DZIEDZICTWO HISTORYCZNE I PERSPEKTYWY WSPÓŁPRACY PAŃSTW GRUPY WYSZEHRADZKIEJ

GRUPA WYSZEHRADZKA TO… … nieformalna, regionalna forma współpracy czterech państw Środkowej Europy – Polski, Czech, Słowacji i Węgier. … inaczej: Czwórka Wyszehradzka lub V4.

DLACZEGO TE PAŃSTWA? Czechosłowację, Polskę i Węgry łączyły nie tylko sąsiedztwo, ale również: -podobne uwarunkowania geopolityczne -wspólna historia -tradycja -kultura -wartości

DZIEDZICTWO HISTORYCZNE … czyli okoliczności w jakich doszło do powstania Grupy Wyszehradzkiej oraz czynniki, które skłoniły państwa członkowskie do jej założenia.

SYTUACJA PAŃSTW EUROPY ŚRODKOWEJ NA POCZĄTKU LAT 90. Po II wojnie światowej Polska, Czechosłowacja oraz Węgry znalazły się w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Natomiast po jego rozpadzie w Europie Środkowo-Wschodniej tworzyła się ‚próżnia’ (prof. Z. Brzeziński mówił o konieczności działania, by ‚w Europie środkowo-wschodniej nie powstała próżnia w sensie politycznym i ekonomicznym’).

POCZĄTKI GRUPY 15 lutego 1991 r. prezydenci Polski i Czechosłowacji (odpowiednio: Lech Wałęsa i Václav Havel) oraz premier Węgier (József Antall) podpisali w węgierskim mieście Wyszehrad deklarację, która dała początek Grupie Wyszehradzkiej.

DLACZEGO POWSTAŁA GRUPA WYSZEHRADZKA? Społeczeństwa państw V4 chciały uwolnić się od wpływów radzieckich i przeciwstawić się komunizmowi. Państwa te chciały połączyć siły, aby uczynić swoją politykę zagraniczną bardziej skuteczną… … oraz wejść do Unii Europejskiej i NATO i zwiększyć swoje wpływy w tych organizacjach.

DZIEDZINY WSPÓŁPRACY PAŃSTW V4 infrastruktura transportowa bezpieczeństwo energetyczne polityka zagraniczna kultura nauka i edukacja

PLANY I PERSPEKTYWY

CZY GRUPA WYSZEHRADZKA BĘDZIE SIĘ ROZSZERZAĆ? Na stronie old.visegradgroup.eu znajdziemy prostą odpowiedź: „Nie, Grupa Wyszehradzka nie rozszerzy się.’ Przewidywana jest jedynie dalsza bliska współpraca z innymi państwami środkowoeuropejskimi (jak ta w ramach tzw. Partnerstwa Regionalnego razem z Austrią i Słowenią) i grupami regionalnymi (tj. Rada Nordycka).

POZYCJA PAŃSTW V4 W EUROPIE Dzięki powstaniu Grupy Wyszehradzkiej Polska, Czechy, Słowacja i Węgry znacznie poprawiły swoją pozycję wśród krajów europejskich. Sądzę, że w przyszłości tendencja ta się nie zmieni. W Grupie staliśmy się silniejsi. Na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych możemy przeczytać, że ‚celem polskiego przewodnictwa w Grupie Wyszehradzkiej jest dalsze umacnianie pozycji naszych krajów na forum międzynarodowym’.

PRZYSZŁOŚĆ WSPÓŁPRACY ENERGETYCZNEJ „Współpraca energetyczna w ramach Grupy Wyszehradzkiej może być zaczynem szerszego sojuszu państw umownej strefy Intermarium. Fundamentem będzie integracja infrastruktury oraz wspólna obrona modernizacji przemysłu na naszych warunkach. Silny blok państw V4 wspierany doraźnymi koalicjami z Rumunią i Bułgarią (pakiet klimatyczny) czy państwami bałtyckimi (sektor gazowy, sektor energii elektrycznej) mógłby być poważnym projektem zwiększającym szanse na sukcesy negocjacyjne na arenie europejskiej jego uczestnikom. (…) Kto wie, czy nie byłby to początek większego porozumienia w dobie słabnięcia Unii Europejskiej” www.ebe.org.pl „Dla polskiej prezydencji bardzo ważnym tematem współpracy V4 będzie bezpieczeństwo energetyczne. Jedno z najważniejszych zadań stanowi zapewnienie szerokiego wsparcia politycznego dla projektu budowy korytarza gazowego Północ–Południe. Prezydencja zamierza podjąć temat wydobycia gazu łupkowego. Zainicjuje i dążyć będzie do rozwijania współpracy państw V4 w zakresie energetyki jądrowej. Przedmiotem dyskusji V4 powinno być bezpieczeństwo dostaw ropy naftowej, a także kwestia współkształtowania polityki energetycznej i klimatycznej UE.” www.msz.gov.pl

POLSKA PREZYDENCJA W GRUPIE WYSZEHRADZKIEJ Od 1 lipca 2012 r. do 30 czerwca 2013 r. prezydencję w Grupie sprawuje Polska. Na ten czas zostały postawione cele: Wypracowanie wspólnych postulatów dotyczących kształtu polityki spójności po 2013 r., Wzmocnienie roli i współpracy regionów w Europie, Wypracowanie aktualizacji Wspólnego Dokumentu Rozwoju Przestrzennego krajów V4+2, Wspólne badanie ewaluacyjne, Wzmocnienie podejścia terytorialnego, Wzmocnienie skuteczności realizacji polityki spójności w obecnej perspektywie finansowej 2007-2013, Wzmocnienie skutecznego wdrażania Mechanizmów Finansowych.

OSTATNIA KONFERENCJA (06.03.2013) Donald Tusk na konferencji po spotkaniu szefów rządów państw Grupy Wyszehradzkiej z prezydentem Francji i kanclerz Niemiec mówił: ‚Zgadzamy się, że dziś budowę jedności europejskiej należy prowadzić za pomocą trzech narzędzi: unii walutowej i gospodarczej, konkurencyjności gospodarek państw członkowskich oraz umacniania europejskich zdolności obronnych.’ Wcześniej szefowie rządów państw Grupy Wyszehradzkiej rozmawiali m.in. o organizacji szczytu Grupa Wyszehradzka-Japonia, który ma odbyć się w dniach 16–17 czerwca w Warszawie.

CZY GRUPA WYSZEHRADZKA MA PRZYSZŁOŚĆ? Patrząc na dotychczasowe osiągnięcia państw V4 mogę stwierdzić, że istnienie Grupy Wyszehradzkiej może przynieść wiele korzyści dla Europy również w przyszłości. Grupa rozwinęła sąsiedzką współpracę Polski, Czech, Słowacji i Węgier. Obecnie państwa te są ze sobą zintegrowane i wspierają się w wielu dziedzinach. Ich plany są bardzo ambitne, a wciąż pojawiają się nowe cele oraz potrzeby. Dlatego sądzę, że Grupa Wyszehradzka wciąż jest potrzebna, powinna i będzie istnieć.

KONIEC WYKONAŁA: MARIA BOCHEN KL IE LO IM. WYSPIAŃSKIEGO W WARSZAWIE

ŹRÓDŁA: www.msz.gov.pl www.visegradgroup.eu/pl www.tvpparlament.pl www.ce.uw.edu.pl old.­visegradgroup.­eu www.ebe.org.pl „Lekcja Europy Środkowej. Eseje i szkice”, Csaba G. Kiss