W ubezpieczeniach gospodarczych KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Ryzyko i jego ocena W ubezpieczeniach gospodarczych Dominik Kęska

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Pojęcia ryzyka Ryzyko W ubezpieczeniach społecznych W ubezpieczeniach gospodarczych Zdarzenie losowe -> zajście ryzyka Związane ściśle z sytuacją ubezpieczonego Związane z działalnością zakładu (zarządzanie ryzykiem) Ocena ryzyka Ryzyko = zdarzenie ubezpieczeniowe www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Pojęcie ryzyka – cd. Stosunek ubezpieczenia (interes majątkowy / osoba) Zdarzenie ubezpieczeniowe = ryzyko ubezpieczeniowe Zdarzenie losowe (art.2 pkt. 18) UbezpU) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl cd. Ryzyko Obiektywne Stopień prawdopodobieństwa Subiektywne Niepewność wynikająca z poczucia zagrożenia istnienie ryzyka obiektywnego Z REGUŁY jest źródłem niepewności (choć nie zawsze) występowanie niepewności Z REGUŁY wynika z realnego ryzyka (choć nie zawsze) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Postawy wobec ryzyka Awersja do ryzyka Neutralność wobec ryzyka Skłonność do ryzyka Ubezpieczony Zakład ubezpieczeń www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Co może zrobić Kowalski? – manipulowanie ryzykiem Unikanie ryzyka Zatrzymanie (podjęcie i poniesienie skutków finansowych) Kontrola (działania zapobiegawcze) Transfer (przelanie na inny podmiot, np. umowa przechowania) Sharing of risk (dzielenie obiektów, którym ryzyko zagraża) Polling of risk (ciężar przyjmuje grupa podmiotów) Repartycja strat (ciężar strat rozdzielony na większa liczbę podmiotów) Ubezpieczenie www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Awersja do ryzyka - ubezpieczyciel Niepewność Niemierzalna uncertainty Mierzalna probability A priori probability Statistical probability estimates www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Awersja do ryzyka – cd. Ryzyko Spekulatywne Sztucznie spowodowane, nienaturalne Niemierzalne metodami statystycznymi Zysk / brak zysku, straty / strata Czyste Naturalne Mierzalne statystycznie Brak straty / strata www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Risk management Faza diagnozowania Identyfikacja Ocena ryzyka (kwantyfikacja) Selekcja ryzyk Faza kontroli Wybór metody kontroli Wycena (taryfikacja) Wdrożenie wybranej metody (etc. …) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Risk management FAKTORY RYZYKA Legal hazard Physical hazard Moral hazard Morale hazard www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Physical hazard warunki zewnętrzne cechy zewnętrzne rzeczy (które mają bezpośredni wpływ na wzrost / spadek ryzyka) Moral hazard Warunki i atrybuty podmiotowe, defekty charakteru www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Morale hazard Aspekt motywacyjny – subiektywna reakcja wywołana świadomością ochrony ubezpieczeniowej Jakie mamy instrumenty prawne? Przyczynienie się do szkody (art.362 KC) Wyłączenie odpowiedzialności za winę umyślną / rażące niedbalstwo (art.827 KC) Instrumenty w ogólnych warunkach umowy… Premie Franszyza Obniżanie wartości odszkodowania (udział własny) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Legal hazard Przesłanki i warunki, od których uzależniona jest powstanie i odpowiedzialność cywilna osoby objętej ochroną Instrumenty? Przyczynienie się do szkody Wina umyślna / rażące niedbalstwo Art.298 KK („Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (…)”) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Underwriting „Underwriting refers to the process that a large financial service provider (bank, insurer, investment house) uses the eligibility of the customer to receive their products (…)” Aktuariusz Dokonywanie oceny ryzyka problemy www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Wielość czynników ryzyka rodzaj podmiot miejsce czas (inne) Dlaczego ubezpiecza się rzecz tylko od 1-2 ryzyk? www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Przykładowe instrumenty zabezpieczające lub stabilizujące ryzyko FAKTYCZNE Ocena ryzyka Zróżnicowanie składki Możliwość odmowy ochrony określonego ryzyka PRAWNE możliwość zmiany wysokości składki (art.816 KC) Wyłączenie odpowiedzialności w określonych okolicznościach Obowiązki informacyjne (art.815 KC) Reasekuracja Prowadzenie działalności tylko w ramach ustawowo zdefiniowanych grup ubezpieczeń (art.94 UbezpU w zw. z załącznikiem) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

Czy umowa ubezpieczenia jest umową losową ? Ograniczenie ochrony ryzyka do ryzyka mierzalnego Używanie instrumentów matematyczno-statystycznych Istotą umowy losowej jest to, że jej wykonanie nie zależy całkowicie od stron Art.805 § 1 KC („Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę”) www. konusig.wpia.uw.edu.pl

KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Dziękuję za uwagę! Dominik Kęska

www. konusig.wpia.uw.edu.pl Bibliografia Eugeniusz Kowalewski „Prawo ubezpieczeń gospodarczych” (wydanie trzecie, wyd. Branta 2007) Z.Radwański, J.Panowicz-Lipska „Zobowiązania (część szczegółowa) wydanie 8, C.H.Beck 2010) Prof.. Wanda Ronka-Chmielowiec „Wybrane problemy zarządzania ryzykiem zakładu ubezpieczeń” („Rozprawy ubezpieczeniowe” (2)/2007 ) T.Ulen R.Cooter „Law And Economics” (2004, Pearson Education Inc.) M.Szczepańska „Ubezpieczenia na życie, aspekty prawne” (Wolters Kluwer 2008) www. konusig.wpia.uw.edu.pl