Cechy dobrego dziennikarstwa-ja dziennikarz?

Na początku jest wydarzenie albo pomysł Na początku jest wydarzenie albo pomysł. Coś się stało albo coś wpadło do głowy autorowi lub zostało wymyślone przez kolegium. Od dziennikarza oczekuje się aktywności, zdolności do dostrzegania tematów nadających się do publikacji i poruszających czytelników. Często kluczowym zadaniem postawionym przed dziennikarzem jest znalezienie odpowiednich pytań oddających istotę problemu

10 przykazań dobrego dziennikarza 1. NIE KŁAM Nie rozpowszechniaj wiadomości nieprawdziwych. Dlatego: - nie małpuj, nie powtarzaj bezkrytycznie wiadomości za innymi publikatorami, sprawdź w innym źródle - nie manipuluj - np. informuj odbiorcę, jeśli nagranie jest montowane i mogą stąd wynikać zniekształcenia czy uproszczenia faktów, sądów, opinii; - nie sugeruj tytułem, zdjęciem, obrazem - treści nieprawdziwych; - nie fałszuj prawdy przez ukrywanie, przemilczanie istotnej części informacji, pełnego obrazu sprawy; - nie wmawiaj intencji.

10 przykazań dobrego dziennikarza 2. SŁUŻ ODBIORCY czytelnikowi, radiosłuchaczowi, telewidzowi. W tym celu: - staraj się przedstawić mu informację bezstronną, jak najpełniejszą, zawierającą różne aspekty sprawy i możliwie pełny wachlarz opinii na ten temat. Obowiązkiem dziennikarza jest ujawnienie wszelkich konfliktów w społeczeństwie, błędów i nadużyć - także władz, instytucji, organizacji, przedsiębiorców. Bez oszczędzania i wyróżniania kogokolwiek; - staraj się wyprzedzać ciekawość odbiorcy, kontynuując temat; - sam usilnie zbiegaj o sprostowanie nadanej przez siebie wiadomości nieprawdziwej, nieścisłej, niepełnej, nawet jeśli jej niedoskonałość nie wynikła z twojej winy i jeśli nie dotrze do ciebie prośba o sprostowanie.

10 przykazań dobrego dziennikarza 3. SZANUJ INFORMATORA SWEGO każdego, nawet skazanego wyrokiem sądowym; żeby twój rozmówca po opublikowaniu materiału nie miał poczucia krzywdy; A więc: - uprzedzaj, że jesteś dziennikarzem i że wszystko, co bez zastrzeżenia tajemnicy będzie przy tobie wypowiedziane; - nie wykorzystuj naiwności, niewiedzy, wieku, braku wykształcenia, stanu emocjonalnego swoich informatorów. - nie wymuszaj, nie wyłudzaj informacji, nie szantażuj, nie stosuj innych nieuczciwych sposobów uzyskiwania wiadomości, obrazów, nagrań; - nie ujawniaj danych z życia osobistego swoich informatorów bez ich zgody; - szanuj informatorów, ale szanuj jednakowo. Traktuj ich bardzo uprzejmie, ale stanowczo.

10 przykazań dobrego dziennikarza 4. UDOSKONALAJ SWÓJ WARSZTAT To też należy do etyki. Jesteś to winien sobie i swoim odbiorcom.                                   - ucz się, czytaj i oglądaj mistrzów; - pamiętaj, że nasz zawód polega na tym, żeby jak najwięcej wiedzieć; - staraj się specjalizować w swojej dziedzinie, nie dawaj się łatwo przesuwać z działu muzyki rozrywkowej do politycznego. Unikniesz pomyłek i kompromitacji; - poszerz krąg swoich stałych, zaufanych informatorów.

10 przykazań dobrego dziennikarza 5. NIE PRZELEWAJ KRWI I ŁEZ NADAREMNO - bez koniecznej potrzeby nie upubliczniaj scen drastycznych, krwawych; nie ukazuj okrucieństwa i rozpaczy. Nie żeruj na bólu i nieszczęściu; nie żartuj z cudzego nieszczęścia (np. "dowcipnym" tytułem), nawet jeśli jest to cierpienie zwierząt; - nie zniesławiaj, nie dyskredytuj, nie obrażaj, nie insynuuj; - nie upowszechniaj niesprawdzonych oskarżeń, pomówień, oszczerstw; - nie ujawniaj czynów przedawnionych, sądowo zatartych; - nie judź; nie dziel ludzi (nie ujawniaj ich przynależności, nie lekceważ, nie okazuj pogardy) według narodowości, wyznania, wieku, płci, upodobań seksualnych -  bez wyraźnej potrzeby, a zwłaszcza, kiedy sobie tego nie życzą.

10 przykazań dobrego dziennikarza 6. BĄDŹ NIEPRZEKUPNY szanuj swoje nazwisko i swoją twarz w znaczeniu dosłownym i przenośnym. Nie bądź narzędziem do nabycia, a zwłaszcza: - nie udostępniaj swego nazwiska, twarzy, głosu dla reklamy (chyba własnego publikatora); - nie działaj pod naciskiem pieniędzy, interesów reklamodawców, sponsorów, a nawet właścicieli twojej stacji czy gazety, jeśli to działanie miałoby być sprzeczne z prawem czy zasadami niniejszego kodeksu. Pracodawcę można zmienić; nazwisko czy twarz - trudniej.

10 przykazań dobrego dziennikarza 7. MILCZ wbrew powołaniu swego zawodu - ale tylko wtedy, gdy wymaga tego przyzwoitość. A zatem: - kiedy informator zastrzegł sobie, że go nie ujawnisz; - gdy sam nie chcesz wyjawić nazwiska swego informatora, żeby mu (nawet ewentualnie) nie zaszkodzić. Zmusić cię do wyjawienia źródła informacji może jedynie sąd i to w wyjątkowych wypadkach.

10 przykazań dobrego dziennikarza 8. ODDZIELAJ - swój zawód od takich zajęć, jak: cenzor (!), akwizytor czy autor reklam, rzecznik jakiejś instytucji, propagandysta, agitator, sędzia (nie przesądzaj o winie przed orzeczeniem sądu); - reklamę i promocję od informacji, publicystyki, zbierania opinii. Unikaj kryptoreklamy ("krypto" znaczy: ukrytej, przemyconej); - komentarz od informacji; - unikaj działalności politycznej i innych form zaangażowania społecznego. To wszystko osłabia twoją wiarygodność jako dziennikarza.

10 przykazań dobrego dziennikarza 9. DBAJ O GODNOŚĆ SWOJEGO ZAWODU Wystarczy, że: - nie przyniesiesz ujmy dziennikarstwu przez niegodne, nieobyczajne postępki - także poza życiem ściśle zawodowym. Prasa to czwarta władza. Patrzą na nas. Jesteś osobą publiczną; - nie będziesz popełniał kradzieży zawodowej przez plagiat (podpisywanie się pod nie swoją pracą czy pomysłem); - jako zwierzchnik nie będziesz przeszkadzał z niskich pobudek w publikowaniu pewnych treści i nie będziesz zmuszał podwładnych do pracy niezgodnej z ich przekonaniami, niniejszym kodeksem czy prawem; - nie podejmiesz się pracy wykonywanej przez kolegę - za niższe wynagrodzenie. Nie wygryziesz go ze stanowiska czy posady intrygą, donosem, kłamstwem;

10 przykazań dobrego dziennikarza 10. BĄDŹ LOJALNY WOBEC SZEFA, PRACODAWCY Dbaj o poziom i opinię swojego medium. Reklamuj swoją firmę.

Jak pisać…? 1. Używaj strony czynnej. Nie: kościół został zbudowany przez benedyktynów, ale: benedyktyni zbudowali kościół. Nie: szkoła została zbudowana w szczerym polu, ale: szkołę zbudowano w szczerym polu. Strona bierna jest nudna, urzędowa, obezwładnia tekst. 2. Polegaj na rzeczownikach i czasownikach. Są w zdaniu tym, czym mięso na talerzu. Reszta to warzywa.

Jak pisać…? 3. Pisz prostymi zdaniami, zachowuj naturalny porządek - podmiot, orzeczenie, reszta. Nie: do szkoły chodzi zawsze Zosia przez las, ale: Zosia zawsze chodzi do szkoły przez las. To zależy, czasem ważny jest las i wtedy - jak powyżej. Ale czasem Zosia chodzi gdzieś przez pole, gdzieś przez łąki, ale właśnie do szkoły - biega przez las. I wtedy ważniejsza jest szkoła i w takim razie lepsze jest zdanie: do szkoły Zosia chodzi zawsze przez las. A czasem ważne jest, że ona chodzi tamtędy zawsze - a nie, że w ogóle tamtędy chodzi. W tym zaś przypadku najsłuszniej będzie napisać: Do szkoły Zosia chodzi przez las zawsze.

Jak pisać…? 4. Używaj zdań klarownych. Jeśli robią się długie i zawiłe, dziel. Dbaj jednak o zróżnicowanie długości zdań, aby nie powstało staccato. 5. Używaj słów prostych, zrozumiałych; tekst nie stanie się z tego powodu prymitywny, przeciwnie, zawarta w nim myśl łatwiej się wybije. 6. Unikaj nowomowy, słów i zwrotów obcych, języka urzędowego, nadmiernych kolokwializmów (poleciał do lekarza). 7. Panuj nad czasem, nie dopuść do chaosu. W reportażu można używać różnych czasów, ale musi to być zgodne z logiką wydarzeń.

Jak pisać…? 8. Największą uwagę poświęć pierwszym zdaniom tekstu, które na ogół wyodrębniamy w druku (lead). Muszą być zaciekawiające, wprowadzające w temat, a nie zdradzające wszystkiego. 9. Jeśli Ci się uda - wymyśl wcześniej tytuł tekstu. Pomoże ci to zorganizować materiał i skonstruować tekst. 10. Tytuł musi się odwoływać do powszechnej wiedzy czytelników, a więc nie może zawierać niezrozumiałych skojarzeń, niezrozumiałych słów. A jednocześnie nie może być o wszystkim i niczym. Przykłady dobrych tytułów: Jak się droczę by odroczyć (chodziło o służbę wojskową), Skóra po niedźwiedziu (mienie poradzieckie w Polsce), Niech Bóg broni (niezabezpieczone zabytki kościelne).

Jak pisać…? 11. Temat nie może być zawieszony w próżni. Przedstaw tło. Można to czasem zrobię w ramce, leadzie (jeśli tło bardzo ciekawe), lub w komentarzu - obok tekstu zasadniczego. 12. Jeśli musisz przedstawić trudne dane techniczne, statystyczne itp - wyjaśniaj, przekładaj, używaj sposobów. Przykład: autor książki o Kosmosie napisał, że gdyby Słońce było wielkości łebka od szpilki, poparzyłoby nas dotkliwie z odległości 150 km. W ten sposób powiedział nam wiele i o temperaturze Słońca i o odległości planety od Ziemi.

Jak pisać…? 13. Jeśli tekst jest dłuższy, a zwłaszcza, ma wiele wątków, pamiętaj, że czytelnik może pogubić wydarzenia i bohaterów, więc weź na siebie rolę przewodnika, przypominając dyskretnie kto jest kto, gdzie jesteśmy i o co chodzi. 14. Nie pozostawiaj pytań bez odpowiedzi. Zrób wszystko, by odpowiedzieć na pytanie, które nasuwa się podczas pracy nad tekstem. Jeśli nie jesteś w stanie znaleźć odpowiedzi, wyjaśnij czytelnikowi, dlaczego. 15. Nie rób czytelnikowi nadziei, których nie spełnisz. Jeśli na przykład piszesz, że ktoś opowiedział wspaniały dowcip, musisz go przytoczyć. Jeśli informujesz, że pierwsza dama miała na sobie uroczy kostium, musisz go opisać.

Jak pisać…? 16. Przy opisywaniu największych dramatów, zachowuj największą powściągliwość. 17. Unikaj opisów stanu ducha, chyba, że posługujesz się słowami bohaterów tekstu. Na przykład nie pisz od siebie, że bohater przed samobójstwem „całą noc przesiedział patrząc w ciemność za oknem", lecz napisz to jako informację od świadka, podając kim jest świadek i skąd to wie. A więc nie literatura, lecz dokumentacja, która ma nieraz większą siłę, niż literatura. 18. Staraj się przekładać emocje na fakty. Na przykład, zamiast stwierdzać, że ktoś był wściekły, opisz sposób jego zachowania; czytelnik sam wyprowadzi wniosek, że bohater był wściekły. Np: Staszek trzasnął drzwiami, kopnął krowę.

Jak pisać…? 19. Przytaczając monologi, stosując dialog uważaj, by nie wkładać ludziom w usta wymyślonego przez siebie samego języka. Jeśli chcesz charakteryzować bohaterów przez ich język - musi on być prawdziwy. Jeśli masz co do tego wątpliwości, niech mówią językiem potocznym, albo omów to, co ci powiedzieli, a nie przytaczaj. 20. Po napisaniu tekstu spróbuj go skrócić. Wyrzuć wszelki balast. Jeśli nie potrafisz, poproś o to kolegę reportera. Może się wymienicie tymi rolami. 21. Jeśli masz jeszcze chwilę czasu, przeczytaj sobie tekst głośno z ołówkiem w ręku. Tam, gdzie poczujesz kluski w gardle, trzeba coś poprawić.