Podatki i ubezpieczenia
Spis treści Podatek Podatek dochodowy Podatki bezpośrednie Podatki pośrednie Podstawowe pojęcia związane z podatkami Opodatkowanie dochodów z pracy Rozliczenie podatkowe pracownika Ubezpieczenia Rodzaje ubezpieczeń Nowy system emerytalny
Podatek Podatek to obowiązkowe, bezzwrotne świadczenie pieniężne pobierane przez państwo lub inne instytucje publiczne do tego uprawnione (np. podatek od nieruchomości pobierany przez urząd gminy). Głównym źródłem wpływów budżetowych w Polsce są podatki bezpośrednie (od dochodów przedsiębiorstw i dochodów indywidualnych ludności) oraz pośrednie (zawarte w cenach towarów i usług). Ponadto w Polsce płaci się podatki m.in. od: posiadania lasu, posiadania nieruchomości, spadków i darowizn, środków transportu, czynności cywilnoprawnych
Podatek dochodowy Podatek wymierzany od dochodów. W Polsce opodatkowaniu nim podlegają dochody osób fizycznych z wyjątkiem m.in. dochodów uzyskiwanych z działalności rolniczej i leśnej, spadków i darowizn, oraz dochody osób prawnych z wyjątkiem m.in. dochodów uzyskiwanych z działalności rolniczej oraz wynagrodzeń pracowników polskich placówek dyplomatycznych i urzędów konsularnych.
Podatki bezpośrednie Podatek dochodowy od osób fizycznych Opodatkowanie dochodów uzyskanych w 2004 i 2005 r. przez osoby fizyczne: I - dochody do 37 024 zł rocznie - są opodatkowane w wysokości 19% minus 530,08 zł, II - dochody od 37 024 zł do 74 048 zł rocznie - podatnik płaci minimum 6504,48 zł + 30% od dochodów ponad 37 024 zł, III - dochody powyżej 74 048 zł rocznie - podatnik płaci minimum 17611,68 zł + 40% od dochodów ponad 74 048 zł.
Podatki bezpośrednie Podatek dochodowy liniowy od osób fizycznych (opcja podatkowa) Wprowadzony w 2004 r. jako alternatywna forma opodatkowania działalności gospodarczej zamiast podatku PIT płaconego wg zasad ogólnych (tj. skali 19, 30 i 40%). Stawka podatku wynosi 19%. Podatek dochodowy zryczałtowany Płacony przez osoby fizyczne prowadzące niewielkie przedsiębiorstwo. Wynosi: 3% od wartości sprzedanej w handlu, 5,5% w budownictwie, 8,5% i 17% - w innych usługach, 20% w wolnych zawodach.
Podatki bezpośrednie Karta podatkowa Najprostsza forma opodatkowania działalności gospodarczej prowadzonej na niewielką skalę przez osoby fizyczne (np. drobnych rzemieślników). Wysokość podatku jest ustalana według ustawowych składek miesięcznych i niezależna od wysokości przychodu. Podatek dochodowy od osób prawnych Podstawą naliczania jest przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. W 2004 r. stawka podatku wynosi 19% i jest jednakowa dla wszystkich przedsiębiorców mających osobowość prawną, niezależnie od wysokości ich dochodu.
Podatki pośrednie Podatek od towarów i usług VAT VAT jest podatkiem powszechnym (płaci go każdy, kto uzyskał dochody w danym roku podatkowym). Jego stawki są obliczane od wartości netto. Stawki podatku VAT w Polsce w 2004 r.: 22% - podstawowa wysokość stawki podatkowej, 7% - stawka ulgowa stosowana przy opodatkowaniu niektórych towarów (np. wyrobów dla dzieci, produktów spożywczych), 3% - stawka ulgowa stosowana przy opodatkowaniu produktów rolnictwa, 0% - stosowana przy opodatkowaniu niektórych usług (np. transportu międzynarodowego), przy wewnątrzwspólnotowej (pomiędzy krajami UE) dostawie towarów oraz przy eksporcie towarów i usług poza terytorium UE.
Podatki pośrednie Podatek akcyzowy Jest nakładany na niektóre artykuły spożywcze (np. alkohol, papierosy), paliwa silnikowe, artykuły luksusowe (np. wysokiej klasy sprzęt elektroniczny, samochody) i wliczany w cenę produktu wprowadzanego do obrotu. Stawki podatku są zróżnicowane, a ich wysokość reguluje ustawa o podatku akcyzowym.
Podstawowe pojęcia związane z podatkami podmiot podatku podatnik, m.in. osoba fizyczna i osoba prawna przedmiot opodatkowania towar lub usługa, od których wartości płaci się podatek podstawa opodatkowania wartość (netto), od której nalicza się podatek według obowiązującej stawki podatkowej.
Podstawowe pojęcia związane z podatkami płatnik podatku osoba prawna lub osoba fizyczna, której obowiązkiem jest naliczyć podatnikowi podatek, potrącić go i odprowadzić do budżetu; płatnik podatku podlega obowiązkowi ewidencyjnemu - w urzędzie skarbowym otrzymuje numer identyfikacji podatkowej NIP, który powinien być wpisany na wszystkich formularzach stwierdzających m.in. zeznania podatkowe, należności budżetowe, a pobierane przez organy podatkowe i urzędy celne
Opodatkowanie dochodów z pracy Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne i inne świadczenia (np. paczki świąteczne, wycieczki zakładowe): wynagrodzenia zasadnicze, dodatki, np. funkcyjne (za pełnienie funkcji kierowniczych, dyrektorskich itp.), stażowe (przeważnie 1% podstawy wynagrodzenia za każdy rok pracy, jednak nie więcej niż 20%), wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, wynagrodzenia za usprawnienia organizacji pracy (wnioski racjonalizatorskie), nagrody, premie, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop, należności za czas choroby zaliczane do wynagrodzeń (przez 35 dni wynagrodzenie za czas choroby płaci pracodawca, a od 36. dnia zasiłek chorobowy potrącany jest ze składek ZUS), inne świadczenia, np. dodatki za uciążliwe warunki pracy, wypłaty z funduszu socjalnego rekompensujące część kosztów pobytu na urlopie.
Rozliczenie podatkowe pracownika Rozliczenie podatkowe pracownika polega na: podsumowaniu przychodów podatnika podlegającego opodatkowaniu, odjęciu kosztów uzyskania przychodów w celu określenia dochodów, odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne pobranych w roku podatkowym, obliczeniu należnego podatku poprzez zastosowanie stawki do podstawy opodatkowania (według skali podatkowej), ustaleniu wysokości zaliczek na podatek dochodowy pobranych w ciągu roku podatkowego, odliczeniu składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych w roku podatkowym, ustaleniu kwoty podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi. Po rozliczeniu podatku dochodowego firma wysyła odpowiedni formularz do urzędu skarbowego.
Ubezpieczenia W ramach systemu ubezpieczeń wyróżnia się ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne. Szczególne znaczenie mają ubezpieczenia obowiązkowe, np. obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne dla osób pracujących, wynikające ze stosunku pracy. Składają się one na system gwarantujący opiekę zdrowotną dla ludności oraz zabezpieczenie finansowe na starość w postaci emerytur.
Rodzaje ubezpieczeń
Ubezpieczenia społeczne Ubezpieczenia emerytalne Ubezpieczenia rentowe Polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty osobom, które osiągnęły wiek emerytalny. Polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty w okresie wyznaczonym przez specjalną komisję np. osobom niezdolnym do pracy lub rodzinie pracownika.
Rodzaje rent
Ubezpieczenia społeczne Ubezpieczenia chorobowe Ubezpieczenia wypadkowe Polegają na wypłacie określonej kwoty (zasiłku) w razie chorób oraz za urlopy macierzyńskie. Polegają na wypłacie określonej kwoty w postaci odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Nowy system emerytalny I filar II filar III filar
Bibliografia. Janina Mierzejewska – Majcherek. Przedsiębiorczość na co dzień. Podręcznik z ćwiczeniami dla zasadniczej szkoły zawodowej. REA. Warszawa 2002. Janina Mierzejewska – Majcherek. Przedsiębiorczość na co dzień. Poradnik metodyczny dla nauczyciela podstaw przedsiębiorczości w zasadniczej szkole zawodowej. REA. Warszawa 2002. Małgorzata Biernacka, Jarosław Korda, Zbigniew Smutek. Podstawy przedsiębiorczości. OPERON. Gdynia 2003. Teresa Buczyńska. Podstawy przedsiębiorczości. Wydawnictwa Szkolne PWN. Warszawa 2003. Zbigniew Makieła, Tomasz Rachwał. Podstawy przedsiębiorczości. Nowa Era. Warszawa.