Nimm2 Lachgummi Nobodys Unpredictable Raport z badania przeprowadzonego na zlecenie Polskich Wydawnictw Profesjonalnych Fala III Warszawa, czerwiec 2007 Badanie opinii Partnerów firm prawniczych na temat kondycji gospodarki oraz sytuacji w branży usług prawniczych

2 Spis treści Wprowadzenie3 Podsumowanie najważniejszych wyników7 Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej, sytuacji kancelarii prawniczych oraz obsługiwanych przez nie firm 11 Kwestionariusz35 Rozdziały:Strony:

Nimm2 Lachgummi Wprowadzenie

4 Cele i zakres badania Głównym celem badania jest ocena klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych wśród przedstawicieli środowisk prawniczych w Polsce. Zakres badania Ocena sytuacji gospodarczej Ocena i prognoza Poziom cen Poziom bezrobocia Napływ kapitału zagranicznego Ocena kondycji firm Wyniki ekonomiczne Poziom inwestycji Zatrudnienie Bariery działalności gospodarczej Sytuacja firm prawniczych Portfolio prowadzonych spraw i klientów Zatrudnianie i dostępność na rynku pracowników, zwolnienienia Ocena popytu na usługi prawnicze

5 Metodologia Metoda badania Wywiady zostały przeprowadzane metodą wywiadu telefonicznego (CATI). Poprzedzone zostały akcją wprowadzająca, polegającą na przedstawieniu przedstawicielom kancelarii; telefonicznie i drogą korespondencji elektronicznej; założeń, celu oraz zastosowań badania. Próba W badaniu wzięło udział 61 Partnerów reprezentujących największe działające w Polsce Kancelarie Prawnicze Respondenci Na pytania ankiety odpowiadali Partnerzy kancelarii Termin badania Ostatnie badanie zostało przeprowadzone w dniach od 15 maja do 11 czerwca 2007 roku

6 Charakterystyka kancelarii i struktura ich klientów Pochodzenie kapitału kancelariiStawka godzinowa Partnera w PLN Struktura branżowa obsługiwanych firm do 100 osób od 101 do 250 osób od 251 do 500 osób od 501 do 1000 osób powyżej 1000 osób Poniżej powyżej 1000 brak danych Firma polska Firma zagraniczna Przemysł Budownictwo Transport Handel Usługi Oświata/nauka/zdrowie inne Wielkość zatrudnienia obsługiwanych firm Firma polska Firma zagraniczna Pochodzenie kapitału obsługiwanych firm

Nimm2 Lachgummi Podsumowanie najważniejszych wyników

8 Główne wyniki Wprowadzenie Pytania, które zostały skierowane do Partnerów kancelarii prawniczych mają charakter wskaźnikowy i służą do oceny sytuacji gospodarczej i sytuacji w branży usług prawniczych. Są one rodzajem barometru koniunktury, którego istotą jest wychwytywanie zmian w nastrojach i prognozie rozwoju sytuacji. Badanie opinii partnerów realizowane jest po raz trzeci w cyklu półrocznym. W celu syntetycznego przedstawienia wyników opracowane zostały wskaźniki zbiorcze. Najważniejszy z nich, WK Index, wzrósł w ostatnim pomiarze o 8 pkt. do 148 punktów (na skali od 0 do 200 pkt.). Jest to bardzo optymistyczny wynik wskazujący na wyraźną przewagę Partnerów oceniających pozytywnie rozwój sytuacji gospodarczej i w branży usług prawniczych, nad partnerami oceniającymi sytuację pesymistycznie. Szczególny optymizm Partnerów budzi obszar gospodarki oraz biznesu: ABC Index – wzrost o 16 pkt. do 160 pkt. z wyraźnym wskazaniem na obszar biznesu (opisywany wynikami firm klientów największych kancelarii). Business Index wyniósł 166 pkt. podczas, gdy Economy Index osiągnął poziom 160 pkt. Sytuacja w branży usług prawniczych opisywana przez Lex Index jest postrzegana mniej optymistycznie, tym niemniej z pomiaru na pomiar poprawia się: wskaźnik ten odnotował wzrost o 4 pkt. i osiągnął poziom 140 pkt. Porównując oceny sytuacji dotychczasowej (Current Index) z przewidywaniami (Expectations Index), można zauważyć, że są one podobne: wartość indeksów wyniosła bowiem w obu przypadkach 148 pkt. We wcześniejszych pomiarach przewidywania były nieco lepsze od oceny sytuacji bieżącej. Należy wyraźnie zaznaczyć, że wszystkie opisywane wskaźniki przedstawiają przewagę ocen i przewidywań optymistycznych nad pesymistycznymi i systematycznie poprawiają się z pomiaru na pomiar (od maja 2006). Ogólna ocena sytuacji ekonomicznej W ostatnim pomiarze istotnie wzrósł odsetek Partnerów oceniających, że sprawy naszego kraju idą w dobrym kierunku – obecnie większość podziela taką opinię. Nieznacznie zwiększyła się liczba Partnerów oceniających, że sytuacja idzie w złym kierunku. W porównaniu z ostatnim pomiarem zdecydowanie wzrósł odsetek osób dostrzegających poprawę sytuacji gospodarczej w ciągu ostatnich 12 miesięcy (obecnie jest to około 90%).

9 Główne wyniki Podobnie wzrosła liczba osób spodziewających się dalszej poprawy sytuacji gospodarczej (61%). Szczególną uwagę zwraca optymizm Partnerów odnoszący się do sytuacji na rynku pracy. W ciągu trzech kolejnych pomiarów znacząco wzrósł odsetek badanych, którzy uważają, że bezrobocie w najbliższym czasie będzie spadać. Podobny trend obserwujemy również w badaniach realizowanych na całej populacji Polaków. W porównaniu z poprzednim pomiarem spadł odsetek Partnerów przekonanych, że wielkość kapitału aktualnie napływającego do Polski rośnie. Jednak patrząc w przyszłość uważają, że sytuacja będzie się poprawiać: odsetek optymistów wyraźnie wzrósł w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Za główne bariery w prowadzeniu działalności gospodarczej uznano biurokrację i skomplikowane procedury administracyjno-prawne, pozapłacowe koszty pracy oraz inflację prawa. W porównaniu z poprzednim pomiarem wyraźnie spadło znaczenie procesów upadłościowych. Bariery oceniane przez pryzmat województwa, na terenie którego funkcjonuje kancelaria prawna, są niemal identyczne z barierami dostrzeganymi w funkcjonowaniu całej polskiej gospodarki. Partnerzy oceniają dotychczasową sytuację gospodarczą w województwie nieco mniej optymistycznie, niż w kraju, przy czym zdecydowana większość spodziewa się poprawy. Są natomiast znacząco bardziej optymistyczni przewidując sytuację w przyszłości. Sytuacja klientów firm prawniczych Zarówno w odniesieniu do całej gospodarki, jak i do firm, dla których Partnerzy świadczą usługi, zdecydowanie przeważają głosy optymistyczne. Oceny te wyraźnie poprawiają się w kolejnych pomiarach. Zdecydowana większość Partnerów ocenia, że firmy, które obsługują, poprawiły i nadal będą poprawiać wyniki ekonomiczne, a także spodziewa się zwiększenia inwestycji i przyrostu zatrudnienia. Jedynie w sporadycznych przypadkach oczekuje się, że klienci będą zwalniać swoich pracowników.

10 Główne wyniki Ocena sytuacji firm prawniczych Jeśli przeanalizujemy sprawy, którymi zajmują się kancelarie prawnicze, to okazuje się, że podobnie jak w poprzednim pomiarze najszybciej rozwija się segment transakcji na rynku nieruchomości. Duży dynamizm wzrostu cechuje także obsługę fuzji i przejęć oraz obsługę prawną pozyskania kapitału. W trakcie trzech pomiarów zdecydowanie najsilniej zmniejszył się popyt na sprawy związane z prawem własności intelektualnej i przemysłowej. Zmniejsza się też liczba windykacji i restrukturyzacji trudnych należności oraz spraw w zakresie prawa pracy i układów zbiorowych. W ponad połowie badanych kancelarii przewiduje się utrzymanie w ciągu najbliższych 12 miesięcy dotychczasowego tempa wzrostu popytu na usługi prawnicze, a w co trzeciej nawet jego zwiększenia. Oczekuje się jednocześnie, że ceny na usługi prawnicze utrzymają się na obecnym poziomie, lub że będą rosły w tym samym tempie, co obecnie. Wzrostowi popytu na usługi prawnicze towarzyszy wzrost zapotrzebowania na doświadczonych konsultantów prawnych, radców i adwokatów. Przedstawiciele większości badanych kancelarii widzą trudności w znalezieniu takich osób. Jest to o tyle istotny problem, gdyż większość kancelarii planuje dalsze zatrudnianie doświadczonych prawników. Bardzo rzadko natomiast (w co dziesiątej kancelarii) przewiduje się zwolnienia pracowników. Opinie dotyczące funkcjonowania branży Większość Partnerów popiera możliwość swobodnej zmiany profesji prawniczej, niezależnie od praktyki w dotychczasowym zawodzie. Natomiast zdania dotyczące obowiązku prowadzenia rejestru umów ze swoimi klientami są w środowisku Partnerów znacznie bardziej podzielone, z nieznaczną przewagą opinii aprobujących ten pomysł. Większość Partnerów jest przeciwna obowiązkowi składania oświadczeń majątkowych w urzędzie skarbowym. Niemal wszyscy byli przeciwni propozycji regulacji stawek adwokackich za usługi świadczone klientom korporacyjnym.

Nimm2 Lachgummi Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej, sytuacji kancelarii prawniczych oraz obsługiwanych przez nie firm

12 Syntetyczne zestawienie indeksów

13 Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej (1) E1. Jak Pan(i) sądzi, czy sprawy naszego kraju zmierzają w dobrym, czy też w złym kierunku?

14 Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej (2) E2. Jak ocenia Pan(i) zmianę sytuacji gospodarczej w Polsce w ciągu ostatnich 12 miesięcy? E3. Jak według Pana(i) będzie zmieniać się sytuacja gospodarcza w ciągu najbliższych 12 miesięcy?

15 Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej (3) E4. Jak Pan(i) sądzi, czy bezrobocie w Polsce będzie rosło czy też malało w ciągu najbliższych 12 miesięcy: E5. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny:

16 Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej (4) E6. Jak Pan(i) ocenia wielkość napływającego kapitału zagranicznego do Polski? Czy porównując obecną sytuację z sytuacją sprzed 12 miesięcy obecnie: E7. Jak Pan(i) ocenia, jak będzie się kształtował napływ kapitału zagranicznego do Polski w ciągu najbliższych 12 miesięcy ?

17 Bariery w prowadzeniu działalności gospodarczej E14. Jak Pan(i) ocenia, jak dużym problemem w prowadzeniu działalności gospodarczej są obecnie: I fala II fala III fala

18 Ocena sytuacji obsługiwanych firm (1) E8. Jak Pan(i) ocenia wyniki ekonomiczne firm, dla których świadczycie Państwo usługi, gdy porównuje je Pan(i) z sytuacją sprzed 12 miesięcy ? E9. Jak Pan(i) myśli, jakie wyniki ekonomiczne osiągną firmy, dla których świadczycie Państwo usługi w ciągu następnych 12 miesięcy ?

19 Ocena sytuacji obsługiwanych firm (2) E10. Jak Pan(i) ocenia, czy firmy, dla których świadczycie Państwo usługi w ostatnich 12 miesiącach: E11. Jak Pan(i) ocenia, czy w ciągu następnych 12 miesięcy firmy, dla których świadczycie Państwo usługi:

20 Ocena sytuacji obsługiwanych firm (3) E12. Jak Pan(i) ocenia, czy firmy, dla których świadczycie Państwo usługi w ostatnich 12 miesiącach: E13. Jak ocenia Pan(i), czy w ciągu następnych 12 miesięcy firmy, dla których świadczycie Państwo usługi:

21 Ocena sytuacji gospodarczej w województwie. E15. Jak ocenia Pan(i) zmianę sytuacji gospodarczej w Pana(i) województwie w ciągu ostatnich 12 miesięcy? E16. Jak-według Pana(i)-będzie zmieniać się sytuacja gospodarcza w Pana(i) województwie w ciągu najbliższych 12 miesięcy?

22 Bariery w prowadzeniu działalności gospodarczej - województwo E17. Jak Pan(i) ocenia, jak dużym problemem w prowadzeniu działalności gospodarczej w Pana(i) województwie są obecnie: III fala

23 Opinie dot. ceny usług prawniczych - województwo R105. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny usług prawiczych w Pana(i) województwie:

24 Ocena sytuacji na rynku pracy w branży usług prawniczych - województwo R106. Jak Pan(i) ocenia w chwili obecnej sytuację na rynku pracy w branży usług prawniczych w Pana(i) województwie? Czy łatwo jest znaleźć:

25 I fala II fala R1. Za chwilę odczytam Panu(i) listę spraw, którymi zajmują się kancelarie prawnicze. W odniesieniu do każdej z nich proszę powiedzieć, czy obecnie Pana(i) firma prowadzi więcej, tyle samo, czy mniej spraw niż przed rokiem? Ocena sytuacji firm prawniczych (1) III fala

26 Ocena sytuacji firm prawniczych (2) R3. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny usług prawniczych:

27 Ocena sytuacji firm prawniczych (3) R5. Jak Pan(i) ocenia w chwili obecnej sytuację na rynku pracy w branży usług prawniczych? Czy łatwo jest znaleźć:

28 Ocena sytuacji firm prawniczych (4) R6. Czy w najbliższym czasie Pana(i) kancelaria planuje zatrudnić nowe osoby? TAK Trudno powiedzieć NIE I fala II fala III fala

29 Ocena sytuacji firm prawniczych (5) R8. Czy w najbliższym czasie Pana(i) kancelaria planuje zwolnić jakieś osoby? NIE TAK Trudno powiedzieć NIE I fala II fala III fala

30 Ocena sytuacji firm prawniczych (6) R10. Jak Pan(i) sądzi, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy popyt na usługi prawnicze, oferowane przez Pana(i) firmę:

31 Opinie dot. swobodnej zmiany profesji prawniczej oraz prowadzenia rejestru umów R101. Jak Pan(i) sądzi, czy sędziowie, prokuratorzy, radcowie, adwokaci lub notariusze powinni mieć możliwość swobodnej zmiany profesji prawniczej niezależnie od praktyki w dotychczasowym zawodzie? R102. Czy prawnicy powinni prowadzić rejestr umów ze swoimi klientami?

32 Opinie dot. składania oświadczeń majątkowych oraz regulacji stawek R103. Proszę powiedzieć, jak Pan(i) uważa, czy prawnicy powinni składać oświadczenia majątkowe w urzędzie skarbowym? R104. Czy stawki adwokackie powinny być regulowane także za usługi świadczone klientom korporacyjnym?

Nimm2 Lachgummi Kwestionariusz

34 Kwestionariusz (1) OCENA SYTUACJI EKONOMICZNEJ E1. Jak Pan(i) sądzi, czy sprawy naszego kraju zmierzają w dobrym, czy też w złym kierunku? 1. w dobrym kierunku 2. w złym kierunku (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E2. Jak ocenia Pan(i) zmianę sytuacji gospodarczej w Polsce w ciągu ostatnich 12 miesięcy? 1. poprawiła się 2. nie zmieniła się 3. pogorszyła się (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E3. Jak według Pana(i) będzie zmieniać się sytuacja gospodarcza w ciągu najbliższych 12 miesięcy? 1. poprawi się 2. nie zmieni się 3. pogorszy się (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E4. Jak Pan(i) sądzi, czy bezrobocie w Polsce będzie rosło czy też malało w ciągu najbliższych 12 miesięcy? 1. będzie rosło 2. będzie na tym samym poziomie co teraz 3. będzie spadać (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E5. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny: 1. będą rosły jeszcze szybciej niż teraz 2. będą rosły w tym samym tempie 3. będą rosły wolniej 4. będą takie same jak teraz 5. będą niższe (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E6. Jak Pan(i) ocenia wielkość napływającego kapitału zagranicznego do Polski? Czy porównując obecną sytuację z sytuacją sprzed 12 miesięcy obecnie: 1. do Polski napływa więcej kapitału 2. do Polski napływa tyle samo kapitału 3. do Polski napływa mniej kapitału (nie czytać) 9. trudno powiedzieć

35 Kwestionariusz (2) E7. A Jak Pan(i) ocenia, jak będzie się kształtował napływ kapitału zagranicznego do Polski w ciągu najbliższych 12 miesięcy? 1. do Polski napłynie więcej kapitału 2. do Polski napłynie tyle samo kapitału 3. do Polski napłynie mniej kapitału (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E8. Jak Pan(i) ocenia wyniki ekonomiczne firm, dla których świadczycie Państwo usługi, gdy porównuje je Pan(i) z sytuacją sprzed 12 miesięcy? 1. w większości przypadków poprawiły się 2. w większości przypadków nie zmieniły się 3. w większości przypadków pogorszyły się (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E9. Jak Pan(i) myśli, jakie wyniki ekonomiczne osiągną firmy, dla których świadczycie Państwo usługi w ciągu następnych 12 miesięcy? 1. będą znacznie lepsze niż obecnie 2. będą nieco lepsze niż obecnie 3. będą mniej więcej takie same 4. będą nieco gorsze 5. znacznie gorsze niż obecnie (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E10. Jak Pan(i) ocenia, czy firmy, dla których świadczycie Państwo usługi w ostatnich 12 miesiącach: 1. zwiększały inwestycje 2. inwestowały w takim samym stopniu 3. zmniejszały inwestycje (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E11. A jak Pan(i) ocenia, czy w ciągu następnych 12 miesięcy firmy, dla których świadczycie Państwo usługi: 1. będą zwiększały inwestycje 2. będą inwestowały w takim samym stopniu 3. będą zmniejszały inwestycje (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E12. Jak Pan(i) ocenia, czy firmy, dla których świadczycie Państwo usługi w ostatnich 12 miesiącach: 1. powiększały zatrudnienie 2. pozostawiały zatrudnienie na takim samym poziomie 3. dokonywały zwolnień (nie czytać) 9. trudno powiedzieć

36 Kwestionariusz (3) E13. A jak ocenia Pan(i), czy w ciągu następnych 12 miesięcy firmy, dla których świadczycie Państwo usługi: 1. powiększą zatrudnienie 2. pozostawią zatrudnienie na takim samym poziomie 3. będą dokonywały zwolnień (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E14. Jak Pan(i) ocenia, jak dużym problemem w prowadzeniu działalności gospodarczej są obecnie: A) Pozapłacowe koszty pracy B) Czas potrzebny na rozpoczęcie działalności gospodarczej C) Opóźnienia w terminach płatności D) Sprawność procesów upadłościowych F) Wysokość zobowiązań podatkowych G) Przewlekłość postępowań sądowych w sprawach gospodarczych H) Inflacja prawa I) Problem korupcji gospodarczej J) Biurokracja i skomplikowane procedury administracyjno-prawne K) Inne… proszę wskazać jakie. 1. jest to bardzo poważny problem 2. jest to raczej poważny problem 3. nie jest to raczej poważny problem 4. w ogóle nie stanowi to problemu (nie czytać) 9. trudno powiedzieć

37 Chcielibyśmy teraz porozmawiać o sytuacji w Pana(i) województwie, to znaczy o województwie, w którym znajduje się siedziba Państwa kancelarii. E15. Jak ocenia Pan(i) zmianę sytuacji gospodarczej w Pana(i) województwie w ciągu ostatnich 12 miesięcy? 1. poprawiła się 2. nie zmieniła się 3. pogorszyła się (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E16. Jak według Pana(i) będzie zmieniać się sytuacja gospodarcza w Pana(i) województwie w ciągu najbliższych 12 miesięcy? 1. poprawi się 2. nie zmieni się 3. pogorszy się (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E17. Jak Pan(i) ocenia, jak dużym problemem w prowadzeniu działalności gospodarczej w Pana(i) województwie są obecnie: A) Pozapłacowe koszty pracy B) Czas potrzebny na rozpoczęcie działalności gospodarczej C) Opóźnienia w terminach płatności D) Sprawność procesów upadłościowych F) Wysokość zobowiązań podatkowych G) Przewlekłość postępowań sądowych w sprawach gospodarczych H) Inflacja prawa I) Problem korupcji gospodarczej J) Biurokracja i skomplikowane procedury administracyjno-prawne K) Inne… proszę wskazać jakie. 1. jest to bardzo poważny problem 2. jest to raczej poważny problem 3. nie jest to raczej poważny problem 4. w ogóle nie stanowi to problemu (nie czytać) 9. trudno powiedzieć Kwestionariusz (4)

38 Kwestionariusz (5) SYTUACJA NA RYNKU oraz SYTUACJA FIRM PRAWNICZYCH R1. Za chwilę odczytam Panu(i) listę spraw, którymi zajmują się firmy prawnicze. W odniesieniu do każdej z nich proszę powiedzieć czy obecnie Pana(i) firma prowadzi więcej czy mniej tego typu spraw niż przed rokiem: 1. więcej 2. mniej 3. tyle samo (nie czytać) 9. trudno powiedzieć A) Obsługa fuzji i przejęć B) Transakcje na rynku nieruchomości C) Obsługa prawna pozyskiwania kapitału (kredyty bankowe, VC/PE) D) Windykacja i restrukturyzacja trudnych należności E) Kompleksowe audyty prawne F) Wprowadzanie spółek na giełdę oraz doradztwo związane z rynkiem kapitałowym G) zamówienia publiczne H) Podatki i cła I) Gospodarcze spory sądowe J. Mediacje K) Prawo pracy i układy zbiorowe pracy L) Prawo własności intelektualnej i przemysłowej R2. Proszę zaznaczyć czy Pana(i) kancelaria jest firmą polską, czy oddziałem międzynarodowej firmy prawniczej. 1. POLSKA 2. MIĘDZYNARODOWA (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R3. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny usług prawniczych: 1. będą rosły jeszcze szybciej niż teraz 2. będą rosły w tym samym tempie 3. będą rosły wolniej 4. będą takie same jak teraz 5. będą niższe (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R4. Czy może Pan wskazać stawkę godzinową w złotych polskich partnera w Pana(i) kancelarii? …… zł - suma 99. Wolę nie odpowiadać na pytanie

39 Kwestionariusz (6) R5. Jak Pan(i) ocenia w chwili obecnej sytuację na rynku pracy w branży usług prawniczych? Czy łatwo jest znaleźć: A) doświadczonych adwokatów lub radców prawnych B) niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych C) doświadczonych prawników/konsultantów prawnych D) niedoświadczonych prawników/konsultantów prawnych 1. tak 2. nie (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R6. Czy w najbliższym czasie Pana(i) kancelaria planuje zatrudnić nowe osoby? 1. NIE, nie planuję – do pyt R8. 2. TAK, planuję zatrudnić: (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R7. A jakie osoby planuje Pan(i) zatrudnić? Proszę wskazać wszystkie psujące odpowiedzi: 1. doświadczonych adwokatów lub radców prawnych 2. niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych 3. doświadczonych prawników/konsultantów prawnych 4. niedoświadczonych prawników/konsultantów prawnych 5. personel pomocniczy 6. inne (jakie? ) (nie czytać) 7. odmowa R8. Czy w najbliższym czasie Pana(i) kancelaria planuje zwolnić jakieś osoby? 1. NIE, nie planuję – do pyt R TAK, planuję zwolnić. (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R9. Jakie osoby planuje Pan(i) zwolnić? Proszę wskazać wszystkie pasujące odpowiedzi: 1. doświadczonych adwokatów lub radców prawnych 2. niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych 3. doświadczonych prawników/konsultantów prawnych 4. niedoświadczonych prawników/konsultantów prawnych 5. personel pomocniczy 6. inne (jakie? ) (nie czytać) 7. odmowa

40 Kwestionariusz (7) R10. Jak Pan(i) sądzi, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy popyt na usługi prawnicze, oferowane przez Pana(i) firmę: 1. będzie rósł szybciej niż teraz 2. będzie rósł w tym samym tempie 3. będzie rósł wolniej 4. będzie taki sam jak teraz 5. będzie niższy (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R101. Jak Pan(i) sądzi, czy sędziowie, prokuratorzy, radcowie, adwokaci lub notariusze powinni mieć możliwość swobodnej zmiany profesji prawniczej niezależnie od praktyki w dotychczasowym zawodzie? 1. zdecydowanie tak 2. raczej tak 3. raczej nie 4. zdecydowanie nie 5. trudno powiedzieć – na pasku R102. Czy prawnicy powinni prowadzić rejestr umów ze swoimi klientami? 1. zdecydowanie tak 2. raczej tak 3. raczej nie 4. zdecydowanie nie 5. trudno powiedzieć – na pasku

41 R103. Proszę powiedzieć, jak Pan(i) uważa czy prawnicy powinni składać oświadczenia majątkowe w urzędzie skarbowym? 1. zdecydowanie tak 2. raczej tak 3. raczej nie 4. zdecydowanie nie 5. trudno powiedzieć – na pasku R104. Czy stawki adwokackie powinny być regulowane także za usługi świadczone klientom korporacyjnym? 1. zdecydowanie tak 2. raczej tak 3. raczej nie 4. zdecydowanie nie 5. trudno powiedzieć – na pasku Region Proszę pomyśleć teraz o sytuacji w Pana(i) województwie, to znaczy o województwie, w którym znajduje się siedziba Państwa kancelarii. R105. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny usług prawniczych w Pana(i) województwie: 1. będą rosły jeszcze szybciej niż teraz 2. będą rosły w tym samym tempie 3. będą rosły wolniej 4. będą takie same jak teraz 5. będą niższe (nie czytać) 9. trudno powiedzieć Kwestionariusz (8)

42 R106. Jak Pan(i) ocenia w chwili obecnej sytuację na rynku pracy w branży usług prawniczych w Pana(i) województwie? Czy łatwo jest znaleźć: A) doświadczonych adwokatów lub radców prawnych B) niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych C) doświadczonych prawników/konsultantów prawnych D) niedoświadczonych prawników/konsultantów prawnych 1. tak 2. nie (nie czytać) 9. trudno powiedzieć Kwestionariusz (9)

43 Kwestionariusz (10) R11. Proszę powiedzieć jaki odsetek Państwa klientów stanowią firmy zatrudniające: 1. do 100 osób.....%. 2. od 101 do 250 osób.....%. 3. od 251 do 500 osób.....%. 4. od 501 do 1000 osób.....%. 5. powyżej 1000 osób.....%. /powinno się sumować do 100%/ (nie czytać) 9. odmowa R12. Proszę powiedzieć jaki odsetek Państwa klientów stanowią firmy: 1. Polskie.....% 2. Z udziałem kapitału zagranicznego.....% (nie czytać) 9. odmowa R13. Proszę powiedzieć jaki odsetek Państwa klientów stanowią firmy z następujących branż: 1. przemysł......% 2. budownictwo......% 3. transport......% 4. handel......% 5. usługi......% 6. oświata, nauka, kultura, służba zdrowia......% 7. inna działalność......% /powinno się sumować do 100%/ (nie czytać) 9. odmowa R131. Jakiego tytułu Pan(i) używa? 1. Adwokat 2. Radca prawny 3. Inny (jaki?) 4. odmowa R14. Na zakończenie, czy ma Pan(i) jeszcze jakiś dodatkowy komentarz do SYTUACJI NA RYNKU USŁUG PRAWNICZYCH? R15. Ankieta jest anonimowa. Jednak istnieje możliwość skomentowania jej wyników dla mediów. Czy chciał(a)by Pan(i) dla prasy, skomentować wyniki raportu, który zostanie Panu przedstawiony, po zakończeniu badania? 1. tak 2. nie 3. dodatkowy komentarz

44 Indeksy objaśnienia Wszystkie wskaźniki zostały obliczone metodą balance statistics. Mogą przyjmować wartości od 0 do 200 pkt. wartość 100 pkt oznacza równy udział optymistów jak i pesymistów. Wartości powyżej 100 pkt. oznaczają przewagę optymistów nad pesymistami w ocenach lub oczekiwaniach. Wartości poniżej 100 pkt. oznaczają przewagę pesymistów. Poniżej przedstawiamy sposób obliczenia wskaźników – przyjęte wagi do ich konstrukcji. Jeśli przy jakimś numerze pytania z kwestionariusza nie widnieje waga to znaczy że jest ona równa 1. WK Index (indeks ogólny) - średnia ważona z E2, E3, E4, E6, E7, E8, E9, E10, E11, E12, E13, R1(waga: każdy item 0,5), R7 (waga: każda odpowiedź 1), R9(waga: każda odpowiedź 1), R10 (waga: 5) ABC Index (indeks opisujący obszar gospodarki i wyników biznesowych klientów kancelarii) - średnia z E2, E3, E4, E6, E7, E8, E9, E10, E11, E12, E13 Economy Index (indeks opisujący obszar gospodarki) – średnia z E2, E3, E4, E6, E7 Business Index (indeks opisujący obszar wyników biznesowych klientów kancelarii) – średnia z E8, E9, E10, E11, E12, E13 Lex Index (indeks opisujący wyników samych kancelarii) - średnia ważona z R1(waga: każdy item 0,5), R7 (waga: każda odpowiedź 1), R9(waga: każda odpowiedź 1), R10 (waga: 5) Expectations Index (indeks opisujący oczekiwania partnerów) - średnia ważona z E3, E4, E7, E9, E11, E13, R7 (waga: każda odpowiedź 1), R9(waga: każda odpowiedź 1), R10 (waga: 5) Current Index (indeks opisujący oceny bieżącej sytuacji przez partnerów) - średnia ważona z E2, E6, E8, E10, E12, R1(waga: każdy item 0,5)

Nimm2 Lachgummi Ipsos Polska Puławska 39, Warszawa, PL telefon: fax: Krzysztof Chmielewski, Dyrektor Badań Łukasz Toruń, Kierownik Projektu Kontakt