VI KONFERENCJA EWALUACYJNA WARSZAWA, 13-14.12.2010 dr MAREK MAZIARZ Politechnika Wrocławska dr TOMASZ PIEKOT Uniwersytet Wrocławski ZESPÓŁ PROFESORA JANA MIODKA Prezentacja wyników ekspertyzy językoznawczej pt. „Język raportów ewaluacyjnych”

ZESPÓŁ (pod kierunkiem prof. Jana Miodka): Kim jesteśmy? ZESPÓŁ (pod kierunkiem prof. Jana Miodka): Instytut Filologii Polskiej UWr Zakład Sztucznej Inteligencji, Instytut Informatyki PWr CEL: opracowanie standardu „Plain Language” PROSTY JĘZYK – sztuczna odmiana języka maksymalnie ekonomiczny i komunikatywny używany w sferze publicznej

Dlaczego prosty język? Język publiczny tworzą elity społeczne (ok. 15%) Poziom rozumienia tekstu zależy od długości edukacji Połowa społeczeństwa nie czyta książek Połowy polskiego społeczeństwa może dotyczyć wtórny analfabetyzm Większość Polaków nie rozumie tekstów publicznych (administracyjnych, medialnych) Używanie „języka elit” wyklucza wiele osób z życia publicznego

Prosty język PROSTY JĘZYK – maksymalna komunikatywność i szeroki zasięg społeczny POZIOMY: percepcyjny, tekstowy, poznawczy, interpersonalny POZIOM PERCEPCYJNY – tekst musi być maksymalnie przystępny. Efekt ten zapewnia tzw. dostosowanie się – nadawanie tekstowi takich cech, jakie występują w tekstach czytanych / pisanych przez grupę docelową. JAK DOSTOSOWAĆ TEKST DO PERCEPCJI ODBIORCY: Odpowiednia mglistość tekstu – indeks FOG: Długość zdań Udział wyrazów trudnych Podobieństwo leksykalne Proporcje części mowy Długość akapitów

Pytania badawcze 1. Jaki jest stopień komunikatywności języka raportów? 2. Czy język raportów jest dostosowany do poziomu kompetencji odbiorców? (percepcja) 3. Czy język streszczeń, broszur i rekomendacji jest przystępniejszy od języka części analitycznej?

Dostosowanie języka – długość akapitów

Dostosowanie języka – długość akapitów Teksty raportów i broszur mają przystępną długość akapitów z powodu licznych wypunktowań.

Dostosowanie języka – podobieństwo słownictwa język naukowy INTERPRETACJA WYKRESU: - Wykres przedstawia podobieństwo leksykalne różnych korpusów do języka ogólnego (FREK) i języka naukowego. Prasa używa słownictwa bardziej podobnego do języka ogólnego niż teksty o FE czy raporty ewaluacyjne. Wszystkie grupy są mniej więcej tak samo podobne do języka naukowego – podobieństwo jest niewielkie. Raporty są bardziej podobne do języka naukowego niż teksty o FE Słownictwo FE i ewaluacji nie jest słownictwem naukowym! To są odrębne zasoby leksykalne. język ogólny

Dostosowanie języka – podobieństwo słownictwa język naukowy Słownictwo raportów ani nie jest podobne do słownictwa naukowego, ani do ogólnego. Raporty są najbardziej podobne do tekstów o FE. INTERPRETACJA WYKRESU: - Wykres przedstawia podobieństwo leksykalne różnych korpusów do języka ogólnego (FREK) i języka naukowego. Prasa używa słownictwa bardziej podobnego do języka ogólnego niż teksty o FE czy raporty ewaluacyjne. Wszystkie grupy są mniej więcej tak samo podobne do języka naukowego – podobieństwo jest niewielkie. Raporty są bardziej podobne do języka naukowego niż teksty o FE Słownictwo FE i ewaluacji nie jest słownictwem naukowym! To są odrębne zasoby leksykalne. język ogólny

Dostosowanie języka – mglistość tekstu - FOG

Dostosowanie języka – mglistość tekstu - FOG Modelowym odbiorcą raportów jest naukowiec. Odbiorcą prasy ewaluacyjnej jest maturzysta.

Dostosowanie języka – mglistość tekstu - FOG

Dostosowanie języka – długość zdań

Dostosowanie języka – długość zdań Składniowo – raporty to teksty naukowe. Artykuły prasowe o ewaluacji utrzymują poziom typowy dla prasy

Dostosowanie języka – długość zdań

Dostosowanie języka – wyrazy trudne

Dostosowanie języka – wyrazy trudne Słownictwo raportów jest trudniejsze od słownictwa naukowego. Prasa ewaluacyjna używa wyrazów znacznie przystępniejszych.

Dostosowanie języka – wyrazy trudne

Dostosowanie języka – proporcje części mowy

Dostosowanie języka – proporcje części mowy Ewaluatorzy piszą stylem rzeczownikowym Prasa pisze o ewaluacji stylem czasownikowym

Wnioski 1. Długość akapitów – raporty są bardzo podobne do tekstów medialnych, jednak w mediach akapity są krótkie, w raportach – skraca się je wizualnie (wyliczeniami). 2. Podobieństwo leksykalne – słownictwo raportów jest bardzo podobne do słownictwa FE i niezbyt podobne do słownictwa ogólnonaukowego. Nie jest też podobne do słownictwa prasy i codziennej polszczyzny. 3. Mglistość tekstu – FOG – raporty osiągają mglistość przeciętnego tekstu naukowego. Są trochę mniej przystępne od języka FE, ale bardzo nieprzystępne w porównaniu z prasą (różnica 5-7 lat edukacji). 4. Składnia (długość zdań) – składniowo raporty przypominają teksty naukowe. Trudność składni osłabiają wyliczenia. 5. Trudność słownictwa – słownictwo raportów jest bardzo trudne (tak trudne, jak w tekstach o FE). Łatwiejsze są nawet teksty naukowe.

Wnioski 6. Streszczenia i broszury streszczające – niewiele się różnią od analitycznej części raportu. Polscy ewaluatorzy nie potrafią uprościć języka w executive summary. Streszczanie = skracanie zdań i kondensowanie treści w rzeczownikach 7. Dziennikarze – piszą o ewaluacji bardzo dobrze (komunikatywnie) – potrafią uprościć język raportów, z których korzystają. Mówią o ewaluacji stylem czasownikowym.