UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE ROLNIKÓW KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE ROLNIKÓW Koniec z mitem, czas na fakty! Damian Pietrzyk

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 1. Wprowadzenie Reforma ubezpieczeń społecznych z lat 1998/1999 r. nie dotyczyła ubezpieczeń społecznych rolników. Od 1990 r. bez zmian systemowych zmian. Kosztowny system. Silny opór przeciwko reformom: czynnik polityczny: PSL; Samoobrona czynnik społeczny: rolnicy www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 2. Podstawa prawna Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1991 r., nr 7, poz. 24 ze zm.) Ostatnia nowelizacja weszła w życie 1.X.2009 r. – Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2009 r., Nr 79, poz. 667) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 3. Instytucje Art. 2. 1. Ubezpieczenie realizuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zwana dalej „Kasą”. 2. Prezes Kasy jest centralnym organem administracji rządowej, podległym ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. 3. Interesy ogółu ubezpieczonych i świadczeniobiorców, dotyczące ubezpieczenia i działalności Kasy, reprezentuje Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników, zwana dalej „Radą Rolników”. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl KRUS Dla realizacji ubezpieczeń społecznych rolników powołano Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Wcześniej realizował usr Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dalej istnieje szczątkowa możliwość partycypacji ZUS w usr. Rola ZUS była istotna w czasie powstawania KRUS. KRUS : jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej obsługuje wiele funduszy właściwych dla usr Prezes Kasy jest centralnym organem administracji rządowej, podległym ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Zadania KRUS obsługa ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców Kasy (emerytów i rencistów) w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie przyznawania i wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych oraz wypadkowych, chorobowych i macierzyńskich oraz świadczeń pozaubezpieczeniowych, wypłacanych w zbiegu ze świadczeniami z ubezpieczenia społecznego rolników realizacja własnego, dwuinstancyjnego systemu orzecznictwa lekarskiego w postępowaniu dowodowym dla ustalenia prawa ubezpieczonych do świadczeń rentowych i odszkodowawczych, których przyznanie wymaga medycznej oceny stanu zdrowia lub oceny następstw wypadku w związku z pracą rolniczą. Orzeczenia wydają w pierwszej instancji lekarze rzeczoznawcy, w drugiej instancji komisje lekarskie Kasy www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Zadania KRUS c.d. 4. działalność prewencyjna na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej i chorobom zawodowym, a w szczególności: upowszechnianie wiedzy o tych zagrożeniach i znajomości zasad bhp wśród dorosłych i dzieci, analiza przyczyn i okoliczności powstawania wypadków przy pracy rolniczej i chorób zawodowych, prowadzenie szkoleń w zakresie znajomości zagrożeń i zasad bezpiecznej pracy w gospodarstwie rolnym, podejmowanie starań o właściwą produkcję i dystrybucję bezpiecznych technicznych środków produkcji dla rolników, ubrań roboczych i ochronnych www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Zadania KRUS c.d. 5. prowadzenie nieodpłatnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych do świadczeń w KRUS, zagrożonych całkowitą niezdolnością do pracy lub wykazujących okresowo całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zawodowej w gospodarstwie rolnym. Rehabilitację tę prowadzą centra i ośrodki  KRUS oraz sanatoria współpracujące z Kasą. W okresie wakacyjnym Kasa prowadzi także turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników 6. wspieranie ubezpieczeń wzajemnych 7. obsługa ubezpieczenia zdrowotnego, zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników art. 67 – 73 usr Rada Rolników ma prawo kontrolować i oceniać działalność Kasy. W tym celu Rada może żądać od Prezesa Kasy informacji i wyjaśnień oraz udostępnienia dokumentów. Rada Rolników opiniuje projekty (akt prawne oraz programy i plany) – art. 71 usr www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl KRUS a ZUS Od 1 I 1999 r. ZUS posiada osobowość prawną. KRUS nie posiada osobowości prawnej. ZUS – państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną. KRUS – państwowa jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. ZUS obsługuje Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. KRUS obsługuje kilka funduszy. ZUS nadzoruje Prezes Rady Ministrów. KRUS podlega ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 4. Rodzaje ubezpieczeń Art. 3. 1. Ubezpieczeniu podlega się z mocy ustawy albo na wniosek. 2. Jeżeli ustawa przewiduje objęcie ubezpieczeniem na wniosek, z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem może wystąpić zainteresowana osoba lub rolnik, na którego rachunek ta osoba pracuje. 2a.  Objęcie ubezpieczeniem na wniosek następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. 3. Osoba podlegająca ubezpieczeniu na wniosek może w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia, składając oświadczenie w tej sprawie. 4. Równoznaczne z odstąpieniem od ubezpieczenia na wniosek jest nieopłacenie w terminie składki, chyba że rolnik obowiązany do jej opłacenia, przed upływem terminu płatności, wystąpił o jego odroczenie albo nieopłacenie składki w terminie było skutkiem siły wyższej. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Rodzaje ubezpieczeń c.d. Ubezpieczenia obowiązkowe (z mocy ustawy) Podmioty: rolnik, małżonek rolnika oraz domownik > 1 ha nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu Ubezpieczenia dobrowolne (na wniosek) < 1 ha może podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 5. Ubezpieczenia Art. 1. 1. (…) 2. W ubezpieczeniu wyodrębnia się: 1) ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie; 2) ubezpieczenie emerytalno-rentowe. 2 rodzaje ubezpieczeń i 1 metoda zabezpieczenia społecznego rolników (ubezpieczeniowa) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Świadczenia z ubezpieczenia W, Ch i M Art. 9. Świadczeniami z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego są: 1) jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, zwane dalej "jednorazowym odszkodowaniem"; 2) zasiłek chorobowy; 3) (uchylony); 4) zasiłek macierzyński.   Uchylono: zasiłek z tytułu urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dziecka www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Ubezpieczenie W, CH i M Realizację świadczeń z tego ubezpieczenia gwarantują jedynie składki od rolników, gromadzone w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Fundusz ten jest osobą prawną, funkcje zarządu pełni z urzędu Prezes KRUS, pod nadzorem Rady Rolników Zasada solidarności grupowej – składki! Metoda – ubezpieczeniowa Składka stała, ustalana przy udziale Rady USR – art. 8 usr W 2010 r. wynosi 30 zł misięcznie www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Świadczenia z ubezpieczenia E-R Art. 18. Świadczeniami z ubezpieczenia emerytalno-rentowego są: 1) emerytura rolnicza lub renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy; 2) renta rolnicza szkoleniowa; 3) renta rodzinna; 4) emerytura i renta z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin; 5) dodatki do emerytur i rent, o których mowa w pkt 1-4; 6) zasiłek pogrzebowy. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Ubezpieczenie E-R Finansowane w przeważającej części z dotacji budżetowej, uzupełnionej dochodami ze składek ubezpieczonych rolników Uzupełniająca dotacja z budżetu państwa! Metoda – ubezpieczeniowa (nie w czystej postaci) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Emerytura rolnicza Część uzupełniająca wynosi 95%, może być mniejsza jednak co najmniej 85% (art. 26 usr) emerytura podstawowa – kwota miesięcznej najniższej emerytury, określoną w przepisach emerytalnych (słowniczek: art. 6 pkt 7 usr) Najniższa emerytura: art. 94 ust. 2 ueirFUS i in. Ogłasza Prezes ZUS (komunikat publikowany w Monitorze Polskim) Od 1 marca 2009 r. najniższa emerytura wynosi 675,10 zł www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Jak wyliczyć składkę ubezpieczeniową (E-R)? Art. 17.  1. Składka miesięczna za każdego ubezpieczonego wynosi 10 % emerytury podstawowej. 2. Za ubezpieczonego, o którym mowa w art. 5a, składka wynosi dwukrotność kwoty ustalonej w sposób określony w ust. 1. 3. W przypadku gdy okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu jest krótszy niż miesiąc, wysokość składki oblicza się proporcjonalnie do liczby dni podlegania ubezpieczeniu w tym miesiącu. 4. Rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 50 ha przeliczeniowych, opłaca dodatkową składkę miesięczną w wysokości: 1) 12 % emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych do 100 ha przeliczeniowych; 2) 24 % emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 100 ha przeliczeniowych do 150 ha przeliczeniowych; 3) 36 % emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 150 ha przeliczeniowych do 300 ha przeliczeniowych; 4) 48 % emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 300 ha przeliczeniowych. 5. W przypadku zmiany obszaru użytków rolnych gospodarstwa rolnego powodującego zmianę wymiaru dodatkowej składki miesięcznej, o której mowa w ust. 4, rolnikowi obowiązanemu do opłacania tej składki wydaje się decyzję w tej sprawie. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Jak wyliczyć składkę ubezpieczeniową (E-R)? c.d. Składka miesięczna wynosi 10% EP Dla rolników z gospodarstwem większym niż 50 ha składka rośnie. Przykład: a) gospodarstwo < 50 ha 10% x 675,10 zł = 68 zł miesięcznie 68 zł x 12 = 816 zł rocznie b) gospodarstwo > 50 ha < 100 ha 68 zł + 12% x 675,10 zł = 68 zł + 81 zł = 149 zł miesięcznie 149 zł x 12 = 1788 zł rocznie www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Jak wyliczyć składkę ubezpieczeniową (E-R)? c.d. Dla porównania składka przedsiębiorcy przy najniższej zadeklarowanej kwocie w 2010 r.: ubezpieczenie emerytalne: 368,46 zł ubezpieczenie rentowe: 113,26 zł ubezpieczenie chorobowe: 46,25 zł ubezpieczenie wypadkowe: 31,52 zł ubezpieczenie zdrowotne: 233,32 zł Składka na Fundusz Pracy: 46,25 zł RAZEM: 839,06 zł miesięcznie Przedsiębiorca zapłaci 10068,72 zł składek rocznie!!! www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Obciążenie składkami rolnika i przedsiębiorcy Rolnik uprawiający gospodarstwo rolne mniejsze niż 50 ha: 68 zł + 30 zł = 98 zł miesięcznie Rolnik uprawiający gospodarstwo rolne większe niż 300 ha: 392 zł + 30 zł = 422 zł miesięcznie Przedsiębiorca (przy najniższych składkach): 839,06 zł miesięcznie www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Jak wyliczyć emeryturę rolniczą? Część składkowa (CS) – art. 26 usr Część uzupełniająca (CU) – art. 27 usr CS + CU >= 1 CS = po 1% EP za każdy rok podlegania U E-R CU = 95% EP (jeżeli liczba lat przyjęta dla CS <= 20) Każdy rok > 20 lat przyjęty dla CS: CU zmniejsza się 0,5% za rok, ale nie więcej niż do 85% CS + CU nie może być mniejsza niż EP www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Jak wyliczyć emeryturę rolniczą? c.d. Przykład: Rolnik, Jan Kowalski, uprawia gospodarstwo, podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu 30 lat. CS = 30% x 675,10 zł CS = 202,53 zł CU = 90% x 675,10 zł CU = 607, 59 zł CS + CU = 810,12 zł Emerytura Jana Kowalskiego wynosi 810,12 zł miesięcznie. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Fundusze obsługiwane przez KRUS Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników – art. 76 i 77 usr Fundusz emerytalno-rentowy – art. 78 usr Fundusz administracyjny – art. 79 usr Fundusz prewencji i rehabilitacji – art. 80 usr Fundusz motywacyjny – art. 81a usr (ewentualnie) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 6. Porównanie US i USR US – 4 ubezpieczenia (E, R, Ch i W) i 1 metoda (ubezpieczeniowa) USR – 2 ubezpieczenia i 2 metody Przesłanki emerytury: US – wiek (60/65) + staż (20/25 lat okresu składkowego i nieskładkowego) USR – wiek (60/65) + staż (25 lat podlegał ubezpieczeniu) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl 7. Zbieg US i USR art. 5a i 16 ust. 3 usr art. 33 usr Pierwszeństwo tytułu nierolniczego. Wyjątek: zbieg ubezpieczenia rolniczego z obowiązkiem ubezpieczenia z tytułu prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej lub innych, z wyłączeniem wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólników spółek jawnych, komandytowych i partnerskich. - art. 5a ust. 1 usr w związku z art. 5a ust. 10 ustawy systemowej www. konusig.wpia.uw.edu.pl

KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Dziękuję za uwagę! Damian Pietrzyk

www. konusig.wpia.uw.edu.pl