Zarządzanie wiedzą w organizacji STUDIA STACJONARNE II stopnia dr inż. Krzysztof Leja Katedra Zarządzania Zakład Zarządzania Wiedzą i Informacją p.506; tel. 348-60-42; kleja@zie.pg.gda.pl   konsultacje: wtorek – 11.15-12.00 środa – 15.15-16.00

Cele wykazanie, że wiedza to korzenie każdej organizacji udowodnienie, że wiedza stanowi podstawowe źródło przewagi konkurencyjnej każdej organizacji

Metoda wykład ćwiczenia – studia przypadków - ilustracja problematyki poruszanej na wykładach+ dyskusja

Kryteria zaliczenia 1 OCENY obecność na ćwiczeniach (1 nieobecność jest dopuszczalna) AKTYWNOŚĆ na ĆWICZENIACH – TAK (0,5 pkt lub 1 pkt na każdych zajęciach) KOLOKWIA : 28 marca i 23 maja 2011 r. (2x10 pkt) test – max 40 pkt.; ćwiczenia – max 20 pkt + aktywność uzyskanie co najmniej 60% punktów łącznie z ćwiczeń i testu, w tym co najmniej 20 pkt z testu rozmowa (egzamin ustny) – TAK/ NIE OCENY 36 - 41 pkt – dst 42 - 45 pkt – ddb 46 - 49 pkt – db 50 - 53 pkt – pdb 54 - 56 pkt – bdb 57 i więcej – celujący

Kryteria zaliczenia 2 Terminy egzaminu „0” – 1 czerwca 2011 r. – godz. 13.15 - 15.00 (test) (zapraszam wszystkich, którzy z kolokwiów uzyskają min. 16 pkt. lub za aktywność uzyskają min. 5 pkt.) „1” – 8 czerwca 2011 r. – godz. 13.15 - 15.00 (test) (zapraszam wszystkich, którzy z kolokwiów uzyskają min. 12 pkt. )

Literatura podstawowa Jemielniak D., Koźmiński A.K. (red.), Zarządzanie wiedzą, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, W-wa 2008. Nonaka I., Takeuchi H., Kreowanie wiedzy w organizacji, Poltext, Warszawa 2000. Probst G., Raub S., Romhardt K., Zarządzanie wiedzą w organizacji, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.

Literatura uzupełniająca Evans Ch., Zarządzanie wiedzą, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005. Kowalczyk A., Nogalski B., Zarządzanie wiedzą. Koncepcja i narzędzia, Difin, 2007 Perechuda K., Zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie, WN PWN, Warszawa 2006. Perechuda K., Dyfuzja wiedzy w przedsiębiorstwie sieciowym. Wizualizacja i kompozycja, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, 2005.

Program wykładów (1) Wprowadzenie, program, zasady zaliczania. Zarządzanie wiedzą - pojęcia podstawowe. Organizacyjne tworzenie wiedzy. Społeczeństwo wiedzy – rys historyczny. Cele i procesy zarządzania wiedzą. Rola kultury organizacyjnej w zarządzaniu wiedzą. Systemy i struktury gromadzenia oraz rozpowszechniania wiedzy.

Program wykładów (2) 8. Pozyskiwanie wiedzy z otoczenia. 9. Zarządzanie zasobami ludzkimi a zarządzanie wiedzą. 10. Zarządzanie wiedzą w Polsce. 10. Duchowość w organizacji. 11. Action research. 11. Zostań przedsiębiorcą intelektualnym! 13. Wyzwania zarządzania wiedzą.

Wiedza Df. 1. „Uzasadnione i prawdziwe przekonanie” - Platon Df. 2. Ogół wiadomości i umiejętności wykorzystywanych przez jednostki do rozwiązywania problemów Df. 3. Zorganizowany w strukturę zbiór informacji wraz z regułami ich interpretowania (nieuchwytny zasób każdej firmy) – Jemielniak, Koźmiński)

Cechy wiedzy zasób, którego przybywa w miarę używania (jest niewyczerpalny), jest zasobem pierwotnym – umożliwia…(?), związana z konkretną osobą (osobami), możliwość egzekwowania praw własności dotyczy jedynie elementów, do których stosuje się prawo o własności intelektualnej, wiedza niestosowana nie ma żadnej wartości, nie ma granic nakładów na wiedzę a wycena zarówno ex ante jak i ex post jest niemożliwa.

A. Milne, Kubuś Puchatek, 1926, za: Gladstone, op.cit., s.7. Inspiracja „Przedstawiam Wam Misia Puchatka, który właśnie w tej chwili schodzi po schodach. Tuk-tuk, tuk-tuk, zsuwa się Puchatek na grzbiecie, do góry nogami, w tyle za Krzysiem, który ciągnie go za przednia łapkę. Odkąd Puchatek siebie pamięta, jest to jedyny sposób schodzenia ze schodów, choć Miś czuje czasami, że mógłby to robić zupełnie inaczej, gdyby udało się przestać tuktać choćby na jedną chwilę i dobrze się nad tym zastanowić...” A. Milne, Kubuś Puchatek, 1926, za: Gladstone, op.cit., s.7.

Strategia konkurencyjna oparta na wiedzy (1) Firma poszukuje trudnych do skopiowania czynników produkcji. Konieczne jest przezwyciężenie wewnętrznych (dzielenie się wiedzą) i zewnętrznych (popyt) ograniczeń. Jak? – wiedza na temat ukrytego popytu, umiejętność negocjacji, zawierania aliansów wiedzy.

Strategia konkurencyjna oparta na wiedzy (2) Identyfikacja i klasyfikacja zasobów wiedzy – „czy my wiemy co my wiemy?” i jak możemy wiedzę uzupełnić Identyfikacja szczególnych zdolności i umiejętności przedsiębiorstwa – co potrafimy robić lepiej od innych i dlaczego. Jak zachęcić do dzielenia się wiedzą ? Wybór strategii najlepiej wykorzystującej istniejące zasoby wiedzy?

Strategia konkurencyjna oparta na wiedzy (3) Zapewnienie warunków szybkiego transferu wiedzy wewnątrz organizacji i między organizacjami. Stworzenie mechanizmów samoregulacji i samokontroli. Elastyczność i zmienność sojuszy i układów współpracy. Problemy rozwiązywane się przez zespoły o zmiennym przywództwie. Rozmyte, nieokreślone struktury organizacyjne.

Budowanie przewagi konkurencyjnej opartej na wiedzy Trwała przewaga konkurencyjna Zdolność do konkurowania Umiejętność wykorzystania wiedzy - Innowacje WIEDZA Źródło: Kowalczyk A., Nogalski B., op.cit., s.37.

Po co zarządzać wiedzą ? Dawniej (tj. do lat 90. XX w.) Dzisiaj Stabilność otoczenia organizacji, technologii, rynku, dziedzin nauki Amorficzność organizacji i ich otoczenia oraz dziedzin nauki Wysoko cenione umiejętności (know-how) były trwałe Wczorajszy know-how jest aktualny jak codzienna gazeta Konkurencyjność rozumiana statycznie Konkurencyjność rozumiana dynamicznie Banki tradycyjne Banki wirtualne Istotna była sama wiedza Istotna jest zdolność dowiadywania się Jaka wiedza jest potrzebna dzisiaj ? Jaka wiedza będzie potrzebna jutro?

Bardzo ważne Zarządzanie wiedzą korzysta z technologii IT lecz koncentruje się na ludziach, gdyż oni decydują o sukcesie organizacji, będąc źródłem wiedzy

Pojedyncza pętla uczenia się DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI Pojedyncza pętla uczenia się Jak możemy to samo robić lepiej ? REZULTATY Podwójna pętla uczenia się Dlaczego to robimy? Czy powinniśmy mieć inne zadania i cele WYNIKI Gladstone, ZW, Petit , W-wa 20004 s.29

Gospodarka oparta na wiedzy GOW Rewolucja przemysłowa – produkcja maszyn za pomocą maszyn GOW – system wykorzystania wiedzy do produkcji wiedzy Jak ? – poprzez kształcenie ustawiczne

Wykształcenie’2007 Kraje OECD 20% 70% Polska 19% 84% Wykształcenie wyższe (25-64 lata) Wykształcenie co najmniej średnie (25-64 lata) Kraje OECD 20% 70% Polska 19% 84% Źródło: Education at a glance 2009, OECD Indicators

Wykształcenie’2007 wykształcenie % populacji 25-64 zmiana/rok 1998-2006 (%) PL < średnie 16 (5,2) średnie 65 0,1 wyższe 19 6,4 UE 19 29 (3,5) AUT, BEL, CZE, DNK, FIN, FRA, DEU, HUN, ITA, LUX, 47 1,4 NLD, POL, PRT, SVK, ESP, SWE, UKM, GRE, IRL 24 3,6 OECD 30 (3,2) 43 1,0 27 3,4 Education at a glance, 2009, OECD, Paris, s.41

Typy wiedzy know-what - wiedza o faktach know-why - wiedza o zasadach i prawach w naturze, ludzkim umyśle i społeczeństwie know-how - kompetencje i umiejętności know-who – kto i jaką wiedzę posiada

Znaczenie wiedzy - przykład z historii Rasa kromaniońska Neandertalczycy narzędzia i język ? KALENDARZ

Hierarchia pojęć wiedza Mechanizmy rynku walutowego struktura informacje EUR 1= $ 1,30 kontekst dane 1,30 składnia znaki ‘1,’3’, ‘0’ ciąg znaków

Organizacja ucząca się Zasoby wiedzy Organizacja ucząca się Z A S O B Y W I E D Z A S O B Y W I E D Kompetencje organizacji Zespoły Pojedynczy pracownicy Informacje Dane

Cechy danych i wiedzy DANE WIEDZA nieuporządkowane wyizolowane niezależne od kontekstu niezależne od wykorzystującej je osoby odzwierciedlane w znakach języka analityczne WIEDZA uporządkowana złożona zależna od kontekstu zależna od wykorzystującej ją osoby odzwierciedlana w metodach postępowania syntetyczna I N F O R M A C J E

Rodzaje wiedzy DOSTĘPNA UKRYTA język formalny ind. doświadczenie (explicit knowledge) język formalny język prosty uporządkowana organizacja maszyną od przetwarzania informacji mechanizmy tworzenia wiedzy? tradycja zachodnia UKRYTA (tacit knowledge) ind. doświadczenie przeczucia, nieuchwytne cechy trudno dostrzegalna subiektywna składnik zbiorowego działania tradycja japońska

Wiedza ukryta Wiedza dostępna wymiar techniczny (know-how) – mistrz wymiar poznawczy – co jest i co ma być systematyczne jej przetwarzanie jest trudne Wiedza dostępna przetworzona przez komputer, przesłana i zmagazynowana w bazach danych organizacja ‘maszyną’ do przetwarzania informacji

Udostępnianie wiedzy ukrytej (przykład Hondy) 1978 – Civic + Accord (zbyt popularne) ‘instrukcje’ dla projektantów (śr. 27 lat) produkt ma być odmienny samochód niedrogi ale i nietani odpowiedź - gdyby samochód był żywym organizmem, to jak mógłby ewoluować – max człowieka, min maszyny – komfort czy wygląd – wizerunek kuli – „wysoki młodzieniec” efekt - Honda City

Cechy tworzenia wiedzy wyraź to, co niewyrażalne metafory analogie dziel się wiedzą z innymi pomysł jednostki realizacja zespołu niejasność i nadmiar pomysłów sprzyja tworzeniu wiedzy – nowa wiedza wyłania się z chaosu

Łańcuch zdarzeń Produkt odmienny, niedrogi i nietani Auto żywym „zaryzykujmy” Auto żywym organizmem HONDA CITY Maksimum człowieka, minimum maszyny Wysoki młodzieniec Wizerunek kuli

Bohaterowie tworzenia wiedzy Wizja kierownictwa firmy Ideały romantyków Co powinno być ? Opinie pracowników Co jest (co może być) ? Chaotyczna rzeczywistość