DLACZEGO ROBACZKI ŚWIĘTOJAŃSKIE ŚWIECĄ?

ZACZNIJMY OD OBRZĘDÓW… … W NOC ŚWIĘTOJAŃSKĄ

Noc Świętego Jana (zwana Sobótką lub Nocą Kupały) to - wbrew nazwie - czas pogańskich wróżb, ognisk i szukających samotności zakochanych par. W czasie tej magicznej nocy rozpalano ogniska, w których palono zioła. W trakcie radosnych zabaw odbywały się różnego rodzaju wróżby i tańce. Dziewczęta puszczały w nurty rzek wianki z zapalonymi świecami. Jeśli wianek został wyłowiony przez kawalera, oznaczało to jej szybkie zamążpójście. Jeśli płynął, dziewczyna wyjdzie za mąż, ale nieprędko. Jeśli zaś płonął, utonął lub zaplątał się w sitowiu, prawdopodobnie zostanie ona starą panną.

Niektórzy wybierający się do lasu w poszukiwaniu kwiatu paproci, przy odrobinie szczęścia mogą spotkać małego owada, świecącego zimnym zielonkawym światłem - robaczka świętojańskiego. Znaleźć go można na przełomie czerwca i lipca, na trawiastych obrzeżach wilgotnych lasów mieszanych, śródleśnych polanach, a także w zaroślach parków i zaniedbanych ogrodach, nawet w dużych miastach.

ROBACZKI ŚWIĘTOJAŃSKIE

Świetlikowate, robaczki świętojańskie (Lampyridae) – rodzina z rzędu chrząszczy. Liczy ok. 2000 gatunków żyjących na roślinności terenów zadrzewionych. Wiele gatunków świetlikowatych przywabia partnera błyskami światła, charakterystycznymi dla danego gatunku i wytwarzanymi przez specjalne narządy w odwłoku. Zdolnością świecenia obdarzone są zarówno samce, jak i samice. U niektórych gatunków (zwłaszcza tropikalnych) świecą również larwy, a nawet jaja.

W JAKI SPOSÓB ROBACZKI ŚWIĘTOJAŃSKIE WYTWARZAJĄ ŚWIATŁO?

Wytwarzanie światła przez świetliki to bioluminescencja. Jest to reakcja chemiczna, która polega na utlenianiu związku chemicznego zwanego lucyferyną w komórkach narządów świecących. U świetlików europejskich narządy świecące znajdują się po stronie brzusznej, w rejonie kilku ostatnich segmentów odwłokowych. Narząd świecący jest anatomiczną pochodną ciała tłuszczowego (rola, jaką pełni u owadów ciało tłuszczowe przypomina funkcje wątroby u kręgowców). Składa się z kilku warstw komórek produkujących światło, zwanych fotocytami. Leżą one w bezpośrednim sąsiedztwie przezroczystych, pozbawionych pigmentu płytek pancerza. Fotocyty owadów dorosłych sąsiadują z bardzo dobrze rozwiniętym układem tchawek, które zaopatrują je w tlen. Światło produkowane przez fotocyty jest odbijane przez swoisty reflektor - warstwę komórek zawierających kryształki kwasu moczowego.

STRUKTURA LUCYFERYNY ŚWIETLIKA

lucyferyna + O2 → utleniona lucyferyna + światło LUCYFERAZA lucyferyna + O2 → utleniona lucyferyna + światło

CZY ŚWIETLIKI MOGĄ ZMIENIAĆ INTENSYWNOŚĆ I BARWĘ ŚWIATŁA?

Świetliki potrafią zmieniać zarówno intensywność świecenia, jak i barwę światła. Intensywność świecenia u świetlików jest regulowana przez układ nerwowy. Uczeni nie są zgodni co do mechanizmu tej regulacji. Prawdopodobnie impulsy przekazywane przez nerwy zwężają lub rozszerzają tchawki, zmieniając dopływ tlenu do fotocytów i w ten sposób regulując intensywność bioluminescencji.

PREZENTACJĘ WYKONAŁA DAGMARA DURAN UCZENNICA KLASY II GIMNAZJUM IM. ŚW PREZENTACJĘ WYKONAŁA DAGMARA DURAN UCZENNICA KLASY II GIMNAZJUM IM. ŚW. JADWIGI KRÓLOWEJ W ZESPOLE SZKÓŁ W KLĘCZANACH