Wielkanoc 08-09.04.2012r.

Wielkanoc, Pascha, Niedziela wielkanocna, Zmartwychwstanie Pańskie — najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie upamiętniające Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, obchodzone przez Kościoły chrześcijańskie wyznające Nicejskie Credo (325 r.).

Obchody Wielkanocy w kościołach protestanckich: Wierni Kościołów wyrastających z nurtu Reformacji spotykają się na uroczystych nabożeństwach, aby cieszyć się z pamiątki zmartwychwstania Jezusa, aby wspólnie wielbić Boga, czytać i rozważać Jego słowo zapisane w Piśmie Świętym. Dzień ten jest dniem radości i śpiewu, w zależności od Kościoła różnie celebrowany, jednak wszędzie mający radosny i podniosły charakter.

Poprzedzający ją tydzień, stanowiący okres wspominania najważniejszych dla wiary chrześcijańskiej wydarzeń, nazywany jest Wielkim Tygodniem. Ostatnie trzy doby tego tygodnia: Wielki Czwartek (wieczór), Wielki Piątek, Wielka Sobota i Niedziela Zmartwychwstania znane są jako Triduum Paschalne (Triduum Paschale). W chrześcijaństwie wprawdzie każda niedziela jest pamiątką zmartwychwstania Chrystusa, ale Niedziela Zmartwychwstania jest z nich najbardziej uroczysta.

Podczas Soboru nicejskiego w 325 roku ustalono, że będzie się ją obchodzić w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Ta skomplikowana zasada jest w istocie przełożeniem na solarny w swej naturze kalendarz juliański konkretnej daty 14 nisan z religijnego kalendarza hebrajskiego, który jest kalendarzem lunarno-solarnym. Data 14 nisan wyznacza w kalendarzu hebrajskim początek Święta Paschy, wokół którego działy się wydarzenia zbawcze. Wielkanoc jest więc świętem ruchomym: może wypaść najwcześniej 22 marca, zaś najpóźniej 25 kwietnia.

 Z datą Wielkanocy powiązany jest termin większości ruchomych świąt ogólno chrześcijańskich i katolickich, m.in.: Środa Popielcowa, Wielki Post, Triduum Paschalne, Wniebowstąpienie Pańskie, Zesłanie Ducha Świętego, Boże Ciało i inne. Po wprowadzeniu kalendarza gregoriańskiego znów pojawiły się odmienności: w prawosławiu Wielkanoc obchodzi się bowiem zgodnie z kalendarzem juliańskim. Ostatnio niektóre środowiska chrześcijańskie postulują ustanowienie Wielkanocy, jako święta niezależnego od faz księżyca. Między innymi proponuje się obchodzenie Wielkanocy zawsze w drugą niedzielę kwietnia, czyli pomiędzy 8. a 14. Inna opcja to propozycja utrzymywania siedmiu niedziel pomiędzy Świętem Trzech Króli a Środą Popielcową. Daje ona również termin pomiędzy 8 a 14 kwietnia z wyjątkiem roku przestępnego, w którym Wielkanoc przypadłaby na 7 kwietnia.

Własny sposób ustalania daty Wielkanocy stosowano we wczesnym średniowieczu w Kościele iroszkockim i Kościele starobrytyjskim. Wielka Niedziela jest pierwszym dniem wielkanocnego okresu świątecznego zwanego oktawą wielkanocną. Okres wielkanocny rozpoczyna się wigilią wielkanocną. Czas wielkanocnej radości trwa w liturgii 50 dni i kończy się niedzielą Zesłania Ducha Świętego. W 40. dniu obchodzona jest uroczystość Wniebowstąpienia Pana Jezusa.

Rodzaje Wielkanocnych Pisanek Malowanie jajek znane było już w czasach starożytnych. Wzmianki o obyczaju malowania jajek znaleźć można chociażby w dziełach Owidiusza. Pisanki są charakterystyczne dla naszej części Europy, na Zachodzie nie mają takie zwyczaju. Wielkanocne pisanki w zależności od metody ich zdobienia maja różne nazwy:

Pisanki (piski) - tworzone metodą batikową (na skorupkę najpierw nanosi się woskiem wzór, za pomocą małego lejka, szpilki lub innego ostro zakończonego narzędzia, a następnie gotuje się jajko w barwnym wywarze), dobra gospodyni potrafi stworzyć dzieło sztuki. Wyklejanki/Oklejanki – na ugotowanych jajkach nakleja się różne wzory z kolorowej bibuły, kolorowego papieru, włóczki, słomki, trzciny, krótko mówiąc oklejanie jajka kolorowymi wycinkami z materiałów innych niż papier. Rysowanki – na jajkach przy pomocy farbek lub odpowiednich flamastrów maluje się kolorowe wzorki. Naklejanki - naklejanie wycinanki z papieru Drapanki (inaczej rysowanki czy skrobanki) to kraszanki z wydrapanym wzorem. Kraszanki w różnych regionach nazywają się malowankami, ałunkami, hałunkami lub byczkami. Powstają poprzez zafarbowanie jajek na jednolity kolor, kiedyś używano do tego barwników powstałych z naturalnych barwników roślinnych.

Śniadanie Wielkanocne Rano na śniadanie są zjadane potrawy takie jak :kiełbasa, jajko, chleb i sałatki jajeczne . Jajka są ozdabiane w różne sposoby np.:

ŚWIĘCONKA Święcone oznacza również uroczyste śniadanie wielkanocne. Zwyczaj ten ma wczesnośredniowieczną tradycję, korzeniami sięgającą prawdopodobnie czasów pogańskich;. Błogosławieństwo żywności zgodnie z tradycją sięga VII wieku, z chlebem i jajkami odnotowane od XII wieku. Obrzęd ten znany był w rycie mediolańskim, rzymskim i staro hiszpańskim. O przyjęciu w Polsce tego obrzędu potwierdziły źródła z przełomu XIII i XIV wieku. Świadczą one o wpływach rzymsko- germańskich i czeskich na terenie Polski. Euchologię "Święconki" ujednoliciła reforma potrydencka w Rituale Romanum z 1614, w Polsce od roku 1631 wg rytuału piotrkowskiego.

Pokarmy wchodzące w skład święconki zawierają jaja (symbol nowego życia) w postaci kolorowych pisanek, kraszanek; baranka (dawniej formowanego z masła lub ciasta) w specjalnych formach, później cukrowego i z chorągiewką z napisem Alleluja lub z czekolady, a symbolizującego zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa; sól kuchenną (która miała chronić przed zepsuciem); chleb, wędlinę, chrzan, pieprz, ciasta świąteczne (pascha, lub paska, niem. Osterbrot; nl. Paasbrood, wł. pa ne votivo). Koszyczek, najczęściej z wikliny, przystraja się listkami bukszpanu.

KONIEC Paulina Ardzińska kl. V a