Jak pracować z uczniem z dysleksją rozwojową Opracowała Weronika Orzechowska

Wszyscy pewnie znają bajkę Andersena o brzydkim kaczątku, ale nie każdy wie, że jej autor był dyslektykiem. Jako uczeń miał kłopoty z ortografią, mylił litery, a nauka języków obcych była dla niego ciężarem. Podobne problemy przeżywa wielu uczniów z naszej szkoły.

Do tego zespołu objawów należą: > Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym Do tego zespołu objawów należą: dysleksja – trudności w czytaniu dysortografia – kłopoty z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym także nagminne popełnianie błędów ortograficznych, pomimo werbalnej znajomości zasad orograficznych)

dysgrafia – problem z kaligrafią, czyli tzw dysgrafia – problem z kaligrafią, czyli tzw. brzydkie pismo, trudne czasami do odczytania przez samego piszącego dyskalkulia – zaburzenia zdolności matematycznych – niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi np. pojęciem liczby, wielkości

Przyczyny tych trudności spowodowane są: mikro uszkodzeniami tej części kory mózgu, która odpowiedzialna jest za pamięć, rozwój języka, orientację, postrzeganie wzrokowe i słuchowe (funkcje, które uczestniczą w procesach czytania i pisania)

Do nauki czytania i pisania niezbędne są podstawowe funkcje: prawidłowy przebieg procesów pamięciowych, wzrokowych, słuchowych; poziom percepcji słuchowej i słuch; fonematyczny; poziom percepcji wzrokowej; motoryka duża i mała; ustalona lateralizacja; orientacja kierunkowa.

Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie: dziedziczność (przyczyną zaburzeń i podłożem trudności w czytaniu i pisaniu są geny przekazywane z pokolenia na pokolenie), uszkodzenie układu nerwowego (podczas ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu czy we wczesnym dzieciństwie) zaburzenia hormonalne (nieprawidłowy model rozwoju mózgu, zwłaszcza lewej półkuli odpowiedzialnej za mowę i myślenie) .

Jak pomagać uczniowi dyslektycznemu w przezwyciężaniu trudności psychicznych będących wynikiem niepowodzeń? Pomagaj budować jego pozytywny wizerunek własnej osoby Dbaj, by nie tracił poczucia własnej wartości, Unikaj porównywania do innych uczniów Podkreślaj jego sukcesy Dawaj szansę na wyróżnienie się w czymś

Objawy dysleksji w wieku szkolnym. Przykłady trudności na poszczególnych przedmiotach

Język polski Wolne tempo czytania i pisania, Trudności z zapamiętaniem i zrozumieniem tekstu czytanego, Niekształtne nieczytelne pismo, Trudności z uczeniem się tekstów na pamięć, Błędy ortograficzne mimo znajomości zasad pisowni Trudności z organizacją tekstu, Błędy gramatyczne.

Języki obce Trudności z wymawianiem i zapamiętywaniem słów, Nieprawidłowa wymowa, Trudności z rozumieniem i zapamiętaniem tekstu mówionego lub nagranego na taśmie, Trudności z zapisem wyrazów, które mają obraz graficzny odrębny od wyrazu słyszanego, Kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej.

Matematyka Błędne zapisywanie i odczytywanie liczb wielocyfrowych, Przestawianie cyfr, Trudności z liczeniem w pamięci, Niemożność opanowania tabliczki mnożenia, Problemy z rysowaniem wykresów, rzutów figur,

Matematyka Problemy z rozwiązywaniem zadań tekstowych, Problem z zapisem liczb dziesiętnych, Trudności z zapamiętywaniem definicji matematycznych, Chaotyczny zapis działań, Błędy w przepisywaniu,

Historia i wiedza o społeczeństwie Trudności z zapamiętaniem nazw, nazwisk, dat, chronologii, Problemy z analizowaniem i czytaniem map i wykresów, Utrudnione czytanie tekstów źródłowych, szczególnie napisanych nietypową czcionką, Trudności ze zrozumieniem dłuższego tekstu.

Przyroda Trudności z opanowaniem terminologii, Problemy z organizacją przestrzenną, schematów rysunków, trudności z zapamiętaniem i zapisem łańcuchów reakcji biochemicznych, Trudności z zapamiętaniem systematyki.

Technika i plastyka Trudności z opanowaniem pisma technicznego i rysunków technicznych, plastycznych Problemy z wykonaniem modeli brył, Niechęć do rysowania, brak estetyki, Trudności ze szczegółowym analizowaniem obrazów, Problemy z widzeniem trójwymiarowości.

Wychowanie fizyczne Trudności z opanowaniem układów gimnastycznych, Trudności w bieganiu, ćwiczeniach równoważnych, Trudności w opanowaniu gier wymagających użycia piłki, Problemy z orientacją w schemacie ciała, trudności ze zwrotem w tył przez lewe lub prawe ramię,

Praca z uczniem z dysleksją rozwojową na poszczególnych przedmiotach

Język polski Oceniać umiejętności odnajdywania informacji w tekście, Ocenianie postępów, a nie stanu faktycznego, Czytanie fragmentów lektury (lub CD). Dłuższy czas na naukę. W przypadku dyktanda dać uczniowi zestaw wyrazów, które pojawią się w tekście zastosować inną skale w ocenie,

Język polski Skracanie tekstu, Ćwiczenia słownikowe, Głośne czytanie przez nauczyciela, Zapis trudnych słów na tablicy, Zapis poleceń na tablicy, Zadawanie pytań pomocniczych, Krótsze treści do nauki na pamięć,

Język polski Zezwolenie na pisanie drukowanymi literami, a prac pisemnych domowych na komputerze, Umożliwienie uczniowi głośnego odczytania nieczytelnych fragmentów prac, Ocenianie osobno strony merytorycznej i ortograficznej,

Matematyka Ustne sprawdzanie umiejętności odczytywania wykresów, Nieocenianie graficznej strony wykresów, rysunków, Zwolnienie z obowiązku zapisywania wzorów w postaci algebraicznej, Zastosowanie zeszytu w kratkę do geometrii, Odczytywanie treści zadań i sprawdzenie stopnia zrozumienia,

Matematyka Ocena przebiegu rozwiązania zadania, a nie tylko wyniku, Możliwość korzystania z kalkulatora przy długich obliczeniach pamięciowych, Możliwość korzystania z figur przestrzennych do obliczeń, Stosowanie kolorów w geometrii, Nie wymagać definicji – sprawdzić tok myślenia,

Przyroda Formułowanie definicji własnymi słowami, Dopuszczalne mylenie pojęć o podobnym brzmieniu, Przeprowadzanie dłuższych doświadczeń, o których uczeń opowiada,

Przyroda Wymaganie polskiego nazewnictwa Odpytywanie zawsze, kiedy uczeń zgłasza chęć wykazania się wiedzą. Wydłużony czas pracy,

Historia i wiedza o społeczeństwie Mapa zawsze zawieszona na ścianie, Nauka nazw na zasadzie skojarzeń, Nie wymagać szczegółowych definicji, Odwołanie się do doświadczeń ucznia (dużo wycieczek, pokazów) Podczas historii oś czasu zawsze na ścianie,

Historia i wiedza o społeczeństwie Posługiwanie się ołówkiem przy uzupełnianiu map, Zapis obcych nazw na tablicy, Wykorzystanie testów do sprawdzania wiedzy. Przy obszernym materiale wymagania powinny ograniczyć się do przedstawienia zagadnienia jako procesu historycznego (zrezygnować ze szczegółów) Dłuższy czas na zapoznanie się z legendą mapy,

Technika, plastyka Stosowanie większej skali w odwzorowaniu wzorca literycznego Stosowanie papieru milimetrowego lub kancelaryjnego, stosowanie większej powierzchni w rysunku technicznym, plastycznym

Wychowanie fizyczne Nie obniżać oceny za mylenie stron (prawa – lewa), Należy wskazać uczniowi miejsce ustawienia przy wykonaniu ćwiczeń.

Wskazówki do pracy Dzieci z dysleksją często mają trudność z koncentracją i podzielnością uwagi, są także męczliwe, często mają problemy z zapamiętywaniem. W związku z tym, uczenie dzieci z dysleksją powinno: - odbywać się z wykorzystaniem technik nauczania wielozmysłowego, - opierać się na wielokrotnym powtarzaniu, - dysponować jak największą liczbą ćwiczeń; każdy problem gramatyczny powinien być ćwiczony przy użyciu całego zestawu zabaw, gier i zadań, które muszą być jak najbardziej różnorodne i inspirujące, - nauczyciel powinien korzystać na przemian z materiału literowego i nieliterowego, - być wzbogacone o elementy ruchowe, gdyż pamięć kinestetyczna może być dużym wsparciem, - powinno opierać się na ćwiczeniach utrwalających pamięciowe mechanizmy mowy, a więc wykorzystujących: teksty piosenek i wierszyki, nazwy miesięcy, pory roku, dni tygodnia (dzieci z dysleksją często mają trudności z zapamiętywaniem materiału uporządkowanego w sekwencje), - trzeba unikać monotonii w prowadzeniu zajęć, starać się wprowadzać różnorodne ćwiczenia, - ćwiczenia nie powinny być też za długie.

Prawa uczniów z dysleksją to nie przywileje i zwolnienie od pracy. Uczeń zobowiązany jest do: • Systematycznej pracy zgodnie ze wskazówkami nauczyciela, pedagoga lub terapeuty. • Bardzo dobrej znajomości zasad pisowni – powtarzania i utrwalania. • Doskonalenia umiejętności czytania poprzez codzienne ćwiczenie w domu. • Dokumentowania prowadzonej pracy wyrównawczej.

LITERATURA M. Bogdanowicz: O dysleksji, Lublin,1994 M. Bogdanowicz, A. Adryjanek: Uczeń z dysleksją w szkole, Gdynia : Operon, 2004 M. Bogdanowicz, M. Smoleń: Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych, Gdańsk: Harmonia, 2004 A. Butkiewicz, K. Bogdanowicz, Dyslexia in the English Classroom, Gdańsk: Harmonia, 2004 G. Squires, S .Mckeown: Pomóż dziecku z... Dysleksją, Warszawa : LIBER, 2006 Ciekawe adresy w Internecie: Polskie Towarzystwo Dysleksji:http://dysleksja.univ.gda.pl Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej: www. cmppp.edu.pl www.terapiapedagogiczna.republika.pl www. bpp.com.pl/ptd/index.htm

Dziękuję za uwagę