Jak motywować ucznia do pracy? Konferencja szkoleniowa Rady Pedagogicznej Przygotowały: Niedziałkowska Bożena Pawłowicz Anna Potter Monika 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle 28.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Co to jest motywacja? Motywacja jest jednym z czynników, które w istotny sposób wpływają na skuteczność procesu kształcenia. Uczeń zmotywowany osiąga lepsze wyniki w nauce, potrafi lepiej planować pracę, jest świadomy tego jak ważna jest wiedza i wykształcenie. Z punktu widzenia efektywności ważniejsza i przynosząca lepsze rezultaty jest motywacja wewnętrzna. Odpowiada ona za właściwe nastawienie emocjonalne do nauki i mobilizuje ucznia do pracy w sposób trwały i bezwarunkowy. Ogromny wpływ ma również motywacja zewnętrzna czyli wszelkie działania środowiskowe. ( bazujące na zainteresowaniu ucznia tematem, przedstawieniem użyteczności wiedzy i ciekawym sposobem prowadzenia lekcji jak i sylwetka samego nauczyciela ) 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Poglądy na temat motywacji Właściwa motywacja uczenia się prowadzi do powstania odpowiednich uwarunkowań wewnętrznych. Ona powoduje, że nauka staje się dla uczniów subiektywnie ważna i stwarza warunki kształtowania wysokiej intelektualnej i fizycznej gotowości działania. (M. Węglińska, 1997) Wielu psychologów uważa, że człowiek ma naturalną motywację do nauki, gdy nie musi obawiać się niepowodzeń, gdy przedmiot nauki traktuje jako osobiście dla niego ważny oraz gdy może liczyć na wsparcie ze strony nauczyciela. (B. L .Mc Combs, J. E. Pope, 1997) 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Nauczając musisz wypracować u swego ucznia takie wewnętrzne zainteresowanie tym, czego masz zamiar go nauczyć, że każdy inny przedmiot uwagi zostaje przepędzony z jego myśli; następnie przedstaw mu temat tak sugestywnie i frapująco, by zapamiętał go aż do śmierci; na koniec wzbudź w nim zżerającą go ciekawość i pragnienie poznania następnych elementów wiedzy związanych z tym tematem. (Ch. Galloway, 1988) We freudowskim ujęciu motywacji zadanie nauczyciela polega na pomaganiu uczącym się, na ukierunkowaniu swojej energii na to, co jest akceptowalne logicznie i moralnie. Motywowanie ma polegać na pomaganiu uczniom w dokonywaniu wyboru między różnymi możliwościami, przez co ułatwia się im podejmowanie decyzji jak postępować. (Ch. Galloway, 1988) 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Zgodnie z teorią motywacji A Zgodnie z teorią motywacji A. Maslowa najważniejszą zasadą, która obejmuje mnogość ludzkich motywów, jest dążenie do zaspokojenia coraz to nowych i wyższych potrzeb. Warunkiem jest spełnienie potrzeb niższych w hierarchii. Gdy zaspokojone są potrzeby fizjologiczne i potrzeba bezpieczeństwa, pojawia się potrzeba przynależności i więzi, posiadania przyjaciół, rodziny. Po zaspokojeniu tych potrzeb motywacja kieruje się w stronę samorealizacji. Osoba osiągająca samorealizację w dużej mierze sama się motywuje i sama sobą kieruje. (B. Hiszpańska, 1994) 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Motywacja i osiągnięcia są wspierane, gdy ucznia namawiamy, aby rywalizował sam ze sobą a nie z innymi i zdobył wiedzę, a nie usiłował wypaść lepiej. (B.L. Mc Combs, J. E. Pope, 1997). Dobry nauczyciel nie tylko wskazuje uczniowi błędy, lecz uczy go dostrzegać je i korygować samodzielnie. (Z. Pietrasiński, 1975) Aby zachęcić uczniów do rzetelnego i bezpośredniego podejścia do nauki i do tego, aby nie czuli lęku zachęcaj uczniów, gdy tylko jest to możliwe, by sami poprawiali swoje prace. Jest to okazja do kształtowania właściwych zachowań typu: koncentracja uwagi i uczestnictwo. (Ch. Galloway, 1988) 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Czynniki sprzyjające pracy ucznia- Teoria Maslowa W przypadku dzieci ważne jest zaspokajanie podstawowych jak i wyższych potrzeb. Teoria potrzeb A. Maslowa to najbardziej znana i inspirująca koncepcja potrzeb. Ujmuje ona podstawowe potrzeby człowieka w prostym schemacie. Maslow widzi motywację człowieka jako hierarchię pięciu grup potrzeb: 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Potrzeby fizjologiczne (pragnienie, głód, posiłek). Potrzeby bezpieczeństwa ( pewność, stałość, potrzeba porządku, wolność od strachu i lęku) Potrzeby społeczne (przyjaźń, miłość). Potrzeby uznania= szacunku, wartościowania, statusu (potrzeba osiągnięć, prestiżu, uznania dla samego siebie oraz szacunku i uznania ze strony innych) Potrzeby samorealizacji (potrzeba rozwoju, realizacji własnego potencjału, dążenia do możliwie pełnego wykorzystania swoich uzdolnień) 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

W tej klasyfikacji dzieli się potrzeby Maslowa na tzw. Potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa nazywane są łącznie grupą potrzeb podstawowych, zaś pozostałe potrzeby stanowią grupę potrzeb wyższych. W tej klasyfikacji dzieli się potrzeby Maslowa na tzw. - grupę potrzeb redukcji odczuwalnych braków oraz - grupę potrzeb rozwoju 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Badania ankietowe wskazują, że cechy nauczyciela najbardziej motywujące uczniów to: I miejsce – optymizm, poczucie humoru II miejsce – kompetencje merytoryczne i metodyczne oraz umiejętność nawiązywania kontaktu III miejsce – sprawiedliwe ocenianie i wspomaganie uczniów w problemach i kłopotach IV miejsce - otwartość i umiejętność planowania pracy w klasie 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle 28.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Natomiast do cech, które utrudniają motywację to : brak kompetencji, nieumiejętność nawiązywania kontaktu z uczniem, utrzymywanie zbyt dużej dyscypliny lub jej całkowity brak, nie wspieranie ucznia i brak poszanowania godności, brak poczucia humoru. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Stopień skuteczności poszczególnych sposobów motywowania do nauki: Bardzo skuteczny – wzbudzanie ciekawości, pobudzanie ambicji, przyjazna atmosfera w klasie, możliwość rozwijania zainteresowań oceny na zachętę Dość skuteczny – pomoce audiowizualne, uświadomienie na temat użyteczności wiedzy, pochwały i nagrody, konsekwencja w wymaganiach Mało skuteczny – wskazanie wzorców osobowych Nieskuteczny – zaniżanie ocen, straszenie złą oceną 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Recepta dla nauczycieli na sukces ucznia 1.Przekonaj ucznia, że naprawdę lubisz go uczyć. 2.Mów jasno, głośno, wyraźnie, z zapałem. 3.Dbaj o właściwe tempo mówienia. 4.Mów z zapałem. 5.Bądź swobodny i baw się razem z uczniem podczas nauki. 6.Okazuj mu zaufanie. 7.Wyraźnie określ cele. 8.Pokaż korzyści. 9.Bądź przygotowany do lekcji. 10.Dobrze organizuj lekcję. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Recepta dla nauczycieli na sukces ucznia 11.Rób duże, przejrzyste i łatwe do oglądania pomoce naukowe. 12.Ogranicz do minimum czynniki rozpraszające uwagę. 13.Dbaj o dobry nastrój ucznia. 14.Nie nudź. 15.Przypominaj informację, kiedy uczeń zaczyna ją zapominać. 16.Polegaj na nim, stawiaj na niego, wierz w jego możliwości. 17.Bądź dla niego oparciem, bądź po jego stronie. 18.Nie oszukuj go. 19.Dotrzymuj przyrzeczeń. 20.Udzielaj odpowiedzi na najtrudniejsze pytania. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Recepta dla nauczycieli na sukces ucznia 21. Jeśli coś mu się nie uda, zrozum go, ale nie okazuj litości, zachęć do dalszej pracy. 22. Zachęcaj go do chwalenia się kolejnymi osiągnięciami. 23. Chwal za wszystko, co da się pochwalić. 24. Mów mu często jak podoba Ci się jego praca, doceniaj go. 25. Nigdy nie przerywaj, kiedy on mówi. 26. Pozwól mu kontynuować Twoją myśl na jego sposób. 27. Słuchaj uważnie upewniając się, że dobrze rozumiesz. 28. Rozwijaj jego samodzielność. 29. Zachęcaj do krytycznego myślenia. 30. Okazuj mu swoje pozytywne uczucia. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Recepta dla nauczycieli na sukces ucznia 31. Pokaż mu, że jesteś człowiekiem omylnym i popełniającym błędy. 32. Stosuj różne metody nauczania - bądź nieszablonowy i ekscytujący. 33. Odnoś do rzeczywistości to, czego go uczysz – niech praktyka uzupełnia teorię. 34. Kończ lekcję w takim momencie, żeby miał poczucie niedosytu (jak w dobrym serialu). 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Układ lekcji mobilizujących do pracy: Lekcję można rozpocząć testem – powtórką. Polega to na tym, że nauczyciel pisze na tablicy krótkie polecenia, zadania, pytanie, a uczniowie w zeszytach lub na kartkach piszą rozwiązanie lub odpowiedź. W międzyczasie nauczyciel zapisuje prawidłową odpowiedź na tablicy. Uczniowie sprawdzają swoje rozwiązanie porównując je z zapisem nauczyciela. Wykonując ćwiczenia w takiej formie uczeń dokonuje również samooceny, co bardzo mobilizująco wpływa na dalszą pracę i chęć zdobywania wiedzy. Ważne jest, aby zachować szybkie tempo pracy i obserwacja uczniów w kierunku ich zaangażowania, gdyż należy wtedy wprowadzać pewne urozmaicenia. Ciekawą metodą pozwalającą uzyskać szybką informację o przygotowaniu uczniów do odpowiedzi lub działania jest zgłoszenie swojego stanu gotowości. Uczniowie postępują wg przekazanej instrukcji. Kto ma jakiś pomysł, ale nie chce odpowiadać podnosi jeden palec. Kto ma ochotę wypowiedzieć się przed klasą, ale nie jest pewny, podnosi dwa palce. Kto jest dostatecznie pewny i chce odpowiadać podnosi trzy palce… Osoby, które nic nie rozumieją podnoszą pięść. Ta metoda dostarcza nauczycielowi informację na temat samooceny uczniów. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Układ lekcji mobilizujących do pracy: Na koniec lekcji warto zapytać uczniów, czego się dowiedzieli, nauczyli. Można poprosić uczniów o dokończenie zdania np. Dziś dowiedziałem się, że…/ Dziś zaskoczyło mnie, że…….? Po dzisiejszej lekcji zapamiętam…………………… lub robimy rundkę bez przymusu , odpowiada uczeń, który chce, ten który nie chce odpowiadać mówi ,, pasuję ”. Metodę zdań podsumowujących można stosować na podsumowanie fragmentu lekcji, przy powtórzeniach. Sprzyja ona wyrabianiu w uczniach umiejętności samodzielnego wyciągania wniosków z doświadczenia, skłania do autorefleksji. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Układ lekcji mobilizujących do pracy: Zwiększenie poczucia wartości i zachęcanie bez nagród poprzez tzw. sentencje, prowokujące do refleksji na temat podchodzenia do nauki, pracy, obowiązków, sukcesów i porażek. Taką ,, przerobioną” sentencję można powiesić w klasie, wpisać lub wkleić do zeszytu. Jednorazowo można podać i omówić kilka sentencji podając przykłady z życia na ich zasadność np. Każdy potrzebuje czasu, aby myśleć i uczyć się Każdy uczy się na swój własny sposób i w swoim tempie Błędy zdarzają się każdemu Mądrze jest prosić o pomoc Możemy osiągnąć więcej, jeżeli jesteśmy gotowi zaryzykować Przypomnienie sentencji działa pocieszająco, stymuluje aktywność, wzmacnia i buduje poczucie wartości. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Układ lekcji mobilizujących do pracy: Kolejnym krokiem może być amortyzowanie ( 1-2 min), czyli zapewnienie uczniom stałego oparcia i zrozumienia. Składa się ono z trzech elementów: Przypomnienie sentencji Zachęcanie uczniów do krótkich odpowiedzi na zaproponowany temat Zamykanie dyskusji podsumowaniem Zachęcanie bez nagród to poświęcenie uczniowi czasu i zainteresowanie się nim i efektami jego pracy bez oferowania zapłaty. Przykładami takich działań wskazujących na zainteresowanie się uczniem są : A kontakt wzrokowy B pytania zachęcające C polecenia lub wskazówki sygnalizujące, że interesuję się pracą ucznia D komunikaty typu ,, doceniam”, ,, jestem z tobą” E zainteresowanie się uczniem po dłuższej nieobecności F zwykła codzienna troska G złej odpowiedzi nie należy komentować 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Układ lekcji mobilizujących do pracy: Jak podnosić poprzeczkę ? Musimy przedstawić szkolne zadania jako wyzwanie lub okazję do sprawdzenia się, a nie jako obowiązek lub ciężar. Takie potraktowanie nauki jako wyzwania to okazja do zmierzania się z własnymi słabościami. Przezwyciężenie przeszkód, osiąganie sukcesów. Innym sposobem są inspirujące stwierdzenia typu jestem z tobą, uda nam się to razem zrobić lub wysokie oczekiwania w stosunku do uczniów, które pozwalają nauczycielowi wierzyć, że jego uczniowie będą sobie świetnie radzić, nawet jeżeli jeszcze nic na to nie wskazuje. Nauczyciel, okazując uczniom wiarę w ich możliwości buduje w każdym z nich poczucie pewności siebie. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Układ lekcji mobilizujących do pracy: Literatura: Brophy, Motywowanie uczniów do nauki, Warszawa 2002 Maslov A. H., Motywacja i osobowość, Warszawa 1990 Gasiul H., Teorie emocji i motywacji, Warszawa 2002 Covington M. V., Motywacja do nauki, Gdańsk 2004 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

KANON OCZEKIWAŃ DZIECKA WOBEC NAUCZYCIELA • Zobacz świat takim, jakim ja go czuję. • Nie nudź mnie monotonnymi zajęciami. • Przekazuj mi wiedzę w sposób interesujący. • Mam prawo popełniać błędy i nie mów mi, że jestem do niczego. • Nie improwizuj, bądź zawsze przygotowany do zajęć. • Mów do mnie prostym i zrozumiałym językiem. • Nie żałuj mi pochwał. • Nie zmuszaj mnie do pracy, gdy jestem zniechęcony, gdy przeżywam w swym sercu problem swojego życia. • Nie okazuj mi swego zniechęcenia. • Daj mi szansę naprawienia moich błędów. • Pamiętaj o tym, że ja dopiero uczę się żyć i nie wszystko do końca rozumiem. • Nie oczekuj ode mnie więcej, niż mogę Ci dać. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Sposoby motywowania uczniów Bez chęci do nauki nie można tak naprawdę nauczyć się niczego, dlatego tak ważna jest znajomość różnych sposobów motywowania uczniów. Hanna Hamer proponuje następujące techniki motywujące ucznia do nauki: 1.Stwórz luźną, nieformalną atmosferę podczas lekcji, demonstruj poczucie humoru, żartuj: spraw, aby nauka w zabawie stała się przyjemnością. 2.Szanuj odmienne zdanie uczniów i zachęcaj ich do samodzielnego, krytycznego, twórczego myślenia. 3.Staraj się być lubianym nauczycielem. 4.Reaguj na potrzeby uczniów, np. kiedy mówią Ci, że czegoś nie rozumieją lub gdy demonstrują objawy zmęczenia, zniechęcenia lub znudzenia. 5.Stosuj pomoce audiowizualne. 6.Dostosowuj metody nauczania do stylów uczenia się uczniów. 7.Dbaj, aby poziom motywacji uczniów nie był zbyt niski (wtedy nic nie robią), ani za wysoki (wtedy dochodzi do dezorganizacji myślenia i działania, zwłaszcza w sytuacjach trudnych). 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Sposoby motywowania uczniów 8. Obniżaj w grupie uczniów poziom napięcia i lęku; im wyższy lęk, tym mniejsza sprawność intelektualna. 9. Próbuj zaciekawiać uczniów i rozwijać ich zainteresowania; motywy poznawcze (pragnienie wiedzy i rozumienia) dają znacznie lepsze i trwalsze efekty niż czysto egocentryczne (rywalizacja, pokazanie swojej wyższości) i zewnętrzne (nauka dla stopnia i sprawienia przyjemności innym osobom). 10. Oczekuj od uczniów tego, co w nich najlepsze i mów im o tym. 11. Dostosuj wymagania do górnej granicy możliwości uczniów: niech mają poczucie osiągalności celu, ale przy dużym wysiłku; tylko wtedy bowiem nauka może być dla nich w pełni satysfakcjonującym wyzwaniem. 12. Przypominaj uczniom, że niepowodzenia i błędy to normalny etap na drodze do się. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

Sposoby motywowania uczniów 13.Ucz wyciągania konstruktywnych wniosków z porażek. 14.Zachęcaj do odnoszenia sukcesów. 15.Omawiaj konkretne korzyści, jakie można odnieść z każdej lekcji. 16.Chwal uczniów często; także za najdrobniejsze osiągnięcia. 17.Nagradzaj współpracę. 18.Przyznawaj się do błędów, okazuj, że jesteś omylny, ponieważ to zwiększa sympatię uczniów do Ciebie i modeluje zachowanie uczniów (stanowi wzór do naśladowania). 19.Utrzymuj własną motywację do pracy na wysokim poziomie: bądź entuzjastyczny. 20.Kontroluj własny poziom stresu. 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle

KONIEC Dziękujemy za uwagę Życzymy sukcesów 29.10.2008 Kędzierzyn- Koźle