IV Rolniczy Festiwal Nauki Warszawa, CBR, 13 września 2007 Doświadczalnictwo Odmianowe i rekomendacja odmian roślin uprawnych do praktyki rolniczej w zintegrowanej Europie Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Prof. dr hab. Edward S. Gacek 63-022 Słupia Wielka www.coboru.pl

Wdrażanie postępu odmianowego do rolnictwa hodowla roślin badania urzędowe, rejestracja odmian ochrona prawna odmian badania porejestrowe i rekomendacja odmian wytwarzanie, kontrola i obrót materiałem siewnym odmian

Badania urzędowe i rejestracja odmian w UE ujednolicone przepisy prawne na poziomie wspólnoty statutowy i budżetowy charakter badań urzędowych i rejestracji odmian badania odrębności, wyrównania i trwałości (OWT) odmian urzędowe wartości gospodarczej odmian, przed ich wpisaniem do krajowych rejestrów obowiązek notyfikacji nowo zarejestrowanych odmian do MS i KE, a następnie ich wpisania do wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA) i warzywnych (CCV) Sporządzanie urzędowego opisu odmian Sporządzanie charakterystyki wartości gospodarczej odmian (Listy Opisowe Odmian etc.)

REJESTRACJA ODMIAN ROŚLIN ROLNICZYCH i WARZYWNYCH (zgodnie z przepisami UE) ODMIANA Spełnienie wymogów formalno- prawnych Nadanie nazwy zgodnie z Rozporzą-dzeniem Komisji (WE) Nr 930/200 Badania OWT prowadzone wg: - metodyk CPVO - wytycznych UPOV Badania WGO tylko w 67 gat. roślin rolniczych zgodnie z krajowymi metodykami Wpisanie do Krajowego Rejestru (KR) notyfikacja Wspólnotowy Katalog Odmian Roślin Rolniczych (CCA) lub Warzywnych (CCV)

SIEĆ DOŚWIADCZALNA COBORU 51 Punktów doświadczalnych (PD) zgrupowanych w 29 Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian (SDOO) Zatrudnienie: 629 osób, w tym 208 pracowników merytorycznych

LICZBA ODMIAN W KRAJOWYM REJESTRZE KRAJOWY REJESTR ODMIAN (KR) LICZBA ODMIAN W KRAJOWYM REJESTRZE

Ochrona prawna odmian w krajach UE ko-egzystencja dwóch systemów ochrony własności intelektualnej w odniesieniu do odmian roślin, a mianowicie: wyłączne prawo do odmian przyznane na poziomie krajowym, zgodnie z Konwencją UPOV wspólnotowe wyłączne prawo do odmian roślin przyznane przez CPVO, zgodnie z przepisami wspólnotowymi w odniesieniu do danej odmiany oba systemy wzajemnie wykluczają się, ochrona wspólnotowa ma charakter nadrzędny nad ochroną na poziomie krajowym wspólnotowe wyłączne prawo do odmian jest administrowane przez CPVO i obowiązuje w całej rozciągłości we wszystkich państwach członkowskich

KSIĘGA OCHRONY WYŁĄCZNEGO PRAWA DO ODMIAN  Wyłączne prawo (PBR) może być przyznane dla odmian wszystkich rodzajów i gatunków roślin.  PBR przyznawane jest na okres: - 30 lat dla ziemniaka, drzew i ich podkładek oraz winorośli, - 25 lat dla pozostałych gatunków  Przyznanie wyłącznego prawa następuje po: 1) spełnieniu kryterium nowości (będąca w obrocie na terytorium. . RP nie dłużej niż 1 rok, w pozostałych krajach 4 lata; w przypadku . drzew i winorośli 6 lat) 2) spełnienie wymogów formalno-prawnych, 3) uzyskaniu pozytywnych wyników badań OWT, 4) nadaniu odpowiedniej nazwy,

KSIĘGA OCHRONY WYŁĄCZNEGO PRAWA DO ODMIAN LICZBA ODMIAN CHRONIONYCH NA TERYTORIUM POLSKI

Badania porejestrowe i rekomendacja odmian brak regulacji prawnych w tym zakresie na poziomie UE większość krajów członkowskich UE z uwagi na specyfikę rodzimych warunków przyrodniczych wdrożyła systemy regulacji dopływu odmian do praktyki rolniczej polegają one na prowadzeniu porejestrowych doświadczeń odmianowych i rekomendacji odmian w podstawowych grupach roślin rolniczych Polska od 1998 roku wdraża własny system PDO i rekomendacji odmian, uwzględniając funkcjonujące rozwiązania w tym zakresie w krajach UE,

Charakterystyka krajowego systemu PDO (1) Uregulowany prawnie: ustawa o nasiennictwie (z dnia 26 czerwca 2003, Art. 25, pkt. 1-4) ustawa o jednostkach doradztwa rolniczego (z dnia 22 października 2004, Art. 4, ust. 2, pkt. 6) ustawa o samorządzie województwa (z dnia 5 czerwca 1998, Art. 14, ust. 1, pkt. 1 i 6) ustawa o izbach rolniczych (z dnia 14 grudnia 1995, Art. 5, ust. 1, pkt. 5, 6 i 15) Porozumienia o współpracy w zakresie realizacji programu PDO z Marszałkami Województw Porozumienia o współpracy w zakresie realizacji programu PDO z Prezesami Wojewódzkich Izb Rolniczych Porozumienia z organizacjami branżowymi i związkami producentów oraz przetwórców

Charakterystyka krajowego systemu PDO (2) wielopodmiotowy system doświadczalny koordynowany i wspierany merytorycznie przez COBORU we współpracy z samorządami województw i izbami rolniczymi funkcjonowanie PDO opiera się na współpracy różnych instytucji i podmiotów zainteresowanych doświadczalnictwem, zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym obecnie trwają prace nad umacnianiem i utrwalaniem krajowego systemu PDO i rekomendacji odmian z

Charakterystyka krajowego systemu PDO (3) badaniom podlegają odmiany z krajowego rejestr (KR), a od niedawna również odmiany ze wspólnotowego katalogu (CCA) badania odmian z KR stanowią podstawę systemu PDO i są zintegrowane merytorycznie z badaniami urzędowymi odmian przed ich rejestracją rocznie prowadzi się ok. 700 doświadczeń PDO w ponad 100 miejscowościach na terytorium kraju wyniki badań odmianowych są przekazywane do praktyki rolniczej w formie publikacji regionalnych i centralnych od 2004 roku publikowane są Listy Odmian zalecanych do uprawy

Podmioty prowadzące doświadczenia w ramach programu PDO w sezonie 2006/2007  - Stacje Doświadczalne Oceny Odmian i ich punkty doświadczalne (48) ▲ - Jednostki hodowli roślin (26) ■ - Ośrodki doradztwa rolniczego (11)  - Pozostałe jednostki doświadczalne (15)

Listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw Listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw. Pszenica ozima. 2007 A – pszenica jakościowa, B – pszenica chlebowa, C pszenica pozostała (w tym paszowa); (oś) – odmiana oścista

Potencjalna liczba odmian, które mogą być w obrocie nasiennym na terenie naszego kraju. 2007 Gatunek CCA (06.2007 r.) KR (06.2007) W badaniach PDO 2007 (+CCA) LZO 2007 Jęczmień ozimy 478 18 14 5-6 Pszenica ozima 1246 56 42 (+5) 5-12 Pszenżyto ozime 229 28 22 (+1) 5-8 Żyto ozime 105 34 23 5-9 Jęczmień jary 534 50 31 (+1) 3-9 Pszenica jara 236 31 26 Owies jary 217 25 4-8 Rzepak ozimy 665 57 41 (+1) 4-13 Kukurydza 3870 162 54(+11) - Burak cukrowy 1315 75 Ziemniak 1115 136 65 9-11 Groch siewny 398 42 35

Korzyści z realizacji programu PDO Uregulowanie dopływu do rolnictwa krajowych i zagranicznych odmian z Krajowego Rejestru oraz ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Uprawnych (CCA). Ułatwienie rolnikom trafnego doboru najwartościowszych odmian do uprawy, za pośrednictwem „List zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw”. Systematyczny dopływ rzetelnej informacji o wartości odmian dla różnych rejonów kraju i warunków uprawy, a poprzez to efektywne wykorzystanie postępu biologicznego w rolnictwie.

System badań odmianowych ważniejszych gospodarczo gatunków roślin rolniczych w Polsce (Porównanie badania odmian z Krajowego Rejestru i Wspólnotowego Katalogu - CCA) Doświadczenia hodowlane (prowadzone przez hodowców samodzielnie lub we współpracy z innymi jednostkami) Zgłoszenie do Krajowego Rejestru w Polsce Oficjalne badania rejestrowe OWT i WGO w Polsce (2-3 lata) Wpisanie do Krajowego Rejestru w Polsce – wprowadzenie do CCA Zgłoszenie do Krajowego Rejestru w innym kraju UE Oficjalne badania rejestrowe OWT i WGO w innym kraju członkowskim (2-3 lata) Wpisanie do Krajowego Rejestru w jednym z krajów UE – wprowadzenie do CCA Badania w ramach PDO Włączenie na „Listę zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw” (po minimum 2 latach badań PDO) Badania rozpoznawcze (na terenie Polski) (minimum 2 lata) Badania w ramach PDO Włączenie na „Listę zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw” (po minimum 2 latach badań PDO)