospodarki Transfer technologii oraz mechanizmy współpracy – tendencje w Polsce, Europie Program Rozwoju Przedsiębiorstw - projekt 2017-03-28

ANALIZA SWOT WSPÓŁPRACY GOSPODARKA - NAUKA MOCNE STRONY SŁABE STRONY   duży potencjał intelektualny i infrastruktura badawcza (uczelnie, PAN, CBR/JBR) wzrost środków na badania naukowe w obszarze badań S i R wzrost udziału firm IT i High - Tech w rynku powstały nowe formuły prawne (spółka celowa, spin-off, joint venture, konsorcjum, kluster, centra) duża ilość projektów rozproszonych, brak jasno sprecyzowanych kierunków priorytetowych połączonych z celami rozwoju Brak wspólnej platformy językowej między podmiotami naukowymi i gospodarką, (wizja, misja, strategia cele; jak się "tam" znajdziemy i skąd będziemy wiedzieć, że już tam jesteśmy?) Projekty badawcze cechuje niejednoznaczność (ryzyko, czas, interesariusze, kontrola zmian, zarządzanie, koszty, jakość, zakres) Brak powiązania procesu dydaktycznego z przemysłem, słabe wykorzystanie kadr przemysłowych w procesie kształcenia. Zbyt masowe kształcenie w obszarze technologii Zakorzenione stereotypy współpracy Niezależność nauki od zastosowań 2017-03-28

ANALIZA SWOT WSPÓŁPRACY GOSPODARKA - NAUKA SZANSE Zagrożenia   Prawdopodobny wzrost środków na badania naukowe, w tym na badania S i R obserwowane zmiany w systemie decyzji o przyznawaniu środków na badania naukowe Zapowiedź stworzenia ośrodków uczelnianych - naukowych, "zwolnionych" z masowego kształcenia oraz uczelni kształcących absolwentów "zawodowych" Pozytywna zmiana klimatu polityki nt. finansowania nauki i wdrożeń nowych technologii, poprawa warunków współpracy Dostępność do funduszy unijnych (Horyzont 2020…) Stworzenie platformy dla wspólnych celów Wzrost kadry sprawnie wspierającej innowacje – sferę współpracy sfery biznesu i nauki brak jasnej polityki i perspektyw zatrudniania młodych naukowców, brak regulatora badań Brak polityki ukierunkowanej na rozwój kraju, poszczególnych sektorów i dziedzin duża hermetyczność ośrodków badawczych (efekt "izolowanych wysp") -złe przyzwyczajenia, zła tradycja realizacji projektów badawczych Brak instytucji żyjących z wdrażania wyników badawczych (pokutuje pogląd, że zespoły badawcze same powinny wdrażać Małe firmy z obawy o utratę zysku i płynności finansowej (szczególnie w dobie kryzysu) będą w małym stopniu zainteresowane wdrażaniem nowych technologii, obawa przed ryzykiem. Brak polityki w zakresie strategii i kryteriów odbioru projektów, w szczególności z obszaru badań S i R. Słabe zainteresowanie kapitału napływającego do kraju w inwestycje proinnowacyjne (często brak zaplecza badawczego w nowych inwestycjach przemysłowych) Brak priorytetyzacji dla rozwoju kraju, poszczególnych sektorów i dziedzin Obawy przemysłu przed wdrożeniem patentów Bariery ambicjonalne 2017-03-28

NIEZBĘDNE DZIAŁANIA (1) Korekta zarządzania innowacyjnością kraju stworzenie mechanizmów powodujących wzrost nakładów na badania w przemyśle, w tym wprowadzenie ogólnie dostępnych ulg podatkowych oraz mechanizmów finansowania zwrotnego, wzrost nakładów na badania ze środków publicznych zmianę kryteriów oceny grantów i programów uwzględniającej nie tylko osiągnięcia naukowe, ale i zdolność do implementacji proponowanych rozwiązań. finasowanie tylko najlepszych i najbardziej wartościowych projektów programów niezależnie od statusu zgłaszającego (gospodarka, nauka), Ograniczenie rozproszenia finansowania ograniczenie rozproszenia finansowania, poprzez zmniejszenie liczby finansowanych projektów zgłaszanych indywidualnie na rzecz programów strategicznych, wdrożenie rzetelnego procesu ewaluacji systemu finansowania sfery B+R pod kątem stanu osiągania celów strategicznych, zmianę procedur i trybu finansowania projektów uwzględniającą fakt, że opracowanie nowych i oryginalnych rozwiązań związane jest zawsze z ryzykiem i potrzebą zmian w trakcie realizacji, wzmocnienie potencjału podmiotów i organizacji, które mogą w sposób profesjonalny poprawić sprawność transferu wyników badań 2017-03-28

NIEZBĘDNE DZIAŁANIA (2) Eliminacja barier między biznesem a nauką kształcenie kadr w dziedzinie transferu technologii i komercjalizacji wiedzy, weryfikację skuteczności oddziaływania regulacji prawnych, które powinny ułatwiać transfer osób i wiedzy, włączenie kształcenia w zakresie przedsiębiorczości w cały system edukacyjny, uruchomienie mechanizmów wspomagających tworzenie w przedsiębiorstwach ośrodków B+R. Obecnie jedynie ok. 17% badaczy zatrudnionych jest w przemyśle, podczas gdy w krajach przodujących w zakresie innowacji ok. 70%, upowszechnianie wyników badań naukowych w środowisku przedsiębiorców, popularyzację sukcesów polskich firm, osiąganych we współpracy z nauką, Wzrost prestiżu pracowników B+R zarówno w nauce jak i w przemyśle 2017-03-28

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Warszawa, 18 październik 2013

Przykład 1 Raport NIK, wykorzystanie środków publicznych na naukę, KNO-4101-08-00/2011 2. W latach 2009–2010 Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zlecił Narodowemu Centrum Badań i Rozwoju realizację zaledwie dwóch spośród 10 strategicznych programów badań naukowych i prac rozwojowych określonych w Krajowym Programie Badań Naukowych i Prac Rozwojowych ogłoszonym przez Ministra na podstawie ustawy o zasadach finansowania nauki z 2004 r. Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych (KPBNiPR) przewidywał zrealizowanie wszystkich 10 programów strategicznych w przedziale czasowym od trzech do pięciu lat. Zgodnie z jego założeniami dwa programy badawcze pn. Zaawansowane technologie pozyskiwania energii oraz Interdyscyplinarny system interaktywnej informacji naukowej i naukowo-technicznej miały zostać przekazane do realizacji Narodowemu Centrum Badań i Rozwoju w 2008 r., a realizacja pozostałych programów miała się rozpocząć od 2009 r. Na koniec marca 2012 r. NCBiR realizował zaledwie dwa ww. strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych (zlecone przez Ministra w listopadzie 2008 r.).

Przykład 2 Wybrane fragmenty projektu założeń do ustawy zmieniającej zasady współfinansowania badań S i R Program Rozwoju Przedsiębiorstw (PRP) Ministerstwa Gospodarki ma status projektu, który obecnie, po konsultacjach publicznych, ma status uzgodnień międzyresortowych. Poparcie KEiT może być istotnym argumentem w dyskusjach sejmowych na ten temat. Obecnie w Polsce nie funkcjonują efektywne instrumenty fiskalne wspierające działalność B+R+I. Dostępne zachęty charakteryzują się małą atrakcyjnością i zbyt wysokim poziomem sformalizowania procedury aplikacyjnej z punktu widzenia potencjalnych beneficjentów. Pod względem hojności podatkowej na działalność tego typu, Polska notuje jedno z ostatnich miejsc wśród krajów OECD. A dalej w tym dokumencie jest propozycja ulgi, dla wszystkich firm, od 2014 roku: Ulga miałaby polegać na odliczaniu od podatku należnego 126% kosztów kwalifikowanych (100% kosztów zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów + 26% tych kosztów odliczanych od podatku należnego).

Przykład 3 Typowa ocena wniosku w PBS – recenzja z lipca br, przykład ułomnej oceny dorobku, tylko aspekty naukowe A. OCENA DOROBKU W ocenie wniosku badań stosowanych PBS jedno z kryteriów oceny to DOROBEK WYKONAWCÓW: –osiągnięcia w zastosowaniu wyników badań naukowych w praktyce oraz w działalności innowacyjnej - opracowane nowe technologie, innowacyjne produkty, wdrożenia, sprzedaż patentu lub licencji; –dorobek w zakresie praw własności przemysłowej: patenty, zgłoszenia patentowe; –udział w realizacji projektów ukierunkowanych na praktyczne zastosowania …….. –dorobek publikacyjny …w czasopismach naukowych oraz ich cytowalności; –inne osiągnięcia – w tym prestiżowe nagrody; Poniżej kompletne (w całości, w oryginale) przykłady typowych uzasadnień dotyczących oceny/recenzji dorobku zespołu (uczelnia+biznes) dotyczące tego punktu: •Dorobek naukowy wnioskodawców z ostatnich 5 lat jest słaby. Nie ma ani jednej publikacji w renomowanym czasopiśmie naukowym. Co ciekawe zespół uczestniczył w wielu projektach naukowych, w tym międzynarodowych oraz finansowanych przez partnera przemysłowego. •Pracownicy … (uczelni) dysponują cytowanym dorobkiem publikacyjnym oraz udziałem w projektach badawczych realizowanych na zlecenie firm telekomunikacyjnych oraz programów unijnych. Dorobek badawczy i publikacyjny wykonawców ze strony … (firmy) jest przeciętnie skromniejszy (ranga publikacji, udział jedynie w wewnętrznych projektach). •Dorobek wykonawców wydaje się być wystarczający, aby podjąć się realizacji takiego projektu i wywiązać właściwie z poszczególnych zadań. Zwraca uwagę satysfakcjonujaca ilośc publikacji w czasopismach zagranicznych, udział w realziacji projektów, wysoki wskaźnik cytować i indeks H. B. KORZYŚCI Z PROJEKTU W formularzu oceny wniosków PBS nie ma oceny zgodności wniosku z celami państwa czy dyrektywami UE. Jednym z kryteriów oceny zbliżonym do tego jest ocena PRZEWIDYWANE EFEKTY EKONOMICZNE. Ocenie podlegają: –potencjał rynkowy wyników projektu i jego właściwe rozpoznanie; –jakość/rzetelność analizy potencjału rynkowego - porównawcze wykazanie przewagi przyszłego rozwiązania, ocena wielkości rynku i zdefiniowanie jego głównych aktorów; –wykazane korzyści z zastosowania wyników projektu w praktyce gospodarczej lub innej działalności; –wykazane szacunkowe efekty ekonomiczne, społeczne i środowiskowe wynikające z zastosowania rozwiązania będącego wynikiem projektu; Poniżej załączam przykład recenzji • Głównym celem wnioskowanego projektu jest opracowanie metodologii i algorytmów oceny satysfakcji klientów sieci mobilnych. W 2012 roku Ericsson Consumer Lab przeprowadził badania przyczyn zmiany operatora. Główną powodem (ponad 80%) była lepsza oferta finansowa oraz możliwość tanich lub darmowych połączeń z rodziną i przyjaciółmi. Ważnym argumentem była również możliwość uzyskania nowoczesnego telefonu. Spora grupa ankietowanych, jako przyczyny zmiany operatora wymieniła: rozczarowanie obsługą klienta. Dopiero na piątym miejscu klienci wskazali niską jakość połączeń jako powód zmiany operatora (max. 15% badanych). 74% klientów firmy ….. zadeklarowało, że nigdy nie zmieniło operatora. W 2012 liczba abonentów firmy … spadła o 35 tys. Przyjmując, że 15% odeszła ze względu na niską jakość połączeń chodzi o ok. 5 tys. klientów rocznie. Przy ponad 16 mln. użytkowników firmy … wnioskowany projekty dotyczy ok. 0,03% klientów rocznie. Badanie poziomu satysfakcji klienta i analiza korelacji z technicznymi parametrami sieci jest ciekawym podejściem jednak przy obecnm poziomie technologii dotyczy raczej niewielkiej liczby użytkowników. Mój komentarz do recenzji: autor rzetelnie ocenia mierzalne efekty wdrożeniowe, ale wyłącznie jako potencjalny zysk dla operatora. Nie bierze pod uwagę korzyści klientów (niemierzalnych), i zupełnie nie bierze pod uwagę strategii rozwoju kraju. A właśnie w tym roku UKE zdecydowało, że priorytetem działań ma być poprawa jakości sieci telekomunikacyjnych. Przy istniejących obecnie metodach opiniowania i wyboru projektów, oceniany w/w projekt poprawy jakości sieci – nie będzie zaakceptowany ze stratą dla uczelni (uczelnia miała otrzymać 90% kosztów projektu) i dla wielu milionów klientów. Wniosek: należy wprowadzić mechanizmy oceny wniosków pod kątem realizacji polityki państwa (polska cyfrowa, Agenda Cyfrowa, priorytety UKE,..) a nie tylko oceny pomysłów autorów, nie zawsze skorelowanych z potrzebami społeczeństwa. Jeżeli potrzebne jest dofinansowanie współpracy, z naszych przecież podatków, to nie powinno być kierowane na tematy wysoko opłacalne które same się bronią, ale na tematy z wysokim ryzykiem sukcesu lub ważkie społecznie, użyteczne dla podatników.

Przykład 3 cd Typowa ocena wniosku w PBS – recenzja z lipca br wskazująca na ułomność oceny korzyści projektu; UKE ogłosiło że 2013 rok, to rok poprawy jakości sieci B. KORZYŚCI Z PROJEKTU W formularzu oceny wniosków PBS nie ma oceny zgodności wniosku z celami państwa czy dyrektywami UE. Jednym z kryteriów oceny zbliżonym do tego jest ocena PRZEWIDYWANE EFEKTY EKONOMICZNE. Ocenie podlegają: –potencjał rynkowy wyników projektu i jego właściwe rozpoznanie; –jakość/rzetelność analizy potencjału rynkowego - porównawcze wykazanie przewagi przyszłego rozwiązania, ocena wielkości rynku …. –wykazane korzyści z zastosowania wyników projektu w praktyce gospodarczej lub innej działalności; –wykazane szacunkowe efekty ekonomiczne, społeczne i środowiskowe ….. Poniżej załączam przykład recenzji • Głównym celem wnioskowanego projektu jest opracowanie metodologii i algorytmów oceny satysfakcji klientów sieci mobilnych. W 2012 roku Ericsson Consumer Lab przeprowadził badania przyczyn zmiany operatora. Główną powodem (ponad 80%) była lepsza oferta finansowa oraz możliwość tanich lub darmowych połączeń z rodziną i przyjaciółmi. Ważnym argumentem była również możliwość uzyskania nowoczesnego telefonu. Spora grupa ankietowanych, jako przyczyny zmiany operatora wymieniła: rozczarowanie obsługą klienta. Dopiero na piątym miejscu klienci wskazali niską jakość połączeń jako powód zmiany operatora (max. 15% badanych). 74% klientów firmy ….. zadeklarowało, że nigdy nie zmieniło operatora. W 2012 liczba abonentów firmy … spadła o 35 tys. Przyjmując, że 15% odeszła ze względu na niską jakość połączeń chodzi o ok. 5 tys. klientów rocznie. Przy ponad 16 mln. użytkowników firmy … wnioskowany projekty dotyczy ok. 0,03% klientów rocznie. Badanie poziomu satysfakcji klienta i analiza korelacji z technicznymi parametrami sieci jest ciekawym podejściem jednak przy obecnm poziomie technologii dotyczy raczej niewielkiej liczby użytkowników.