Realizacja praw dziecka w szkole

Cele szkolenia: poszerzenie wiedzy uczestników w zakresie praw człowieka uwrażliwienie na problematykę praw dziecka zwiększenie motywacji do pracy w obszarze praw i wolności wzbudzenie w uczestnikach potrzeby dalszego doskonalenia w tym kierunku

W ostatnich latach nastąpiło w Polsce szybkie upowszechnienie koncepcji praw człowieka. Preambuła ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty powołuje się na podstawowe dokumenty dotyczące praw człowieka – Powszechną Deklarację Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencję o prawach dziecka

    W myśl powyższych stwierdzeń to właśnie szkoła jest tym miejscem, gdzie młody człowiek nie tylko przygotowuje się do życia w społeczeństwie demokratycznym, ale także powinien poznać prawa i wolność człowieka i obywatela. Realizacja idei praw człowieka, wzajemne poszanowanie praw jednostek i zbiorowości jest bardzo ważna dla polskiego systemu edukacyjnego i należy do priorytetów wychowawczych reformującej się szkoły. Szkoła powinna pełnić rolę informacyjną i praktyczną w przestrzeganiu praw dzieci. Dziecko jest w szkole podmiotem, któremu należy się szacunek i możliwość wypowiedzi.

Przedstawienie definicji prawa, prawa ucznia i uprawnienia PRAWO – ogół przepisów, norm prawnych regulujących stosunki między ludźmi danej społeczności, określający zasady, których naruszenie zagrożone jest karą. PRAWA UCZNIA – zespół obowiązujących norm i przepisów prawnych mających na celu ochronę interesów ucznia oraz regulujących jego funkcjonowanie w szkole.

UPRAWNIENIA UCZNIA to nie przepis prawny, ale przekonanie, że uczeń może oczekiwać dobrej, przyjaznej szkoły, życzliwego, kompetentnego nauczyciela i nauczania wspierającego jego indywidualny rozwój.      Prawa ucznia w polskiej szkole określają w sposób bezpośredni dokumenty: Ustawa o systemie oświaty z 1991 roku, Rozporządzenie MEN z 21 maja 2001 roku w sprawie ramowego statutu szkół publicznych dla dzieci i młodzieży oraz Rozporządzenie MEN z dnia 21 marca 2001 roku w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania.

Każda szkoła tworzy swój statut, w którym określa zasady funkcjonowania szkoły, sposoby współpracy uczniów, nauczycieli i rodziców oraz prawa i obowiązki ucznia. By należycie chronić uczniów, ich wolności i praw zagwarantowanych w dokumentach międzynarodowych i aktach prawnych powołuje się rzecznika praw ucznia. Do podstawowych obowiązków rzecznika praw ucznia należy:

dokonywanie analizy i oceny przestrzegania i poszanowania praw ucznia w szkołach, rozpoznawanie potrzeb dzieci i młodzieży w zakresie działalności samorządowej w szkołach, tworzenie pomocniczej struktury "Szkolnych Rzeczników Praw Ucznia" i określenie zakresu ich działania, organizowanie szkoleń i spotkań związanych z problematyką praw ucznia, współpraca z władzami samorządowymi stowarzyszeniami, organizacjami oraz instytucjami zajmującymi się działalnością na rzecz praw dziecka. Rzecznik praw ucznia ma prawo do: wglądu do treści wszystkich skarg wpływających do kuratorium, samodzielnego badania skarg, przyjęcia (za zgodą kuratora) sprawy badanej dotychczas przez innego wizytatora, jeśli sprawa ta ma znamiona naruszenia praw ucznia, wydawania zaleceń w porozumieniu z właściwym dyrektorem wydziału kuratorium.

Szkoły, gdzie samorząd uczniowski jest wyjątkowo aktywny, stają się odzwierciedleniem małych demokratycznych państewek. Samorząd szkolny jest pierwszym przedstawicielem i obrońcą praw ucznia. Ważniejsze prawa ucznia Podstawa prawna: Konstytucja, kodeks cywilny, kodeks karny, ustawa o systemie oświaty, ramowy statut szkoły, przepisy dot. bezpieczeństwa i higieny pracy, Konwencja o prawach dziecka, Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

Uczeń ma prawo do: znajomości swoich praw oraz środków i procedur, jakie przysługują uczniom w przypadku naruszenia ich praw (obowiązek poinformowania o prawach i procedurach odwoławczych mają: dyrektor szkoły i wychowawcy klas), nauki i higienicznych warunków nauki, pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz pomocy w nauce w miarę możliwości szkoły, opieki wychowawczej i warunków pobytu w szkole zapewniających bezpieczeństwo, ochronę przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej oraz do poszanowania jego godności, życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno- wychowawczym, swobody wyrażania myśli i przekonań w szczególności dotyczących życia szkoły, a także światopoglądowych i religijnych – jeżeli nie narusza tym dobra innych osób, wyrażania własnych poglądów i opinii (prawo to zawiera swobodę poszukiwania , otrzymywania i przekazywania informacji w dowolnej formie), rozwijania zainteresowań, zdolności i talentów zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych

sprawiedliwej, obiektywnej i jawnej oceny ustalonej na podstawie znanych kryteriów, zgodnych z wewnątrzszkolnym systemem oceniania korzystania z pomieszczeń szkolnych, sprzętu, środków dydaktycznych, księgozbioru biblioteki podczas zajęć pozalekcyjnych, wpływania na życie szkoły poprzez działalność samorządową oraz zrzeszenia się w organizacjach działających w szkole, przedstawiania radzie szkoły, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi szkoły wniosków i opinii we wszystkich sprawach szkoły, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, ochrony swojego życia prywatnego i rodzinnego (wszelkie informacje dotyczące życia prywatnego uczniów, będące w dyspozycji wychowawcy i innych pracowników szkoły nie mogą być rozpowszechniane), odwoływania się od decyzji wychowawcy, nauczyciela, rady pedagogicznej i dyrektora.

Nauczanie o prawach człowieka - dziecka      Analizując podstawę programową kształcenia ogólnego dla sześcioletnich szkół podstawowych ( w tym także podstawy programowe z edukacji prozdrowotnej, czytelniczo-medialnej, wychowania do życia w rodzinie oraz wychowania patriotycznego i obywatelskiego) nauczyciele zobowiązani są do nauczaniu o prawach człowieka – dziecka.      Zajęcia związane z tą tematyką mogą odbywać się w ramach różnych przedmiotów: godzin wychowawczych, historii, języka polskiego oraz w trakcie realizacji ścieżek edukacyjnych i projektów związanych z prawem człowieka.      Nauczanie o prawach człowieka ma kluczowe znaczenie w urzeczywistniani u tych praw i budowaniu na nich relacji pomiędzy jednostką a państwem. Młody człowiek świadomy przysługujących mu praw, otwarty i wrażliwy, wyposażony w stosowne procedury dochodzenia swoich praw i respektujący prawa innych, kształtuje swoją wolę świadomie i odpowiedzialnie, w kontekście integracji z innymi ludźmi.

Prawa dziecka : ( Konwencja o prawach dziecka) Prawa osobiste Prawa socjalne Prawa kulturalne Prawa polityczne

  Prawa osobiste: prawo do życia i rozwoju prawo do nauki prawo do informacji prawo do tożsamości prawo do ochrony przed poniżającym   i okrutnym traktowaniem i karaniem         Prawa socjalne: prawo do odpowiedniego standardu życia prawo do ochrony zdrowia prawo do zabezpieczenia socjalnego prawo do wypoczynku i czasu wolnego        

  Prawa kulturalne  prawo do korzystania z dóbr kultury         Prawa polityczne : prawo stowarzyszania się i zgromadzeń  w celach pokojowych (ograniczone ustawą o stowarzyszeniach) 16-18 lat - czynne i bierne prawo wyborcze,   w składzie zarządu większość muszą stanowić osoby dorosłe poniżej 16 lat, mogą należeć za zgodą rodziców bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach  oraz bez prawa wyborczego  

    Prawo do nauki Art.70 Konstytucji RP Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Art. 28 i 29 Konwencji o prawach dziecka 1. Państwa-Strony uznają prawo dziecka do nauki   i w celu realizowania tego prawa na zasadzie równych szans, w szczególności: a) uczynią nauczanie podstawowe obowiązkowe   i bezpłatne dla wszystkich; Art.15 Ustawy o systemie oświaty Obowiązek szkolny dziecka ...trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia   18 roku życia.     

Prawo do informacji prawo do znajomości swoich praw   i warunkujących korzystanie z nich praw proceduralnych prawo do otrzymywania informacji z różnych źródeł prawo do otrzymywania informacji dotyczących ucznia o podejmowanych w jego sprawie decyzjach prawo dostępu do informacji na temat życia szkolnego         Prawo do ochrony przed poniżającym   i okrutnym traktowaniem i karaniem  zakaz stosowania jakichkolwiek form przemocy fizycznej poszanowanie godności ucznia   (zakaz obrażania, poniżania, wyśmiewania, stosowania presji psychicznej)  

  Swoboda myśli, sumienia i wyznania  możliwość uzewnętrzniania ( lub nieujawniania) przekonań religijnych i światopoglądowych równe traktowanie niezależnie od wyznawanej religii i światopoglądu tolerancja wobec mniejszości kulturowej, etnicznej, religijnej       Prawo do wyrażania własnych poglądów - wolność/swoboda wypowiedzi możliwość wypowiadania się zgodnie   z własnym światopoglądem możliwość wypowiadania opinii na temat programów i metod nauczania oraz spraw ważnych w życiu szkoły, klasy, samorządu możliwość wyrażania opinii, przedstawiania opinii we własnej sprawie    

Ochrona prywatności, w tym korespondencji i życia rodzinnego nie można rozpowszechniać informacji   o życiu prywatnym dziecka nie można rozpowszechniać informacji   o rodzicach ucznia nie można zdradzać tajemnicy korespondencji           Prawo do wypoczynku i czasu wolnego uczeń ma prawo wypoczynku w czasie  przerw    

Statut szkoły określa szczegółowo:  zasady rekrutacji uczniów prawa dziecka wynikające z Konwencji   o prawach dziecka prawa ucznia wynikające z prawa oświatowego uprawnienia nadane przez szkołę  

Prawa ucznia w Szkole Podstawowej im. Marii Dąbrowskiej w Kaźmierzu. STATUT SZKOŁY- rozdział VI paragraf 48 (1 i 2-2.15)

Podstawa programowa a prawa ucznia

Język polski : -p. do edukacji p. do swobody wypowiedzi i informacji, p. do jawnej i umiarkowanej oceny postępów w nauce, p. do swobody myśli oraz przekonań światopoglądowych, p. do wyrażania swojej opinii.

Matematyka: -p. do edukacji, p. do wyrażania swojej opinii, p. do swobody wypowiedzi i informacji, p. do jawnej i umiarkowanej oceny postepów w nauce, p. do życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno-wychowawczym

Język angielski: -p. do swobodnej wypowiedzi p. do wyrażania własnych poglądów p. do narodowości, p. do równego traktowania wobec prawa (wolność od dyskryminacji) p. do swobody myśli, sumienia i wyznania

Przyroda -p. do prywatności, p. do życia, p. do informacji

Wychowanie fizyczne p. do czucia się bezpiecznym (asekuracja itp.) p. do swobodnej wypowiedzi, p. informacji, p. do korzystania z zajęć pozalekcyjnych

Historia p. do uczestnictwa w życiu kulturalnym p. do swobodnej wypowiedzi, p. do swobodnego wyrażania własnych pogladów p. do równego traktowania wobec prawa

Plastyka p. do uczestnictwa w życiu kulturalnym p. do informacji p. do wypowiedzi, p. do swobodnego wyrażania własnych poglądów p. do pracy w korzystnych warunkach

Technika p. do informacji, p. do nauki, p. do życia

Religia p. do uczestnictwa w życiu kulturalnym p. do równego traktowania wobec prawa p. do swobody myśli, sumienia i wyznania p. do życia p. do wolności od poniżającego traktowania i karania

Wychowanie do życia w rodzinie p. do życia p. do prywatności, intymności p . do wyrażania własnych poglądów p. do swobody myśli, sumienia

Muzyka p. do uczestnictwa w życiu kulturalnym Informatyka p. do swobodnej wypowiedzi

Dziękuję za uwagę opracowała: M. Szagżdowicz