Podatek od wartości dodanej VAT

Podstawowe źródła prawa

Podstawowe źródła prawa - historia Pierwsza Dyrektywa 67/227/EWG z 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych (Dz.U.UE seria L z 1967 r. Nr 71, s. 1301) - stworzyła podstawę prawną do wprowadzenia w państwach członkowskich wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, Szósta Dyrektywa 77/388/EWG z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz.U.UE seria L z 1977 r. Nr 145, s. 1) - reguluje podstawowe elementy konstrukcji podatku od wartości dodanej,

Podstawowe źródła prawa - historia Ósma Dyrektywa 79/1072/EWG z 6 grudnia 1979 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych - warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium kraju (Dz.U.UE seria L z 1979 r. Nr 331, s. 11), Trzynasta Dyrektywa 86/560/EWG z 17 listopada 1986 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych - warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium Wspólnoty (Dz.U.UE seria L z 1986 r. Nr 326, s. 40),

Podstawowe źródła prawa - historia Dyrektywy związane ze zniesieniem granic celnych (1 stycznia 1993 r.): Dyrektywa 91/680/EWG z 16 grudnia 1991 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i zmiany VI Dyrektywy ze względu na zniesienie granic podatkowych (Dz.U.UE seria L z 1991 r. Nr 376, s. 72), Dyrektywa 92/77/EWG z 19 października 1992 r. w sprawie uzupełnienia wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i zmiany VI Dyrektywy (Dz.U.UE seria L z 1992 r. Nr 316, s. 1), Dyrektywa 92/111/EWG z 14 grudnia 1992 r. zmieniająca VI Dyrektywę i wprowadzająca środki uproszczone w zakresie podatku od wartości dodanej (Dz.U.UE seria L z 1992 r. Nr 384, s. 57),

Podstawowe źródła prawa - historia Dyrektywa 1999/59/UE z 17 czerwca 1999 r., zmieniająca VI Dyrektywę w zakresie zasad stosowania VAT do usług telekomunikacyjnych (Dz.U.UE seria L z 1999 r. Nr 162, s. 63), Dyrektywa 2001/115/UE z 20 grudnia 2001 r., regulująca warunki i tryb wystawiania faktur VAT w formie elektronicznej (Dz.U.UE seria L z 2001 r. Nr 15, s. 24), Dyrektywa 2002/38/UE z 7 maja 2002 r. zmieniająca VI Dyrektywę w zakresie zasad opodatkowania usług radiowych i telewizyjnych i określonych usług świadczonych drogą elektroniczną (Dz.U.UE seria L z 2002 r. Nr 128, s. 41,

Podstawowe źródła prawa - historia Dyrektywa 2003/92/UE z 7 października 2003 r. zmieniająca VI Dyrektywę w zakresie zasad określania miejsca dostawy gazu i energii elektrycznej (Dz.U.UE seria L z 2003 r. Nr 260, s. 8), Rozporządzenie Rady nr 1777/2005 z 17 października 2005 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 77/388/EWG w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U.UE seria L z 2005 r. Nr 288, s. 1).

Podstawowe źródła prawa - obecnie Dyrektywa 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U.UE seria L z 2006 r. Nr 347, s. 1)

Podstawowe zasady

Preambuła do Dyrektywy W celu zapewnienia jasnego i racjonalnego przedstawienia przepisów, spójnego z zasadą lepszego stanowienia prawa, właściwe jest przekształcenie struktury i brzmienia dyrektywy, chociaż nie powinno to, co do zasady, spowodować istotnych zmian w istniejącym prawodawstwie. Realizacja celu zakładającego ustanowienie rynku wewnętrznego zakłada zastosowanie w państwach członkowskich ustawodawstw dotyczących podatków obrotowych, które nie zakłócają warunków konkurencji ani nie utrudniają swobodnego przepływu towarów i usług. System VAT staje się najbardziej jasny i neutralny, kiedy podatek nakładany jest w możliwie najbardziej ogólny sposób, a zakres jego zastosowania obejmuje wszystkie etapy produkcji i dystrybucji oraz świadczenie usług. W związku z tym w interesie rynku wewnętrznego i państw członkowskich leży przyjęcie wspólnego systemu, który ma również zastosowanie do handlu detalicznego. Aby rozwiązać problem bezrobocia, należy zezwolić państwom członkowskim, które tego sobie życzą, na wypróbowanie, jakie działanie i skutek na tworzenie nowych miejsc pracy może mieć obniżenie stawki VAT stosowanej do usług pracochłonnych. Takie obniżenie stawki podatku może również zmniejszyć zainteresowanie określonych przedsiębiorstw przechodzeniem do szarej strefy lub pozostawaniem w niej.

Preambuła do Dyrektywy Nawet jeżeli stawki i zwolnienia nie zostaną całkowicie zharmonizowane, wspólny system VAT powinien pozwolić na osiągnięcie neutralnych warunków konkurencji, w takim znaczeniu, że na terytorium każdego państwa członkowskiego podobne towary i usługi podlegają takiemu samemu obciążeniu podatkowemu, bez względu na długość łańcucha produkcji i dystrybucji. Aby uniknąć zakłóceń konkurencji, zniesienie kontroli podatkowych na granicach wymaga nie tylko jednolitej podstawy opodatkowania, ale również wystarczającego zbliżenia liczby stawek i ich poziomów w państwach członkowskich. W celu zachowania neutralności podatkowej, stawki stosowane przez państwa członkowskie powinny umożliwiać odliczenie VAT naliczonego na poprzednim etapie.

Artykuł 2 Pierwszej Dyrektywy – obecnie art. 1 Dyrektywy Zasada wspólnego systemu podatku od towarów i usług obejmuje zastosowanie do towarów i usług ogólnego podatku konsumpcyjnego dokładnie proporcjonalnego do ceny towarów i usług, niezależnie od ilość transakcji, jakie mają miejsce w procesie produkcji i dystrybucji przed etapem, na którym podatek jest pobierany. Każda transakcja będzie podlegała podatkowi od towarów i usług obliczonemu od ceny towarów lub usług według stawki, jaka ma zastosowanie do takich towarów i usług, po odjęciu kwoty podatku od towarów i usług poniesionego bezpośrednio w składnikach kosztów. Wspólny system podatku od towarów i usług stosuje się aż do etapu sprzedaży detalicznej, łącznie z tym etapem.

Podstawowe zasady neutralność, opodatkowanie konsumpcji, powszechność, wielofazowość, jednokrotność poboru podatku, zachowanie warunków konkurencji, zastosowanie metody fakturowej, opodatkowanie czynności zgodnie z ich ekonomiczną istotą, proporcjonalność.

Zastosowanie metody fakturowej Metody ustalenia obciążenia VAT w danej fazie obrotu: metoda dodawania: (płace + marża) * stawka metoda odejmowania: (obrót własny – zakupy) * stawka metoda fakturowa: obrót własny * stawka – zakupy * stawka

Zastosowanie metody fakturowej Art. 17 ust. 2 VI Dyrektywy – obecnie art. 168 Dyrektywy: O ile towary i usługi są używane do celów zawieranych transakcji podlegających opodatkowaniu, podatnik jest uprawniony do odliczenia od podatku, który zobowiązany jest zapłacić, następujących kwot: a) należnego lub zapłaconego podatku od wartości dodanej od towarów lub usług dostarczonych lub, które mają być podatnikowi dostarczone przez innego podatnika; (…)

Zastosowanie metody fakturowej VAT naliczony Input tax VAT należny Output tax

Zastosowanie metody fakturowej Podatek należny - Podatek naliczony --------------------------------------- = Zobowiązanie podatkowe (jeżeli > 0) lub = Podatek do zwrotu (jeżeli < 0)

Neutralność Neutralność podatku - Podmiot niebędący ostatecznym konsumentem towaru lub usługi co do zasady nie ponosi ciężaru podatku (przerzuca go). Zasada ta jest ściśle związana z zasadą opodatkowania konsumpcji.

Neutralność w sensie prawnym – prawo do odliczania podatku naliczonego w poprzednich fazach obrotu, w sensie ekonomicznym - brak kumulacji podatku z poszczególnych faz obrotu, niezależność ceny produktu od liczby faz obrotu, zastosowanie równych stawek do produktów tego samego rodzaju

Neutralność - instrumenty prawo podatnika VAT do pomniejszenia własnego podatku należnego o podatek naliczony, zapłacony w cenie dóbr nabytych przez niego na potrzeby prowadzenia działalności opodatkowanej. wszelkie ograniczenia w prawie do odliczenia podatku naliczonego muszą być traktowane jako wyjątki. państwa członkowskie nie mają swobody we wprowadzaniu ograniczeń. zakaz odliczania podatku naliczonego od zakupów związanych z czynnościami zwolnionymi od podatku.

Stawka 22% Dostawca Podatnik Detalista Suma VAT Zakup (netto) - 200 300 Zakup (VAT) 44 66 Odliczenie VAT Sprzedaż (netto) 400 Sprzedaż (VAT) 88 Cena (z VAT) 244 366 488 VAT do budżetu 22 Σ = 88 Stawka 0% Podatnik - 0% - 44

Stawka 22% Dostawca Podatnik Detalista Suma VAT Zakup (netto) - 200 300 Zakup (VAT) 44 66 Odliczenie VAT Sprzedaż (netto) 400 Sprzedaż (VAT) 88 Cena (z VAT) 244 366 488 VAT do budżetu 22 Σ = 88 Zwolnienie Podatnik – zw. 344 444 98 542 Σ = 142

Opodatkowanie konsumpcji VAT obciąża konsumenta w sensie ekonomicznym. Konsument w sensie formalnym nie jest podatnikiem VAT, ale ponosi jego ciężar, ponieważ nie ma możliwości ekonomicznego przerzucenia go na inny podmiot.

Opodatkowanie konsumpcji VAT to „podatek, w którym ci, którzy uważają, że są od niego zwolnieni, są w istocie opodatkowani; ci którzy uważają się za opodatkowanych – są co do zasady zwolnieni. Zasada powyższa nie obowiązuje jednak na poziomie sprzedaży detalicznej; detalista, który uważa się za zwolnionego, jest rzeczywiście zwolniony, a faktycznie opodatkowany, gdy jest podmiotem podatku. Kto to zrozumie – zrozumiał VAT”. (J. Reugebrink/M. E. van Hilten, Omzetbelasting, Deventer 1997, s. 40, za: B. Terra, J. Kajus, A Guide…op.cit,, Volume 1, s. 421)

Powszechność Opodatkowaniu podlega co do zasady obrót każdym dobrem, Definicja czynności opodatkowanych VAT (dostawa towarów i świadczenie usług jest bardzo szeroka i obejmuje praktycznie każdą działalność zarobkową obciążoną ryzykiem gospodarczym) Aspekt podmiotowy: opodatkowany powinien jest każdy obrót, niezależnie od tego, kto go dokonuje. Odstępstwa od zasady powszechności dopuszczalne są tylko w zakresie wskazanym w prawie wspólnotowym (np. zamknięty katalog usług zwolnionych od VAT, zwolnienie podmiotowe podatników osiągających małe obroty, wyłączenie spod reżimu VAT dostawy przedsiębiorstwa).

Zachowanie warunków konkurencji Na danym rynku powinny panować jednolite zasady opodatkowania. Co do zasady nie ma możliwości stosowania zwolnień podmiotowych, zwolnień przedmiotowych poza ściśle określonymi w prawie wspólnotowym, Nie ma możliwości różnicowana stawek z wyjątkami przewidzianymi w prawie wspólnotowym. Dla realizacji tej zasady, biorąc pod uwagę zróżnicowanie stawek w państwach członkowskich, niezbędne jest opodatkowanie dobra w kraju, w którym konsumpcja ma miejsce

Wielofazowość. Jednokrotność poboru podatku Wielofazowość: opodatkowaniu podlega każdy etap obrotu danym dobrem, aż do etapu konsumpcji Jednokrotność poboru podatku: unikanie podwójnego opodatkowania i braku opodatkowania danej czynności

Inne zasady Opodatkowanie czynności zgodnie z ich ekonomiczną istotą: „ekonomiczna” definicja czynności opodatkowanych, pojęcie „własności ekonomicznej” Proporcjonalność: zakaz zróżnicowania stawek w zależności od wielkości obrotu

Następne zajęcia Podmiot podatku (podatnik, podatnik zbiorowy, podmiot zobowiązany do zapłaty podatku, przedstawiciel podatkowy), Przedmiot podatku (dostawa towarów, świadczenie usług, eksport i import towarów, obrót wewnątrzwspólnotowy).