Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Doradztwa Zawodowego i dla Dzieci z Wadami Rozwojowymi w Łodzi AUTYZM - Z CZYM TO SIĘ JE ? Kampania informacyjna w ramach Światowego Dnia Wiedzy na Temat Autyzmu 2 kwietnia 2013

Autyzm to zaburzenie rozwojowe, zaczynające się zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie i trwające całe życie. Może objawiać się w różny sposób i z różnym nasileniem u poszczególnych osób- wiele z nich może bez większych trudności prowadzić w miarę “normalne” życie, inne potrzebują intensywnej specjalistycznej terapii.

Mówiąc „autyzm” mamy na myśli całe spektrum zaburzeń mieszczących się w tym pojęciu, również zespół Aspergera.

Na pierwszy rzut oka dzieci z autyzmem wyglądają tak, jak ich zdrowi koledzy, dlatego często ich nietypowe zachowania i trudności w komunikacji są odbierane jak brak wychowania, niegrzeczność.

TRUDNOŚCI Z KOMUNIKACJĄ werbalną i niewerbalną. Dzieci z autyzmem często zaczynają mówić dużo później niż ich rówieśnicy, zdarza się, że nie mówią wcale, mimo, że rozumieją to, co mówią inni. Wtedy pomocne są inne metody komunikacji, jak np. piktogramy.

Osoby z autyzmem często rozumieją wypowiedzi innych osób tylko wprost, dosłownie. Nie rozumieją żartów, sarkazmu, powiedzeń i metafor. Dużą trudność sprawia im odczytywanie gestów, mimiki twarzy, tonu głosu. np. zwrot “No pięknie…” wypowiadany przez mamę ze zmarszczonymi brwiami dziecko odbiera dosłownie.

Niektórym, pomimo dobrze rozwiniętej mowy, trudno jest zrozumieć wzajemny i naprzemienny charakter rozmowy, a ich wypowiedzi przyjmują postać monologu (np. na temat własnych zainteresowań) lub mechanicznego powtarzania słów wypowiedzianych przez rozmówcę (echolalie).

TRUDNOŚCI Z INTERAKCJAMI SPOŁECZNYMI Osoby z autyzmem często mają kłopoty z ekspresją swoich emocji, a także z rozpoznawaniem i rozumieniem emocji i uczuć innych osób. Dlatego mogą sprawiać wrażenie obojętnych wobec innych, zachowywać się nieadekwatnie, unikać interakcji lub wręcz towarzystwa innych ludzi, nie rozumieć zasad i norm panujących w społeczeństwie. Dzieci często bawią się obok swoich rówieśników, nie nawiązując bliższej relacji, współpracy.

Pomimo tych trudności osoby te często pragną kontaktu z innymi ludźmi, ale nie wiedzą jak nawiązać relacje. W bezpośrednim kontakcie widoczny jest również utrudniony, przelotny kontakt wzrokowy lub jego brak.

TRUDNOŚCI Z WYOBRAŹNIĄ SPOŁECZNĄ Osoby dotknięte autyzmem nie zawsze potrafią odczytywać intencje innych ludzi, przewidywać ich zachowanie, przypisywać im punkt widzenia inny niż własny. Mają trudności z rozpoznawaniem kłamstwa, odgrywaniem ról, itp.

Przykład: Dziecku pokazujemy historyjkę, przedstawiającą dwie dziewczynki- Sally i Anne. Sally chowa swoją piłkę do koszyka i wychodzi z pokoju. Wtedy Anne przekłada piłkę do pudełka. Po chwili do pokoju wraca Sally. Pytanie brzmi: Gdzie Sally będzie szukać swojej piłki?

Osoby zdrowe (dzieci od ok. 4 r. ż Osoby zdrowe (dzieci od ok. 4 r.ż.) bez problemu zrozumieją błędne przekonanie Sally, że piłka znajduje się w koszyku. Osoba z autyzmem zapewne będzie przypisywać Sally własne informacje, a więc odpowie, że Sally na pewno od razu zajrzy do pudełka.

Podobnie w tym przypadku: Mama daje Adamowi pudełko z napisem Smarties. Chłopiec jest przekonany, że w pudełku są cukierki. Mama pokazuje mu, że jest tam schowany ołówek. Pyta syna, co odpowie jego brat Billy, kiedy pierwszy raz zobaczy pudełko. Przypomina Adamowi, co on na początku myślał o zawartości pudełka. Co odpowie Adam?

Problemy te wynikają z zaburzenia pewnej wrodzonej umiejętności, tzw Problemy te wynikają z zaburzenia pewnej wrodzonej umiejętności, tzw. teorii umysłu. W autyzmie nie dochodzi do osiągnięcia pełnej dojrzałości systemu odpowiedzialnego za rozpoznawanie własnych stanów umysłu oraz wnioskowanie przez analogię o stanach umysłu innych ludzi.

NIE DOTYKAJ MNIE, CZYLI ZABURZENIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ Osoby autystyczne mają często nadwrażliwość lub też niedowrażliwość w zakresie zmysłów. Oznacza to, że odbierają świat inaczej niż zwykli ludzie. Mogą np.: Unikać kontaktu fizycznego z innymi lub preferować silny dotyk.

Reagować gwałtowanie na dźwięki, zapachy, światło, obrazy albo poszukiwać dodatkowych bodźców w tym zakresie.

W zachowaniu osób z autyzmem można również dostrzec pewne nietypowe, powtarzające się zachowania, mające charakter “uspokajaczy” lub dostymulowywania się, np. machanie rękami, skakanie, ustawianie przedmiotów w pewnym porządku. Zachowania te mają formę przymusu i dla dziecka są trudne do opanowania.

Osoby z autyzmem bardzo lubią schematy i powtarzalność Osoby z autyzmem bardzo lubią schematy i powtarzalność. Zapewniają im one poczucie bezpieczeństwa i stałości. Nie lubią zmian, nowych osób, miejsc, zaskakujących sytuacji.

Dzieci z autyzmem często mają tzw Dzieci z autyzmem często mają tzw. zdolności wysypkowe, czyli są bardzo zdolne w jednej, wąskiej dziedzinie (zazwyczaj nauki ścisłe), mają też nietypowe zainteresowania, umiejętności i szeroką wiedzę na wybrane tematy.

Topografia miast, rozkłady jazdy tramwajów, mapy, plany, konstrukcje, liczby,…. Często tworzą niesamowite rzeczy (Marcin S. z Łodzi, lat 6, plan miasta z kapsli)

WSKAZÓWKI, czyli co jest ważne w kontakcie z dzieckiem ze spektrum autyzmu?

¤ stałość i przewidywalność (sporządzenie planów dnia, lekcji, uprzedzanie o zmianach, określanie czasu trwania aktywności) ¤ komfort sensoryczny (ograniczenie ilosci bodźców zakłócających, odpowiednie miejsce w klasie, przerwy na wyciszenie) ¤ wizualny kanał przekazu informacji (poprzez plany, zdjęcia, obrazki, piktogramy, etykiety z napisami, diagramy, wykresy, tabele,itp.)

¤ kontrolowany sposób mówienia - zwracanie uwagi, czy polecenie kierowane do grupy zostało odebrane przez dziecko i jeśli to potrzebne skierowanie go również indywidualnie do niego, - przekazywanie najistotniejszych informacji – „nie zalewać potokiem słów”, - robienie przerw między zdaniami, tak by dziecko miało czas na przetworzenie informacji; po zadaniu pytania, polecenia danie czasu dziecku na zareagowanie, - unikanie sarkazmu i aluzji, wyjaśnianie metafor, - formułowanie poleceń wprost (unikanie pytania dziecko o zgodę, gdy tak naprawdę musi wykonać zadanie, czy polecenie), - zadawanie pytań „zamkniętych” i z podanymi możliwościami do wyboru np.: zamiast: „Co chcesz teraz robić?” to: „Chcesz teraz czytać, czy pisać?”, - uważanie na głośność mówienia, zwłaszcza przy dzieciach z nadwrażliwością słuchową;

¤ wspieranie w samodzielnej pracy - przedstawienie zadania w sposób jak najbardziej jasny dla dziecka, podzielenie go na mniejsze etapy, - czasem zmniejszenie trudności zadania lub jego skrócenie, - można również przedstawić dziecku lub zrobić razem z nim plan wykonania zadania, - jasno określić, kiedy jest koniec zadania,

¤ wzmacnianie motywacji w procesie uczenia się i poczucia własnej wartości: - wykorzystywanie zainteresowań dziecka, - stwarzanie sytuacji, w których dziecko miałoby poczucie sukcesu, - wykorzystanie specjalnych umiejętności dziecka i zainteresowań do podniesienia jego statusu w klasie, - pozwolenie uczniowi na stosowanie własnych metod do rozwiązywania zadań, - wspieranie ucznia w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z rówieśnikami,

Warto przeczytać Attwood T.: Zespół Aspergera. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2006. Danielewicz D., Pisula E. (red.): Terapia i edukacja osób z autyzmem. Wybrane Zagadnienia. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2003. Gałka. U., Pęczkowska E.: Dziecko z autyzmem w szkole i przedszkolu, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2009. Grandin T.: Myślenie obrazami oraz inne relacje z życia z autyzmem. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2006. Jackson L.: Świry, dziwadła i Zespół Aspergera, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2005. Moor J: Śmiech, zabawa i nauka z dziećmi o profilu autystycznym, Wydawnictwo Cyklady, Łódź, Warszawa 2006. Nothbom E.: 10 rzeczy, o których chciałoby ci powiedzieć dziecko z autyzmem. Świat Książki, Warszawa 2009. Schopler E., Reichler R. J., Lansing M.: Techniki nauczania dla rodziców i profesjonalistów. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 1995. Waclaw W., Aldenrud U., Ilsted S.: Dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera. Praktyczne doświadczenia z codziennej pracy. „Śląsk” , Katowice 2000. Winter M.: Zespół Aspergera. Co nauczyciel wiedzieć powinien. Poradnik nauczyciela, wychowawcy, pedagoga, Wydawca: Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2006.

Warto obejrzeć Istnieje wiele filmów o tematyce autyzmu, nie tylko w formie teoretycznej, naukowej. Warto zobaczyć m.in.: Temple Grandin (2010) Zaklęte serca (2005) Adam (2009) Usłyszeć ciszę (2003) Śniegowe ciastko (2006) Rain Man (1988) Dom z kart (1993) W kosmosie nie ma uczuć (2010) Czarny balonik (2008)

W procesie tworzenia prezentacji korzystaliśmy z informacji i materiałów zawartych na poniższych portalach internetowych: http://www.synapsis.waw.pl/ http://pl.wikipedia.org http://kwidzyn.naszemiasto.pl/artykul/1246089,blog-autyzm-wprowadza-zmysly-w-blad,id,t.html http://kobieta.onet.pl/dziecko/starsze-dziecko/sto-przysiadow-syzyfa/qbwtg http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Swiatowy-Dzien-Wiedzy-na-temat- Autyzmu,wid,14376468,wiadomosc.html http://www.letschatautism.com/ http://www.autyzmasd.pl/rozpoznanie.php http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,73610,szansa-na-nowy-test-do-wczesnego- wykrywania-autyzmu.html http://www.swiadomyrodzic.pl/dla-kogo http://w3.autismus.de http://pracownialobus.pl http://khaliq.50megs.com/Psychology/Theory_Of_Mind http://filmweb.pl

Serdecznie zapraszamy do udziału w akcji

Wiele łódzkich placówek, również nasza Poradnia, będzie celebrować to święto, włączając się w globalną akcję „Zaświeć się na niebiesko“. W tym dniu symbolem solidarności z osobami z autyzmem będzie kolor niebieski.

2 kwietnia na niebiesko zaświecą się: Pałac Kultury i Nauki, most Śląsko-Dąbrowski, gmach Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, Zamek w Lublinie, Ratusz w Kaliszu, Manufaktura w Łodzi, Spodek w Katowicach. W iluminacji wezmą udział także budynki Lighhouse i Brama Północna zarządzane przez firmę Knight Frank. Na niebiesko rozbłyśnie Hyatt Regency Warsaw serwując niebieskie koktajle. Do akcji przyłączyły się także warszawskie Domy Towarowe Wars Sawa Junior – „Gorące Serce Miasta” stojące na Pasażu Wiecha zostanie pomalowane na niebiesko. Do organizatorów wciąż spływają nowe deklaracje zaangazowania w przedsiewzięcie. Obchody rozpoczniemy wraz ze startem notowań giełdowych, punktualnie o godz. 9:00 tradycyjnym uderzeniem w dzwon na Sali Notowań GPW.

2 kwietnia kolor niebieski da osobom z autyzmem i ich rodzinom nadzieję na lepsze życie. Każdy może wyrazić swoją solidarność: oświetlić budynek na niebiesko, dodać niebieski kolor do ubrania, propagować logo akcji w Internecie (np. na Facebook‘u) a także wesprzeć finansowo organizacje działające na rzecz osób z autyzmem (np. przekazując im 1% podatku lub darowiznę). Niech w ten jeden dzień w roku będzie nam niebiesko, aby każdy kolejny stał się łatwiejszy dla osób z autyzmem. Dowiedz się więcej o autyzmie na www.synapsis.org.pl, www.facebook.com/fundacja.synapsis www.youtube.com/FundacjaSYNAPSIS.

94-050 Łódź, Al. Ks. Kard. Wyszyńskiego 86 Dziękujemy za uwagę ! Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Doradztwa Zawodowego i dla Dzieci z Wadami Rozwojowymi 94-050 Łódź, Al. Ks. Kard. Wyszyńskiego 86 tel.c. 42 688-21-62, sek. fax 42 688-20-70