KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE NAUCZYCIELI W ZAKRESIE EDUKACJI LEŚNEJ dr Ewa Pyłka-Gutowska Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli

1. Działalność Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia MSCDN organizuje na ternie województwa mazowieckiego różnorodne formy doskonalenia : konferencje, kursy kwalifikacyjne, kursy doskonalące, warsztaty metodyczne, seminaria. W 2007 roku było to 1918 szkoleń, które ukończyło 45 937 nauczycieli. W obszarze edukacji matematyczno – przyrodniczej było to 155 szkoleń, które ukończyło 3879 nauczycieli. MSCDN jest zaangażowane w wiele projektów krajowych i międzynarodowych m.in. Grundtwig, Comenius, EFS i in. Jednym z obszarów działalności MSCDN jest edukacja ekologiczna, obejmującą także edukację leśną.

2. Miejsce edukacji leśnej w podstawie programowej kształcenia ogólnego W obowiązującej podstawie programowej kształcenia ogólnego nie występuje hasło edukacji leśnej Treści te mogą być realizowane w ramach edukacji ekologicznej oraz na przyrodzie, biologii, geografii

3.Kształcenie i doskonalenie nauczycieli w zakresie edukacji leśnej Działalność MSCDN w obszarze realizacji edukacji leśnej można podzielić na dwa oddziaływania: bezpośrednie, kiedy organizowane formy doskonalenia nauczycieli bezpośrednio (obligatoryjnie) dotyczą edukacji leśnej, pośrednie, kiedy organizowane formy doskonalenia nauczycieli w sposób pośredni (fakultatywny) nawiązują do edukacji leśnej, podczas realizowania zagadnień z edukacji ekologicznej. Adresatami szkoleń są nauczyciele przedszkoli, szkół podstawowych (kształcenia zintegrowanego oraz uczący przyrody), gimnazjalnych, pogimnazjalnych (nauczyciele biologii i geografii) oraz inni realizujący edukację ekologiczną. Także, choć rzadziej, są to nauczyciele szkół zawodowych.

3.1 Cele kształcenia i doskonalenia nauczycieli realizowane w zakresie edukacji leśnej Doskonalenie umiejętności wykorzystania zasobów przyrodniczych środowiska lokalnego (np. parku narodowego, parku krajobrazowego, lasu) w pracy dydaktycznej i wychowawczej nauczycieli Doskonalenie znajomości podstawowych gatunków środowisk leśnych Doskonalenie umiejętności planowania zajęć z uczniami w środowisku leśnym Rozwijanie umiejętności w zakresie prowadzenia obserwacji i pomiarów w lesie, sposobu rejestrowania wyników, planowania pomiarów, Wykorzystanie w procesie edukacji leśnej technik i metod aktywizujących Ukazywanie znaczenia różnorodności biologicznej lasu oraz potrzeby jego ochrony Uświadamianie jak istotna rolę w budowaniu wśród uczniów postaw proekologicznych obecnych i przyszłych pokoleń odgrywa edukacja leśna

3.2 Cztery filary nowoczesnej edukacji Nowoczesna edukacja powinna opierać się na czterech filarach nauczania i wychowania: Uczyć się, aby wiedzieć (wiedza) Uczyć się, aby działać (umiejętności) Uczyć się, aby być (system wartości i postaw) Uczyć się, aby żyć wspólnie z innymi

3.2 Metody stosowane w kształceniu i doskonaleniu nauczycieli w zakresie edukacji leśnej Zajęcia terenowe w lesie : metody praktyczne m.in. dot. obserwacji i pomiarów w środowisku leśnym oraz rozpoznawania typowych gatunków roślin i zwierząt oraz metody waloryzacyjne ukierunkowane na przeżywanie; Zajęcia w salach dydaktycznych: wykorzystanie Internetu, stron WWW oraz metody aktywizujące takie jak np. metaplan ,burza mózgów, drzewko decyzyjne, SWOT, debata ZA i PRZECIW, praca z materiałami źródłowymi, gry dydaktyczne, projekty.

3.3 Sposoby kształcenia i doskonalenia nauczycieli w zakresie edukacji leśnej Różnorodne formy doskonalenia nauczycieli w postaci konferencji, seminariów, warsztatów metodycznych i lekcji otwartych. Tematyka konferencji głównie dotyczyła aktualnych problemów zagrożeń i ochrony środowiska leśnego, wdrażania nowoczesnych metod realizacji tych treści, zastosowania multimedialnych pomocy dydaktycznych w nauczaniu edukacji leśnej. Seminaria oraz terenowe warsztaty metodyczne koncentrowały się wokół uaktualnienia wiedzy merytorycznej ( m.in. jak rozpoznawać rośliny i zwierzęta, jak je obserwować, jak rejestrować wyniki obserwacji) i metodycznej (czyli jak efektywnie pracować z uczniami).

3.4 Kogo pozyskaliśmy do współpracy? pracownicy naukowi i dydaktyczni UW, SGGW, Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym Instytutu Badawczego Leśnictwa, Instytutu na Rzecz Ekorozwoju, Ośrodków Edukacji Ekologicznej , GRiD-UNEP, LOP, pracownicy parków narodowych, krajobrazowych, lasów miejskich doradcy metodyczni, szkoły liderów edukacji ekologicznej inni

Edukacji leśnej nie można prowadzić bez podstaw metodyki i dydaktyki Edukacji leśnej nie można prowadzić bez podstaw metodyki i dydaktyki. Podczas szkoleń uczono jak przekazywać informacje o środowisku leśnym. A więc: Metodami aktywizującymi Poprzez bezpośredni kontakt z otoczeniem Umiejętne stawianie pytań i stwarzanie optymalnych sytuacji dydaktycznych Wzbudzanie radości poznania Ucząc samodzielności, współpracy, odpowiedzialności i współdecydowania

4. Inne sposoby realizacji treści edukacji leśnej w działalności MSCDN Szkolenia metodyczne adresowane do nauczycieli dotyczące zastosowania pomocy multimedialnych w edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju: „Zielony pakiet”, „Zielony certyfikat”, "Elektroniczny atlas środowiska Polski" Publikacje wydawnictwa MSCDN adresowane do nauczycieli dot. lokalnych ścieżek dydaktycznych Propagowanie idei i realizacji konkursów , np.: Las – Zielone Królestwo Poznajemy parki krajobrazowe Polski, Porządkujemy Las, Ekosystemy leśne w Polsce Współpracy z UCBnŚP w ramach uaktualniania wiedzy z zakresu ekologii i ochrony środowiska, budowaniu portalu internetowego, przygotowania opracowania naukowego dotyczącego wykazu literatury o tematyce ekologicznej ( w tym leśnej) dla poszczególnych etapów edukacyjnych Opiniowania i konsultowania autorskich programów nauczania nauczycieli z edukacji ekologicznej (w tym leśnej), scenariuszy zajęć, kart pracy, testów sprawdzających, zadań konkursowych

5. Ewaluacja form doskonalenia i kształcenia nauczycieli zakresie edukacji leśnej W ocenie nauczycieli mocną stroną szkoleń była możliwość: realizacji warsztatów w obszarach lasu ( edukacja leśna) łączenia warsztatów z czynnym wypoczynkiem oraz przeżywaniem dzielenia się swoimi doświadczeniami integrowania środowiska nauczycieli ugruntowania wiedzy zdobytej na studiach pokazania sprawdzonych form i metody pracy z uczniami wykorzystania gotowych scenariuszy zajęć, kart pracy dla ucznia

Dziękuję za uwagę Edukacja leśna