Nowe perspektywy kształcenia praktycznego w Polsce STUDIA O PROFILU PRAKTYCZNYM W POLSKICH UCZELNIACH Konferencja w ramach cykli: „Rozwój Edukacji Akademickiej (REA) – Uniwersytet Gdański Gdańsk, 19 czerwca 2012 r. Jolanta Kosakowska Związek Rzemiosła Polskiego r.

Drogą do sukcesu jest stałe podnoszenie własnych kwalifikacji zawodowych = LLL Czy edukacja zawodowa może być atrakcyjna? W jaki sposób zacieśnić współpracę pomiędzy szkołami zawodowymi i uczelniami wyższymi? Jak zaangażować pracodawców w proces edukacji i wspierać nauczanie dorosłych? Pytania postawione na jednym z warsztatów konferencji, która odbyła się 23 września 2011 r. z udziałem polskich i zagranicznych ekspertów i w dziedzinie szkolnictwa wyższego, kształcenia zawodowego i edukacji dorosłych

Dla rozwoju edukacji - potrzebna współpraca szkół zawodowych, wyższych i pracodawców Na podstawie przykładów z różnych krajów – można stwierdzić, iż edukację da się uzupełnić i rozwijać przy pomocy odpowiednio zacieśnionej współpracy z konkretnymi partnerami – aktorami, którzy występują w obszarze szkolnictwa zawodowego : szkoły zawodowe: średnie i wyższe władze oświatowe jednostki samorządu terytorialnego pracodawcy i ich organizacje

Edukacja – a rynek pracy W dzisiejszej sytuacji społeczno-gospodarczej młodzież wchodząca po raz pierwszy na rynek pracy ma bardzo utrudnione zadanie. Główną przyczyną tego stanu jest przewlekłe bezrobocie występujące w gospodarce narodowej. Od młodych pracowników pracodawcy oczekują nie tylko wiedzy i kompetencji, ale także doświadczenia, które w wielu przypadkach jest warunkiem zatrudnienia.

Dualny system kształcenia zawodowego Naprzeciw tej trudnej sytuacji wychodzi dualny system kształcenia. Nie jest to na pewno jedyne rozwiązanie i panaceum na bezrobocie wśród młodzieży. Istota systemu dualnego oraz osiągnięcia innych krajów (Szwajcaria, Niemcy, Czechy, Austria) sprawiają jednak, że warto mu się przyjrzeć bliżej.

Dualny i szkolny system szkolnictwa zawodowego w krajach UE

Dualny system kształcenia zawodowego Dualny system kształcenia - połączenie teorii i praktyki – znajduje swoje zastosowanie zarówno w kształceniu wymagającym stażu zawodowego, jak i w wyższych szkołach zawodowych, bo daje możliwość jednoczesnego uzyskania praktycznych umiejętności i specjalistycznej wiedzy fachowej , a zatem przygotowuje do natychmiastowego podjęcia pracy, bez czasochłonnego zdobywania doświadczeń i wdrażania się do obowiązków w firmie Traktuje szkołę i przedsiębiorstwo jako dwa uzupełniające się ogniwa przyswajania wiedzy System przemiennego kształcenia zawodowego sprawdził się w wielu krajach europejskich. Rozwiązania systemowe w tym zakresie zapewniają korzyści wszystkim uczestnikom procesu kształcenia

Dualny system kształcenia zawodowego Kształcenie w zakładzie pracy przynosi bezpośrednie ekonomiczne korzyści dla przedsiębiorcy. Dobrze wykształcony personel ze specjalistyczna wiedzą nabytą w zakładzie jest ważnym czynnikiem konkurencji Następuje silna identyfikację z przedsiębiorstwem, jako przyszłym miejscem pracy – po zakończeniu nauki uczeń już zna swój zakład „od podszewki”

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony Dla pracodawcy – kształcenie w systemie dualnym zapewnia dostosowanie profilu zawodowego pracownika do jego oczekiwań oraz potrzeb, ponieważ kształcenie to jest ukierunkowane na cały proces funkcjonowania przedsiębiorstwa, na jego przynależność branżowo-sektorową oraz odbywa się na bazie rzeczywistych struktur produkcyjnych i usługowych konkretnej firmy;

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony Dla ucznia – system pozwala przejść płynnie z okresu nauki w szkole do czynnego życia zawodowego Jest to Instrument zatrudniania absolwentów – występuje korzystna zależność między uczestnictwem w rynku pracy młodzieży ze szkół systemu dualnego, a poziomem bezrobocia wśród młodzieży. Firmy dostrzegają wymierne korzyści gospodarcze z tytułu zatrudnienia absolwentów dualnej nauki zawodu.

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony Dopasowanie oferty edukacyjnej szkół do potrzeb przedsiębiorców Współpraca pracodawców z jednostkami kształcenia zawodowego powoduje, że na lokalnym rynku pracy są kreowane zawody pożądane, a w programach nauki tych zawodów definiowane są efektu uczenia się odpowiednie do oczekiwanych kwalifikacji i kompetencji pracowniczych.  

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony Kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego – wymuszony prawem i wspierany kulturową tradycją „mariaż” świata edukacji i biznesu, stanowi pozytywny przykład funkcjonowania lokalnych partnerstw na rzecz zatrudnienia o statusie partnerstw publiczno – prywatnych. Instytucje i podmioty prywatne stają się współodpowiedzialnymi partnerami, decydującymi o kierunkach i formach kształcenia zawodowego dla lokalnego i szerszego rynku pracy. Firmy mają wpływ na treść i sposób organizacji systemu edukacji zawodowej w zamian za obowiązek współdziałania ze szkołami za stosowanie zasady solidarności

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony Kształcenie pożądanych postaw i kompetencji osobistych młodzieży związanych z pracą: Poważny stosunek do pracy i przedsiębiorczość – uczeń sam jest odpowiedzialny za zorganizowanie sobie praktyki i znalezienie sobie pracodawcy, wcześnie wchodzi w rolę osoby dorosłej, wykonującej konkretne, użyteczne ekonomicznie zadania Realizm życiowy, sterowanie własną karierą i rozwój aspiracji Dojrzałość emocjonalna – uczeń przełamuje lęk przed pracą i łagodnie doświadcza przejścia z edukacji do pracy

Kształcenie przemienne w Polsce W Polsce dualny system kształcenia zawodowego obejmuje w zasadzie szkolnictwo na poziomie średnim zawodowym. Zakres współpracy z pracodawcami zróżnicowany jest w zależności od tego, czy dotyczy szkoły zawodowej czy wyższej szkoły zawodowej. Wynika on zarówno z odmiennych zadań, jakie wykonują jednostki kształcenia, jak i z programów nauczania realizowanych w szkołach. Organizacja i realizacja zajęć praktycznych odbywa się we współpracy zasadniczych szkół zawodowych i przedsiębiorstw. Technika i wyższe szkoły zawodowe organizują i realizują przy udziale przedsiębiorstw praktyki zawodowe.

Dualny system kształcenia zawodowego w Polsce W Polsce dualny system kształcenia zawodowego jest stosowany w bardzo ograniczonym zakresie: obejmuje około 15 % uczniów średnich szkół zawodowych (technika i zasadnicze zawodowe). Różna sytuacja w ZSZ i technikach. Z danych wynika, że prawie 51% uczniów ZSZ pobiera praktyczną naukę zawodu w zakładach pracy, mając status pracownika młodocianego.

Zasadnicze szkoły zawodowe Technika i technika uzupełniające Praktyczna nauka zawodu odbywa się głównie w warsztatach szkolnych (pracowniach), Centrach Kształcenia Praktycznego oraz na stanowiskach pracy Tab.2. Miejsca odbywania praktycznej nauki zawodu przez uczniów zasadniczych szkół zawodowych i techników w roku szkolnym 2010/2011 Zasadnicze szkoły zawodowe w tys. Technika i technika uzupełniające Liczba uczniów ogółem 224,9 545,1 Miejsce praktycznej nauki zawodu Stanowiska u pracodawców 114,5 Miejsce praktycznej nauki zawodu b.d. Stanowiska szkoleniowe w warunkach szkolnych 13,4 37,8 Praktyki w Centrum Kształcenia Praktycznego 24,9 Praktyki w Centrum Kształcenia Praktycznego 33,8

Pracownicy młodociani pracownicy Tab.3 Młodociani pracownicy w ZSZ - w tym w rzemiośle na nauce zawodu Rok szkolny Liczba uczniów ZSZ ogółem (tys.) Pracownicy młodociani pracownicy Ogółem jako % uczniów w ZSZ w rzemiośle 2008/2009 239,1 116,4 48,7 92,7 2009/2010 235,7 122,8 52,1 93,1 2010/2011 224,9 114,5 50,9 90,1

ORGANIZACJA NAUKI ZAWODU W RZEMIOŚLE praktyka w zakładzie – dokształcanie teoretyczne NAUKA ZAWODU Praktyka w zakładzie rzemieślniczym teoretyczne Dokształcane w szkole zawodowej Świadectwo ukończenia ZSZ świadectwo czeladnicze W systemie pozaszkolnym: rzemieślnik kurs Świadectwo czeladnicze W RZEMIOŚLE NAUKA ZAWODU Praktyka w zakładzie rzemieślniczym teoretyczne Dokształcane w szkole zawodowej Świadectwo ukończenia ZSZ świadectwo czeladnicze W systemie pozaszkolnym: rzemieślnik kurs Świadectwo czeladnicze

Rzemiosło - kształcenie zawodowe w zakładach rzemieślniczych prawie 93 tysiące uczniów-młodocianych pracowników uczy się zawodu (Umowa o pracę, wynagrodzenie, ubezpieczenie społeczne) Zmniejsza się liczba młodzieży wybierająca naukę w zawodach rzemieślniczych Zmniejsza się liczba zakładów szkolących

Rzemiosło - kształcenie zawodowe 26 tysięcy przedsiębiorców-rzemieślników w ramach działalności gospodarczej prowadzi szkolenie uczniów w zakresie praktycznej nauki zawodu Formuła organizacji szkolenia zawodowego pod kierunkiem mistrza, w naturalnych warunkach pracy jest najskuteczniejszym sposobem na łączenie świata edukacji i pracy oraz drogą do poprawy jakości kształcenia zawodowego Absolwenci nauki w rzemiośle nie mają problemu z zatrudnieniem

Rzemiosło - kształcenie zawodowe Związek Rzemiosła Polskiego jest społeczno-zawodową i gospodarczą organizacją reprezentującą środowisko mikro i małych firm rzemieślniczych, organizacja ma charakter sieciowy, a w jej strukturach na poziomie powiatów i gmin działa 486 cechów rzemiosł oraz na szczeblu województw 27 izb rzemieślniczych

Rzemiosło - kształcenie zawodowe Gospodarce potrzebni są dobrze wykształceni absolwenci szkół wyższych, ale także wysoko kwalifikowani pracownicy, rzemieślnicy, technicy Narasta niedobór fachowców do pracy na stanowiskach robotniczych i rzemieślniczych

Rzemiosło - kształcenie zawodowe Sytuacja demograficzna oznacza dla organizatorów kształcenia zawodowego wielkie wyzwanie, a dla środowiska rzemieślniczego potrzebę jeszcze większego zaangażowania w proces edukacji Nie chodzi wyłącznie o to, aby system edukacji zawodowej generował nowych fachowców, ale także o to, by zadbać o tych, którzy jeszcze dzisiaj mogą przekazać następnym pokoleniom unikatową wiedzę i doświadczenie M I S T R Z Ó W

Kształcenie zawodowe w dalszym ciągu nie jest należycie doceniane Różne formy promocji edukacji zawodowej: Parlament Hanzeatycki, międzynarodowe stowarzyszenie organizacji gospodarczych (m.in. izb rzemieślniczych), zajmuje się między innymi szkolnictwem zawodowym. Projekt dotyczący dualnego systemu kształcenia zawodowego na poziomie wyższym, polegający na ścisłym powiązaniu nauki teorii na uczelniach z praktyką w firmach. Wyższa Szkoła Rzemiosł Artystycznych we Wrocławiu Współpraca z FRSE Udział w Radzie Zarządzającej CEDEFOP i Komitecie Doradczym KE ds. Szkolenia Zawodowego (potrzeba zwiększania atrakcyjności kształcenia zawodowego i udziału pracodawców)

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie zatrudnienia młodych, umiejętności technicznych i mobilności (lipiec 2011 r.) „Nikt tak naprawdę nie wie, jak będą wyglądać miejsca pracy w przyszłości, niemniej jednak przygotowując programy kształcenia i szkolenia „Kształcenie dualne i praktyki zawodowe powinny być wprowadzane do systemu edukacji w coraz większym stopniu – także w przypadku odpowiedniego szkolnictwa wyższego i kształcenia zawodowego. Synergie między zajęciami praktycznymi i szkoleniem w miejscu pracy oraz kształceniem teoretycznym wzmacniają zdolność młodzieży do zatrudnienia, ułatwiają wejście na rynek pracy i stanowią bodziec do rozwoju ‘

ZWIĄZEK RZEMIOSŁA POLSKIEGO 2626 Dziękuję za uwagę Jolanta Kosakowska ZWIĄZEK RZEMIOSŁA POLSKIEGO 26