W2. Teoria organizacyjnego tworzenia wiedzy Wiedza jako zasób Styl zarządzania a tworzenie wiedzy Mechanizmy rozwoju (konwersja) wiedzy Spirala wiedzy

(zasoby niewidzialne) Zasoby (resources) NIEMATERIALNE (zasoby niewidzialne) - WIEDZA - KULTURA ORGANIZACYJNA - REPUTACJA - MARKA - RELACJE Z OTOCZENIEM - PRAWA WŁ. INTELEKTUALNEJ (patenty,znaki towarowe, tajemnice handlowe) MATERIALNE - AKTYWA FINANSOWE - AKTYWA RZECZOWE - AKTYWA LUDZKIE

Hierarchia zasobów kluczowe kompetencje core competences kompetencje zdolności skills Zasoby resources Wartość zasobów Trudność imitacji E.Głuszek, zarządzanie zasobami niematerialnymi przedsiębiorstwa, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, 2004, s.31.

Kompetencje df.1 - Uprawnienia, formalne prawo zajmowania się określonymi sprawami i podejmowaniem decyzji df. 2. - Kwalifikacje i umiejętności niezbędne (pożądane) do decydowania Na kompetencje składają się: intelekt, uzdolnienia i predyspozycje, wykształcenie i wiedza, doświadczenie i praktyczne umiejętności, motywacje i system wartości, formalne prawo do podejmowania decyzji i prowadzenia określonych spraw, postawy i zachowania, stan zdrowia, zdolność i skłonność do aktualizowania i poszerzania wiedzy i umiejętności

kompetencje podstawowe  Macierz kompetencji   duża Konkurencyjność zasobów wiedzy mała kompetencje niewykorzystane wykorzystanie wyjątkowe  chronienie, szersze nieistotne outsourcing kompetencje podstawowe zachowanie, rozwijanie   mały Stopień wykorzystania wiedzy duży   Źródło: G.Probst i inni, op.cit., s.66.

przynoszą procesy i produkty, a nie funkcje Wiedza w organizacji dawniej i niestety w wielu organizacjach dzisiaj poszufladkowana dyscyplinarnie Koźmiński, s.99. poszufladkowana funkcjonalnie w przyszłości sieciowa problemowa Wartość dodaną przynoszą procesy i produkty, a nie funkcje

Wiedza jako zasób pierwotny ZASOBY „WTÓRNE” Ludzie Kultura Kapitał Marka Dostęp do rynku Technologia Strategia Struktura . Inne cechy firm wymuszone przez konkurencję Przewaga konkurencyjna Wiedza Zarządzanie wiedzą Odtwarzanie, aktualizacja pomnażanie zasobu „pierwotnego” Źródło: A. Koźmiński, op.cit., s.96

Cechy wiedzy jako zasobu Zmienność otoczenia biznesu Przewaga konkurencyjna WIEDZA NIEOKREŚLONOŚĆ: zastosowań efektów „nosicielstwa” nakładów ryzyka zastosowania Przymus odnowy Nieokreśloność własności ZBIÓR „ROZMYTY” Źródło: A. Koźmiński, op.cit., s.97.

A.Koźmiński, Zarządzanie w warunkach niepewności, s.99 Tworzenie wiedzy Aktualny stan wiedzy Wiedza sytuacyjna „słabe sygnały” Wiedza techniczna Wiedza ekonomiczna Skojarzona wiedza relacyjna Synteza: nowa wiedza Zastosowania eksperymenty Wiedza społeczna Proces twórczy Proces badawczy Rozpoznanie organizacji i jej otoczenia Aktualizacja stanu wiedzy A.Koźmiński, Zarządzanie w warunkach niepewności, s.99

Nowy styl zarządzania (Hansen i von Oetinger, 2001) BP, GlaxoSmithKline, Simens, ISPAT

T - poziomo wzrost efektywności - przenoszenie najlepszych praktyk, poprawa jakości – nieformalne zasięganie rad u kolegów, zwiększanie przychodów – wspólne użytkowanie zasobów, kwalifikacji, wiedzy, identyfikacja niedostrzegalnych szans rozwoju biznesu – konfrontacja i kojarzenie pomysłów, zachęcanie do ryzykownych posunięć przez perfekcyjnie wspólnie opracowane i skoordynowane programy zastosowań.

T-pionowo jasno sformułowane kryteria i mierniki oceny oraz bodźce, ekonomiczna przejrzystość firmy – wyraźne przypisanie kosztów i efektów do jednostek organizacyjnych firmy sformalizowane interakcje i transakcje ekonomiczne (kontrola i możliwość ich ograniczania) przypisanie osobom predystynowanym do kontaktów międzyludzkich roli „żywych portali internetowych”

Mechanizmy rozwoju wiedzy (1) Przekształcanie wiedzy domyślnej w formalną (eksternalizacja - uzewnętrznienie) Przekazywanie i sumowanie wiedzy domyślnej (socjalizacja - uspołecznienie) Przekształcanie wiedzy formalnej w wiedzę domyślną (internalizacja - przyswajanie przez jednostki) Sumowanie wiedzy formalnej - kombinacja

Mechanizmy rozwoju wiedzy (2) INTERNALIZACJA Ukryta Dostępna SOCJALIZACJA KOMBINACJA Ukryta Dostępna EXTERNALIZACJA

Socjalizacja (uspołecznienie) od indywidualnej wiedzy ukrytej do grupowej wiedzy ukrytej mistrz – uczeń – obserwacja, naśladowanie, ćwiczenie przykład Hondy sake, gorące źródła i nowe pomysły czyli „spotkania burzy mózgów” forum krytycznego dialogu, upowszechniania doświadczeń zakaz krytyki bez wskazania konstruktywnego pomysłu przykład Matsushita Electric Industrial czyli podglądanie piekarza (skręcanie ciasta)

Eksternalizacja (uzewnętrznienie) od wiedzy ukrytej do wiedzy formalnej (dostępnej) wiedza ukryta wyrażona w postaci metafor, analogii, pojęć, hipotez lub modeli spadanie z roweru po przeczytaniu podręcznika nauki jazdy przykład Hondy City – auto jako ludzki organizm (wysoki młodzieniec wyłonił się z analogii pomiędzy „maksimum człowieka, minimum maszyny” i wyobrażeniem kuli) – w co ostatecznie przeobrazi się samochód

Eksternalizacja od wiedzy ukrytej do wiedzy formalnej (dostępnej) „minikopiarka Canona czyli co ma kopiarka do puszki od piwa?” – pomysł Horoshi Tanaki „mając ideę produktu, mamy za sobą ponad połowę drogi” – szef Hondy metafora (przenośnia) – sposób intuicyjnego rozumienia rzeczy za pomocą symboli – sposób wyrażania wiedzy ukrytej, analogia (podobieństwo) – uwidacznia powszechność dwóch różnych rzeczy”

Metafora i analogia w tworzeniu koncepcji produktu Produkt (korporacja) Metafora/ analogia Wpływ na tworzenie pomysłu City (Honda) Ewolucja auta (metafora) Sugestia powiększenia przestrzeni dla pasażera; „maksimum człowieka, minimum maszyny” Kula (analogia) Sugestia powiększenia przestrzeni dla pasażera kosztem zmniejszenia zewnętrznej powierzchni, pomysł wysokiego i krótkiego samochodu („wysoki młodzieniec”) Minikopiarka (Canon) Aluminiowa puszka od piwa (analogia) Sugestia podobieństwa między niedrogą puszką i światłoczułym pojemnikiem tonera, koncepcja „niskich kosztów wytworzenia” Domowa piekarnia (Matsushita) Pieczywo hotelowe (metafora) Inter. Hotel (analogia) Sugestia wypieku smaczniejszego pieczywa, koncepcja „ skręcania ciasta’ Nonaka, Takeuchi, op.cit. , s.90.

Kombinacja od wiedzy dostępnej do usystematyzowanej w. dostępnej selekcjonowanie, ujednolicanie i kategoryzowanie informacji powstanie nowej wiedzy (np. edukacja) kierownicy średniego szczebla operacjonalizują wizje korporacyjnych działań przykład Kraft General Foods – firma produkująca żywność – program „ sklepik” (nowe systemy i metody sprzedaży na podstawie opinii klientów) – podział klientów i sklepów na kategorie Canon – wyjście poza branżę fotograficzną

Internalizacja proces włączania wiedzy dostępnej w obręb ukrytej uczenie się przez działanie dokumentacja pomaga zinternalizować to, czego doświadczyli – spisuj to, czego doświadczyłeś przykład GE – baza danych o skargach i pytaniach klientów (Centrum Odpowiedzi) – odpowiedź na niemal każde pytanie jest natychmiastowa, w przypadku pojawienia się problemu, 12 doświadczonych specjalistów z 4-letnim doświadczeniem – odpowiedź staje się częścią systemu informacyjnego przykład Matsushity – ograniczanie czasu pracy do 1800 h pracy/rok

Internalizacja proces włączania wiedzy dostępnej w obręb ukrytej doświadczenie (wiedza ukryta) staje się częścią kultury organizacyjnej (literatura) upowszechnienie celu przy pomocy materialnego doświadczenia („sprawdźmy to”)

Spirala wiedzy socjalizacja (przystosowanie) – upowszechnianie wiedzy ukrytej (tworzenie wiedzy jest ograniczone) kombinacja fragmentów informacji dotyczących działalności firmy nie poszerza wiedzy wiedza ukryta i dostępna muszą na siebie oddziaływać konwersja przez socjalizację – upowszechnianie doświadczeń i postaw członków organizacji eksternalizacja (uzewnętrznienie)– dialog lub zbiorowa refleksja kombinacja (łączenie) – wiązanie wiedzy nowej z już istniejącą uczenie się przez działanie wyzwala internalizację (uwewnętrznienie)

Istota wytworzonej wiedzy Wiedza ukryta Wiedza dostępna wiedza współodczuwana (socjalizacja-dzielenie się doświadczeniem) np. skręcanie ciasta wiedza pojęciowa (eksternalizacja-przekazanie wiedzy ukrytej przez metafory) np. wysoki młodzieniec wiedza operacyjna (internalizacja-przyswojenie) np. wdrażanie polityki skrócenia czasu pracy wiedza usystematyzowana (kombinacja-łączenie wiedzy formalnej) np. sklepik Kraft General Foods Wiedza ukryta Wiedza dostępna

Spirala wiedzy Dialog eksternalizacja socjalizacja Łączenie wiedzy dostępnej Budowanie pola internalizacja kombinacja Uczenie w działaniu