ROLNICTWO EKOLOGICZNE A OCHRONA ŚRODOWISKA ZARZECZEWO 19.05.2011 r.

SYSTEMY PRODUKCJI ROLNICZEJ Rolnictwo konwencjonalne, Rolnictwo integrowane, Rolnictwo ekologiczne,

Rolnictwo konwencjonalne określane jako klasyczne, intensywne, technologiczne, itp. – jest to system produkcji ukierunkowany na zysk, osiągany dzięki dużej wydajności w specjalistycznych gospodarstwach wykorzystujących postęp technologiczny, oparty na dużym zużyciu przemysłowych środków produkcji.

Rolnictwo ekologiczne to sposób gospodarowania zwany także biologicznym, organicznym lub alternatywnym, określane potocznie jako rolnictwo „bez chemii”, a stosowane metody produkcji są przyjazne środowisku przy zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa. System gospodarowania oparty jest o środki produkcji pochodzenia naturalnego tj. biologicznego i mineralnego nieprzetworzonych technologicznie.

Rolnictwo ekologiczne jest to systemem gospodarowania, który aktywizując przyrodnicze mechanizmy produkcyjne poprzez stosowanie środków naturalnych zapewnia trwałą żyzność gleby i zdrowotność zwierząt oraz wysoką jakość biologiczną produktów.

Rolnictwo ekologiczne to system zrównoważony ekologicznie i ekonomicznie, w dużym stopniu niezależny od nakładów zewnętrznych, nie obciążający środowiska, który umożliwia rozwój wsi i rolnictwa jako bezcennych, ponadczasowych wartości samych w sobie.

ZASADY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO Ochrona środowiska produkcji rolniczej - gleby, - wody, - powietrza, - krajobrazu, (dążenie do biologicznej samoregulacji w obrębie gospodarstwa rozumianego jako system ekologiczny)

ZASADY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO wysoka wartość biologiczna płodów rolnych („pierwotna”), nawiązująca do właściwości produktów powstających naturalnie w przyrodzie, bez ingerencji człowieka;

ZASADY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO poprawa żyzności gleby, uważana za podstawę zdolności produkcyjnych;

ZASADY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO dążenie do zamknięcia obiegu materii, poprzez zrównoważenie produkcji roślinnej i zwierzęcej w gospodarstwie (samowystarczalność paszowo-nawozowa);

ZASADY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO różnorodność biologiczna (gatunkowa), sprzyjająca przywracaniu równowagi w środowisku produkcji.

Przez równowagę przyrodniczą - rozumie się stan, w którym na określonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej /Ustawa Prawo ochrony środowiska/

Generalną zasadą rolnictwa ekologicznego jest szacunek dla wszelkich form życia: od najmniejszych mikroorganizmów żyjących w glebie, po najpotężniejsze drzewa, nie zapominając o człowieku! Każdy element w łańcuchu ekologicznej produkcji żywności jest nastawiony na zachowanie, a jeśli to możliwe, na zwiększanie różnorodności roślin i zwierząt.

Utrzymanie wysokiego poziomu różnorodności biologicznej jest często rezultatem dobrych ekologicznych praktyk rolniczych, jak również działań przewidzianych we Wspólnotowym Rozporządzeniu w sprawie rolnictwa ekologicznego. Kluczową sprawą w rolnictwie ekologicznym jest zakaz stosowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie, zarówno w produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej. Sprzyja to utrzymaniu rodzimych gatunków roślin i ras zwierząt. Fot.: M. Szewczyk

Bioróżnorodność to rozmaitość form wśród organizmów a także cała zmienność na poziomie chromosomalnym, gatunkowym, ekosystematycznym. Definicja przyjęta przez Konwencję o biologicznej różnorodności brzmi natomiast następująco: Bioróżnorodność- jest to zróżnicowanie organizmów żywych, które występują na Ziemi oraz bliższych biogeograficznych jednostek. Oficjalna definicja bioróżnorodności określa ją jako różnorodność gatunkową wszystkich żywych organizmów, które występują na Ziemi, we wszystkich ekosystemach: morskich, lądowych, wodnych oraz w zespołach ekologicznych, do których organizmy żywe należą.

Zasadniczymi elementami systemu rolnictwa ekologicznego są: dopływ do systemu (materia, energia, człowiek) struktura wewnętrzna systemu (gleba, rośliny, zwierzęta) oraz odpływ z systemu (produkcja rolnicza, emisje). Fot.: M. Szewczyk

W ekologicznym gospodarstwie rolnym możemy wyróżnić dwie grupy organizmów żywych: w obrębie gospodarstwa - rośliny uprawne i inne rośliny im towarzyszące (tzw. chwasty) oraz zwierzęta hodowlane, a także cały świat fauny i flory w powierzchniowej warstwie gleby (roli) oraz w otoczeniu gospodarstwa (miedze, rowy, zadrzewienia i zakrzewienia) - dzikie rośliny i zwierzęta. Możemy zatem wydzielić różnorodność biologiczną gatunków, odmian roślin i ras zwierząt żyjących na terenach rolniczych oraz różnorodność biologiczną gatunków dzikich. Te dwa rodzaje różnorodności biologicznej w gospodarstwie ekologicznym przenikają się i zależą wzajemnie od siebie.

Produkcja metodami ekologicznymi polega na stosowaniu: - płodozmianu i innych naturalnych metod utrzymywania lub podwyższania biologicznej aktywności i żyzności gleby; - nawozów organicznych, środków ochrony roślin i środków żywienia zwierząt uzyskiwanych inaczej niż w drodze przemysłowej syntezy chemicznej;

Produkcja metodami ekologicznymi - materiału siewnego oraz rozmnożeniowego otrzymywanego z roślin, które co najmniej przez jedno pokolenie, a w przypadku roślin wieloletnich co najmniej przez dwa sezony wegetacyjne były uprawiane w ekologicznym gospodarstwie rolnym; - doboru gatunków i odmian roślin oraz gatunków i ras zwierząt, uwzględniającego ich naturalną odporność na choroby; w szczególności wykorzystującego populacje i rasy miejscowe.

Gleba jest podstawowym składnikiem struktury wewnętrznej systemu rolnictwa ekologicznego. Od jej jakości (żyzność i produktywność) i miejsca położenia (strefa klimatyczna, wysokość nad poziom morza) zależy dobór roślin uprawnych, wysokość i jakość plonów głównych i ubocznych.

Płodozmian w gospodarstwie ekologicznym ma do spełnienia kilka ważnych funkcji: utrzymać optymalną zawartość próchnicy oraz żyzność gleby, b) zapobiegać nadmiernemu rozwojowi chorób i szkodników, nie dopuszczać do niekontrolowanego rozwoju chwastów. zmniejsza ryzyko produkcji dzięki większej różnorodności biologicznej

Przy produkcji polowej metodami ekologicznymi stosuje się co najmniej czteroletni płodozmian (maksymalnie zróżnicowany), w którym do zwiększania żyzności i biologicznej aktywności gleby stosuje się: rośliny strukturotwórcze, zwiększające zawartość materii organicznej w glebie oraz rośliny motylkowe wieloletnie, wysiewane głównie w mieszankach z trawami; nawozy pochodzące od zwierząt z ekologicznej produkcji zwierzęcej oraz inne materiały organiczne dopuszczone Rozporządzeniem Rady.

Ochrona roślin w gospodarstwach ekologicznych opiera się na: promowaniu własnej obrony roślin poprzez uprawę lokalnych roślin genetycznie odpornych na choroby i szkodniki; b) ochronie naturalnych wrogów szkodników poprzez zapewnienie im dogodnych warunków (np. żywopłoty, tereny gniazdowania, wpuszczanie drapieżników); c) działaniach profilaktycznych; biologicznych środkach ochrony roślin.

Ograniczenie zachwaszczenia w gospodarstwach ekologicznych realizowane jest przez działania zapobiegawcze oraz przez bezpośrednie zwalczanie chwastów. Do działań profilaktycznych należą właściwy płodozmian (dobór i następstwo roślin uprawnych); zagęszczenie łanu roślin; uprawa pasowa i szeroko-rzędowa; pokrycie pól przez cały okres wegetacyjny ( międzyplony, śródplony, poplony)

Zwierzęta gospodarskie są integralną częścią ekologicznego gospodarstwa rolnego, ponieważ spełniają w nim bardzo ważną rolę w strukturze wewnętrznej systemu.

Spełniają w nim bardzo ważne zadania między innymi takie jak: zwiększają bioróżnorodność; dostarczają nawozy organiczne; mają wpływ na dobór roślin w płodozmianie (np. rośliny motylkowe z trawami); wykorzystują pasze, których nie można sprzedać poza gospodarstwem (np. pochodzące z łąk i pastwisk, rośliny pastewne, słoma); mają wpływ na lepsze wykorzystanie siły roboczej, zmniejszają ryzyko prowadzenia działalności rolniczej, dostarczają produkty żywnościowe dla gospodarstwa oraz stanowią jego kapitał.

Produkcja zwierzęca musi przyczyniać się do utrzymania równowagi między rolniczymi systemami produkcji poprzez zaspakajanie zapotrzebowania roślin uprawnych na składniki odżywcze i wzbogacenie materii organicznej gleby. W ten sposób tworzy się i podtrzymuje układ wzajemnych zależności: -między glebą a roślinami, -roślinami a zwierzętami - i zwierzętami a glebą.

Podsumowując cały system rolnictwa ekologicznego, przyjęło się mówić, że w ekologicznym gospodarstwie rolnym zdrowa gleba to zdrowa roślina, a zdrowa roślina to zdrowe zwierzę i zdrowy człowiek.

Do podstawowych zadań nowoczesnego rolnictwa i leśnictwa należy także utrzymywanie przy życiu wielu różnorodnych układów przyrodniczych ze wszystkimi właściwymi im gatunkami. Utrzymywanie różnorodności biologicznej przez rolnictwo i leśnictwo, chroniąc całe działające układy przyrodnicze, chroni zarazem zagrożone gatunki roślin i zwierząt (np. owadów, ptaków, nietoperzy) oraz   jednocześnie polepsza warunki: produkcji zdrowej żywności, otrzymywania czystej wody pitnej, zabezpieczenia przed powodziami, wypoczynku i rekreacji dla ludzi ze środowisk miejskich.

Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku rozumiemy, że ważne jest zachowanie różnorodności biologicznej we wszystkich ekosystemach. Różnorodność trzeba chronić po to, by: podtrzymać mechanizmy działania żywej przyrody, zachować jej zdolność do przetrwania zmian środowiska, nie tracić tych wartości, których jeszcze nie umiemy odkryć i wykorzystać, a które mogą być podstawą rozwoju i gwarancją przeżycia przyszłych ludzkich pokoleń.

Baltic Sea Region Programme 2007-2013 BERAS IMPLEMENTATION

Baltic Sea Region Programme 2007-2013 BERAS IMPLEMENTATION Czas trwania projektu: 11.06.2010 -10.09.2013 Partnerzy: Szwecja, Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa, Niemcy, Dania, Białoruś, Polska Partnerzy z Polski: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa-Państwowy Instytut Badawczy, Polski Klub Ekologiczny w Krakowie- Koło Miejskie w Gliwicach, NSZZRI „Solidarność”, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie oraz Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.

BERAS IMPLEMENTATION Głównym celem projektu jest: ratowanie środowiska naturalnego Morza Bałtyckiego propagowanie ekologicznego gospodarstwa o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej wykorzystanie tylko odnawialnych zasobów w oparciu o regionalną organizację produkcji rolniczej stosowanie tylko nawozów organicznych, nie powodujących zanieczyszczeń gleby i wód gruntowych

BERAS IMPLEMENTATION Kluczowym elementem projektu jest utworzenie wzorcowych, ekologicznych gospodarstw w 8 państwach: (Danii, Białorusi Finlandii, Estonii, Szwecji, Niemczech, Litwie, Łotwie, Polsce), opartych na ERA farms (Ecological Recycling Agriculture) Mają też powstać biura konsultacyjne, odpowiedzialne za rozpowszechnianie informacji oraz edukację i doradztwo lokalnym podmiotom w zakresie ekologicznych, recyklingowych gospodarstw.

KPODR w Minikowie jest odpowiedzialne m.in. za: 1) Wzrost wiedzy i świadomości wśród rolników na temat organicznego, ekologicznego gospodarstwa 2) Przekształcenia gospodarstwa na modelowe spełniające normy ERA farms (Ecological Recycling Agriculture) 3) Doradztwo w zakresie rolnictwa konwencjonalnego jak i ekologicznego 4) Edukacja prywatnych jednostek i instytucji -„Dieta dla czystego Bałtyku” 5) Wprowadzanie do ośrodków doradztwa rolniczego i instytucji rolniczych techniki wiedzy o ERA (gospodarstwach ekologicznych) w województwie 6) Przygotowanie biznes składników pokarmowych i plan nawozowy dla ekologicznych gospodarstw wzorcowych oraz doradztwo dla rolników 7) Rozwój polityki rolniczej w celu zapewnienie eko-producentom wysokiej jakości życia, odpowiednich dochodów i wprowadzenia długo okresowych, ekonomicznych korzyści przy małym wkładzie ekologicznego rolnictwa w połączeniu z zasadą „Zanieczyszczający płaci”

Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Bożena Błaszczyńska - tel. (052) 386-72-43 bozena.blaszczynska@kpodr.pl