jako integralny element edukacji dla zrównoważonego rozwoju Tadeusz Borys Edukacja ekologiczna jako integralny element edukacji dla zrównoważonego rozwoju Konferencja ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, A EKOLOGIA W POLSCE WROCŁAW 12 KWIECIEŃ 2012

DWA PROBLEMY/PYTANIA: Konferencja ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, A EKOLOGIA W POLSCE DWA PROBLEMY/PYTANIA: Pytanie pierwsze: Jakie wnioski wynikają z analizy porównawczej programów EDUKACJI EKOLOGICZNEJ i programów EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU? Pytanie drugie: Jakie są osiągnięcia i perspektywy integracji i „nasycania” EDUKACJI EKOLOGICZNEJ cechami EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU?

DOKUMENTY EE DOKUMENTY EDU dla ZR PYTANIE PIERWSZE: poziom globalny: – lata 80. Międzynarodowy Program EE (IEEP) Międzynarodowa Strategia Edukacji Środowiskowej (International Strategy for Action in the Field of Environmental Education and Training for the 1990s) poziom europejski: od 1971 roku EAP: Programy Działań Środowisko-wych UE (VI wygasa w połowie 2012 roku); poziom globalny: styczeń 2005 ogłoszenie przez ONZ „Dekady Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju na lata 2005-2014” poziom europejski: przyjęcie w marcu 2005 - „Strategii Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju Europejskiej Komisji Gospodarczej”

Przykład niemiecki DOKUMENTY EE DOKUMENTY EDU dla ZR PYTANIE PIERWSZE: Poziom krajowy: brak odpowiednika/ pustka programowa !!!  tylko konferencje (deklaracja jeleniogórska); komisja Polskiego Komitetu UNESCO Poziom regionalny: brak odpowiednika/pustka programowa !!! Poziom lokalny: brak odpowiednika/pustka programowa !!! Przykład niemiecki Poziom krajowy: „Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej - przez Edukację do Zrównoważonego Rozwoju” (1996) i Narodowy Program EE Poziom regionalny/wojewódzki: wojewódzkie programy EE (dla Dolnego Śląska – 2005),  Poziom lokalny: powiatowe i gminne programy EE (np. dla Jeleniej Góry – na lata 2010-2014)

Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ W ZAKRESIE Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju  PRZYSTOSOWANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DO WIZJI I CELÓW EDU DLA ZR (1) DEZINTEGRACJA/ AUTONOMIZACJA/ IZOLOWANIE poszczególnych rodzajów EDUKACJI (ekologicznej, społecznej, ekonomicznej (homo oeconomicus), technicznej itp.)  syndrom „Zosi samosi” w edukacji ekologicznej– jest samowystarczalna (2) ZAWĘŻAJACE i mylące PODEJŚCIE DO NOWEGO PARADYGMATU ROZWOJU; negatywne SKUTKI dla samego paradygmatu (np. w samorządach – „nie będziemy budować strategii zrównoważonego rozwoju, bo to strategia eksponująca tylko ochronę środowiska !!!”)

Zrównoważony rozwój = ochrona środowiska szerokiego rozumienia ZR: Wąskie rozumienie ZR Zrównoważony rozwój = ochrona środowiska = ekorozwój w opozycji do szerokiego rozumienia ZR: Zrównoważony rozwój = zrównoważone uwzględnianie w rozwoju aspektów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych

Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ (3) znaczny jeszcze udział walczących, najczęściej w słusznej sprawie form EDUKACJI Ekologicznej (jako środka budzenia sumienia zbiorowego) – do lat 90. jako walka z systemem politycznym (przypadki Celwiskozy, Huty Siechnice, Nowej Huty itp.); współ. przykłady: – przypadek Rospudy; patologie rozcinania ekosystemów przy budowie autostrad; kompania przeciwko GMO; przeciwko toksycznym dodatkom do żywności oraz kontrowersje dotyczące budowy elektrowni jądrowych (4) pokaźny dorobek dobrych, ale także ZŁYCH PRAKTYK w prowadzeniu EE: dużo rywalizacji i mało współpracy, często brutalna i nieuczciwa walka (gra) o wpływy w różnych funduszach celowych i towarzyszące temu dyskryminowanie niektórych organizacji i czasopism o tematyce ekologicznej,

Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ (5) istnienie obok siebie realnej EDUKACJI EKOLOGICZNEJ (rzeczywiste podnoszenie świadomości ekologicznej) i iluzyjnej EDUKACJI EKOLOGICZNEJ jak formy przerabiania otrzymanych pieniędzy (dotacji) bez rzeczywistych zmian w świadomości ekologicznej (SYNDROM technicznie „sprawnych” raportów z realizacji często „jałowych” projektów); (6) nadmierne ZAWĘŻENIE ZAINTERESOWAŃ organizatorów EE; dominacja lokalizacji EE na obszarach cennych przyrodniczo i pewne zaniedbania w edukacji, której przedmiotem jest: ekologia miasta, miejsca zamieszkania, ekologia kultury czy tzw. EKOLOGIA CODZIENNOŚCI !!!!

Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ (7) PRZEWAGA AKCJI nad systematycznym działaniem  słynne dni „bez” lub „z” (bez większych efektów edukacyjnych) (8) główny nacisk w EE na stronę „ROZUMOWĄ” (mental, intelekt, racjonalizm intelektualny, zgromadzoną wiedzę i umiejętności wynikające z tej wiedzy) i częste też wykorzystywanie NEGATYWNYCH EMOCJI (strachu, poczucia zagrożenia); wykorzystywanie w wysoce niewystarczającym stopniu innych intelektów czy inteligencji, które powinny być rozwijane w systemie edukacji ekologicznej, a mianowicie inteligencji emocjonalnej (+ emocji), intuicyjnej czy inteligencji uczuciowej (wrażliwości, empatii, odpowiedzialności czy troski o siebie i innych itp.)  cel: poczucie współodpowiedzialności za stan środowiska !!!

DRUGI PROBLEM/PYTANIE: Konferencja ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, A EKOLOGIA W POLSCE DRUGI PROBLEM/PYTANIE: Pytanie drugie: Czy możliwa jest edukacja dla zrównoważonego rozwoju bez edukacji ekologicznej? Jakie są osiągnięcia i perspektywy integracji i „nasycania” EDUKACJI EKOLOGICZNEJ cechami EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU? Bez edukacji ekologicznej EDUKACJA DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU nie ma fundamentów !!!.

Proces integrowania różnych rodzajów edukacji w rozwoju człowieka … Edukacja ekologiczna Edukacja ekonomiczna Edukacja dla ZR Edukacja przestrzenna Edukacja społeczna Edukacja techniczna

Proces równoważenia edukacji Edukacja ekonomiczna/aspekty ekonomiczne Edukacja ekologiczna Edukacja społeczna/ aspekty społeczne zrównoważona/zintegrowana edukacja ekologiczna

Proces równoważenia edukacji Edukacja ekologiczna/aspekty ekologiczne (EMAS, ISO serii 14 000 itp.) Edukacja ekonomiczna Edukacja społeczna/ aspekty społeczne zrównoważona/zintegrowana edukacja ekonomiczna

na czym oprzeć ZINTEGROWANĄ EDUKACJĘ EKOLOGICZNĄ ? Konferencja ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, A EKOLOGIA W POLSCE na czym oprzeć ZINTEGROWANĄ EDUKACJĘ EKOLOGICZNĄ ?

KONKRETYZACJE DZIEDZINOWE/sektorowe Zrównoważona produkcja Zrównoważona konsumpcja Zrównoważona logistyka Zrównoważona turystyka Zrównoważony rozwój Zrównoważona gosp. leśna Zrównoważony transport Zrównoważone budownictwo Zrównoważone rolnictwo Zrównoważona gospodarka energetyczna REPERTUAR dla zintegrowanej edukacji ekologicznej (aspekty ekologiczne + ekonomiczne + społeczne)

Edukacja Ekologiczna w EDU dla ZR w polskich uczelniach Jak przenosić praktycznie koncepcje edukacji dla zrównoważonego rozwoju (w tym edukacji ekologicznej) do strategii rozwoju uczelni? Czy są już pierwsze dobre praktyki? Rola Krajowych Ram Kwalifikacji

Strategia rozwoju UE we Wrocławiu do 2022 roku MISJA UE WE WROCŁAWIU być wiodącym ośrodkiem twórczej myśli i kształcenia ekonomicznego w naszym regionie Europy WIZJA   Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu będzie nowoczesną jednostką edukacyjno-badawczą, opiniotwórczą i doradczą, trwale osadzoną w regionalnej, krajowej i międzynarodowej przestrzeni, podejmującą działania dla zrównoważonego rozwoju w poczuciu społecznej i etycznej odpowiedzialności, przyjazną pracownikom, studentom i absolwentom oraz otwartą na całe swoje otoczenie.

Strategia rozwoju UE we Wrocławiu do 2022 roku Kierunek 2. Stałe doskonalenie jakości edukacji CELE STRATEGICZNE Rozwijanie szerokiej i kompleksowej oferty edukacyjnej w języku angielskim na wszystkich poziomach kształcenia i różnych formach studiów Intensyfikacja wymiany międzynarodowej studentów w ramach programów międzynarodowych i umów dwustronnych Podporządkowanie planów i programów studiów stale aktualizowanym opisom kwalifikacji absolwentów Zapewnianie indywidualnych warunków rozwoju osobom szczególnie utalentowanym Zwiększanie zakresu działania niestandardowych form edukacji (studiów podyplomowych, Szkoły Letniej, Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Forum Edukacji Biznesowej oraz specjalnych metod kształcenia dla osób niepełnosprawnych, w tym kształcenia na odległość i innych) Stałe doskonalenie uczelnianego systemu edukacji poprzez rosnącą jakość kształcenia, aktywizację studentów, badania opinii studentów i absolwentów Przestrzeganie wysokich standardów etycznych i dobrych praktyk edukacyjnych opartych na uniwersalnych wartościach i zasadach edukacji dla zrównoważonego rozwoju !!!!

Kilka wniosków końcowych: Wniosek pierwszy: uprawianie edukacji ekologicznej w ujęciu autonomicznym/ zdezintegrowanym, w oderwaniu od edukacji społecznej i edukacji ekonomicznej oraz w oderwaniu od systemu wartości NIE MA ŻADNEJ PRZYSZŁOSCI !!!  uprawianie takiej edukacji uwidacznia bardzo często tzw. błędne/iluzyjne koło edukacyjne, tzn. ciągłe powtarzanie i sprawne finansowo rozliczanie różnych projektów edukacyjnych bez TRWAŁYCH I POZYTYWNYCH EFEKTÓW w świadomości człowieka !!!

Kilka wniosków końcowych: Wniosek drugi:  edukacja ekologiczna powinna być wkomponowana w holistyczny system edukacji dla zrównoważonego rozwoju – jako jej integralny moduł o fundamentalnym znaczeniu nie tylko dla człowieka

Kilka wniosków końcowych: Wniosek trzeci : konieczne jest powszechne zrozumienie podstawowej zależności, że skuteczna i efektywna ochrona środowiska i współkształtowana przez edukację ekologiczną wysoka świadomość człowieka jest warunkiem jego przetrwania na Ziemi,  a problemy z ochroną środowiska to głównie problemy człowieka ze swoim człowieczeństwem !!!.

Wniosek końcowy:  konieczna jest zatem odbudowa pełni człowieczeństwa w stosunku do nie tylko do przyrody, ale także do siebie i innego człowieka poprzez edukację i tworzenia społeczeństwa mądrości (nie tylko wiedzy !!)- społeczeństwa empatycznego i realnie obywatelskiego, opartego na kulturze bez przemocy, na kulturze wrażliwości i wzajemnego szacunku

Dziękuję za uwagę