PRZYCZYNy KRYZYSU NA RYNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Plan wystąpienia: Przyczyny kryzysu na światowych rynkach finansowych Innowacje finansowe Innowacje finansowe wysokiego ryzyka Finansowanie na rynkach międzynarodowych Rozwój innowacji finansowych – skala zjawiska Kryzys na rynku nieruchomości Polityka amerykańskiego banku centralnego i działania banków komercyjnych Liberalizacja i globalizacja Wysokość poniesionych strat Konkluzje

1. Przyczyny kryzysu na światowych rynkach finansowych Innowacje finansowe Kryzys na rynku nieruchomości Restrykcyjne wymogi kapitałowe obowiązujące banki komercyjne Niski poziom stóp procentowych w gospodarce Liberalna polityka kredytowa Globalizacja i liberalizacja rynków finansowych

2.1 Innowacje finansowe wysokiego ryzyka CSO – sekurytyzacja wierzytelności bankowych CDS – derywaty kredytowe

2.2 Finansowanie na rynkach międzynarodowych w latach 1984-1996 (w mld USD) Sektor rynkowy 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 Całkowite finansowanie papierami wartościowymi 141 237 336 301 329 345 310 420 429 682 732 914 1229 Wartość udzielonych kredytów 57 43 52 92 126 121 125 116 118 137 236 370 343 Łączna wartość finansowania międzynarodowego 198 280 388 393 455 466 435 536 610 819 968 1284 1572 Udział (w %): - kredyty 29 15 13 23 28 26 22 19 17 14 -papiery wartościowe 71 85 87 77 72 74 78 81 83 76 Źródło: Reksa L. (2004): Sekutytyzacja wierzytelności na rynkach międzynarodowych. Bank i Kredyt, 2004, nr 2, s. 60.

Rozwój rynków finansowych (w bilionach USD) Gwałtowny rozwój rynków finansowych w minionych dekadach Rozwój rynków finansowych (w bilionach USD) w bilionach USD 1980 1993 2000 2005 PKB globalne (nominalne) 10.1 24.4 31.7 44.5 Globalna kapitalizacja rynku obligacji 4.0 22.3 36.0 58.0 - rządowe papiery dłużne 2.0 10.6 14.0 23.0 - prywatne papiery dłużne 11.7 22.0 35.0 Globalna kapitalizacja rynku akcji 3.0 14.3 32.0 44.0 Globalne depozyty bankowe 5.0 16.4 25.0 38.0 Aktywa funduszy hedgingowych n.a. 0.1 0.5 1.5 Aktywa funduszy emerytalnych 5.3 10.3 17.9 Globalny rynek instrumentów pochodnych 94.2 109.5 355.5 Rezerwy walutowe Banków Centralnych 0.4 0.9 1.9 4.2 Aktywa SWF (sovereign wealth funds) N/A 2.1-2.5 .

Emisja instrumentów ABS w USA (w mld USD) Źródło: International Monetary Fund (2009): Global Financial Stability Report, April 2009, s. 180.

2.3 Wartość nominalna pozagiełdowych instrumentów pochodnych (w bln USD) XII 2005 VI 2006 XII 2006 VI 2007 XII 2007 VI 2008 Pochodne walutowe 31,36 38,13 40,27 48,65 56,24 62,99 Kontrakty na stopę procentową 211,97 262,53 291,58 347,31 393,14 458,30 Pochodne na instrumenty udziałowe 5,79 6,78 7,49 8,59 8,47 10,18 Kontrakty surowcowe 5,43 6,39 7,12 7,57 8,46 13,23 CDS 13,91 20,35 28,65 42,58 57,89 57,33 Pozostałe 29,20 36,00 39,74 61,71 71,15 81,71 Razem 297,67 370,18 414,85 516,41 595,34 683,73 Źródło: Bank for International Settlements (2008): BIS Quarterly Review, December 2008, s. 103.

3. Kryzys na rynku nieruchomości Do problemów gospodarki amerykańskiej i wybuchu kryzysu światowego przyczyniły się w dużym stopniu zmiany w rynkowych wartościach nieruchomości. W oparciu o wartość nieruchomości jako zabezpieczenie kredytu banki udzielały kredytów, często nie weryfikując ich wiarygodności kredytowej. Skalę problemu powiększył rozwój innowacji finansowych, których wycena też była oparta w pewnej części na wartości nieruchomości.

Kryzys na rynku nieruchomości Spadek cen nieruchomości → wartość nieruchomości < kwoty kredytu → przejęcie przez bank nieruchomości i jej sprzedaż → dalszy spadek cen nieruchomości .... Wzrost stóp procentowych/zmiana formuł odsetkowych → wzrost kosztów obsługi kredytów → utratę zdolności kredytowej → przejęcie nieruchomości → wyprzedaż → spadek cen nieruchomości ... Spowolnienie wzrostu gospodarczego/recesja → obniżenie dochodów gospodarstw domowych → utrata zdolności kredytowej ...

4. Polityka amerykańskiego banku centralnego i działania banków komercyjnych Restrykcyjne wymogi kapitałowe obowiązujące banki komercyjne Niski poziom stóp procentowych w gospodarce Liberalna polityka kredytowa Globalizacja i liberalizacja rynków finansowych

Wzrost cen domów oraz realny wzrost indeksu kosztów budowy domów w USA.

Poziom stóp procentowych, poziom wskaźnika oszczędności osobistych oraz wskaźnik pokazujący jaka część zamieszkałych domów jest zamieszkana przez właścicieli nieruchomości w USA

Czternaście rodzin Czternaście globalnych instytucji finansowych z USA, WB, Niemiec, Szwajcarii i Francji odpowiada za 95% aktywności na rynkach finansowych Te instytucje zaprasza Fed aby rozwiązywać problemy finansowe Szef Goldmana Lloyd Blankfein nazywa te banki „czternaście rodzin” Żadna azjatycka instytucja finansowa nie jest częścią „rodziny” Source: Rothkopf D. (2008), “Superclass: The Global Power Elite and the World They Are Making by”, Farrar, Straus and Giroux, March 2008

Koncentracja obrotów instrumentami finansowymi Source: BIS, 2007, Triennial Central Bank Survey, December 2007

Stopy procentowe w USA (w %) Źródło: Federal Reserve.

Odsetek niespłacanych terminowo kredytów hipotecznych w USA (w %) Źródło: Bloomberg L.P., podane za: International Monetary Fund (2009): Global Financial Stability Report, April 2009, s. 23.

Spread na instrumentach CMBS w USA i Wielkiej Brytanii (w punktach bazowych, dla instrumentów 10-letnich, w porównaniu do sekurytyzacji rządowej) Źródło: International Monetary Fund (2009): Global Financial Stability Report, April 2009, s. 24.

Charakterystyka szoku Od bankowości 3-5-3 do inżynierii finansowej Kreator ryzyka pozbywał się go w całości Nikt nie rozumiał struktury ryzyka, zbyt skomplikowane instrumenty Systemy ściśle ze sobą powiązane Olbrzymia dźwignia finansowa Olbrzymie, niemierzone ryzyko płynności

5. Liberalizacja i globalizacja I się rozlało po świecie… Międzynarodowe zobowiązania banków (w proc. PKB światowego). Źródło: Bank Rozliczeń Międzynarodowych (BIS)

6. Szacowane straty w aktywach finansowych (w bln USD) Wartość aktywów Oszacowane straty Straty (w %) Stany Zjednoczone: Kredyty i pożyczki 13,51 1,07 8 Sekurytyzacja 13,05 1,64 13 Razem 26,56 2,71 10 Europa: 20,76 0,89 4 3,05 0,30 23,81 1,19 5 Japonia: Kredyty i pozyczki 6,57 0,13 2 0,79 0,02 7,36 0,15 Łączna wartość kredytów i pożyczek 40,84 4,05 Źródło: International Monetary Fund (2009): Global Financial Stability Report, April 2009, s. 28.

5. Konkluzja Innowacje finansowe same w sobie nie są odpowiedzialne za kryzys, stały się jednak kanałami transmisji kryzysu i zwiększyły jego ekspansję.

Jaka reakcja po szoku Uprościć Ograniczyć dźwignię Wprowadzić bezpieczniki Wprowadzić limit prędkości Uczyć się zarządzania ryzykiem od najlepszych R.Bookstaber „Demon of our own design”

Czy wiemy dokąd zmierzamy? Więcej regulacji ????

Dziękuję za uwagę !