KUJAWSKO-POMORSKIE mocne i słabe strony sektora MSP. Szanse i zagrożenia rozwojowe. Prezentacja wyników badania przygotowanego przez PKPP Lewiatan w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współ finansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Realizacja wywiadów – CBOS. Badanie przeprowadzone w okresie 15 czerwca-19 sierpnia 2012r. na losowej próbie 1501 MSP. Toruń, 28 lutego 2012 dr Jacek Adamski mkrzysztoszek@pkpplewiatan.pl

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

Województwo Kujawsko-Pomorskie tworzy 4,7% PKB wytwarzanego w Polsce, co plasuje ten region na 8 miejscu, przy wykorzystaniu 5,2% ogółu pracujących w gosK-Parce polskiej. © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2008 r, GUS 2010, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek

Produktywność gospodarki Regionu lokuje Kujawsko-Pomorskie poniżej średniej dla Polski. */ Produktywność mierzona relacją (udział PKB wg województw w PKB Polski) do (udział pracujących w gosK-Parce województwa w pracujących w gosK-Parce Polski); czyt.: 1 zatrudniony wytwarza x,xx PKB w porównaniu do Polski=100 Źródło: Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2008 r, GUS 2010, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

PKB to parametr ważny z punktu widzenia gospodarki, natomiast z perspektywy „społecznej” ważny jest PKB przypadający na 1 mieszkańca. Niestety Kujawsko-Pomorskie plasuje się tu na 11 (a nie 8) pozycji. Uwaga: numery przy nazwach województw oznaczają pozycję regionu w udziale „regionalnego” PKB per capita w PKB per capita Polski. Źródło: Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2008 r, GUS 2010, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Wskazuje to na niższą produktywność Regionu. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Regionie to 84,7% średniego wynagrodzenia brutto w Polsce. To poziom nieco wyższy niż PKB per capita dla Kujawsko-Pomorskiego w relacji do średniego poziomu dla Polski. Wskazuje to na niższą produktywność Regionu. Uwaga: numery przy nazwach województw oznaczają pozycję regionu w udziale „regionalnego” PKB per capita w PKB per capita Polski. Źródło: Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2008 r, GUS 2010, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan © 2012 PKPP Lewiatan

Region Kujawsko-Pomorski nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału, bowiem jego udział w całkowitych wydatkach na B+R, które są bazą dla innowacji, jest o 20% niższy niż udział w PKB. Uwaga: numery przy nazwach województw oznaczają pozycję regionu w udziale „regionalnego” PKB per capita w PKB per capita Polski. Źródło: Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2008 r, GUS 2010, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Mimo nie odpowiadającemu potencjałowi Regionu poziomowi wydatków na B+R, skłonność kujawsko-pomorskich firm do innowacji jest duża – blisko 1/3 firm średnich i dużych poniosła nakłady na działalność innowacyjną (6. miejsce w Polsce). Uwaga: numery przy nazwach województw oznaczają pozycję regionu w udziale „regionalnego” PKB per capita w PKB per capita Polski. Źródło: Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2008 r, GUS 2010, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Kujawsko-pomorska przedsiębiorczość odzwierciedla strukturę przedsiębiorczości w Polsce. Przeciętnie jest tu jednak więcej firm małych, średnich i dużych. 81 784 2 721 855 160 © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2010 r. GUS 2012, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

KUJAWSKO-POMORSKIE MSP MOCNE STRONY SŁABE STRONY Relatywnie nieduża część K-P_MSP działa na kurczących się rynkach. Utrzymanie się na rynku to cel strategiczny większości K_P_MSP. Bardzo silna pozycja jakości w budowaniu pozycji konkurencyjnej na rynku. Wzrost znaczenia ceny w budowaniu pozycji konkurencyjnej w najbliższych 2-3 latach (ale dotyczy relatywnie niewielkiego odsetka firm). Wzrost znaczenia w najbliższych 2-3 latach jakości obsługi klienta. Ryzyko nieuczciwych zachowań kontrahentów. Relatywnie wysokie ryzyko nieprawidłowych relacji z klientami. Dobra ocena (samoocena) zdolności do konkurowania na rynku europejskim w oparciu o jakość, nowatorstwo oraz promocję i dystrybucję. Niska skłonność do innowacji, aczkolwiek nieco wyższa niż przeciętnie w MSP w Polsce. Relatywnie duża otwartość K-P_MSP (eksport). Innowacyjność motywowana dostępem do środków unijnych (a to nie jest „trwały” czynnik motywacyjny). © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: M.Starczewska-Krzysztoszek – opracowanie własne

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

Dla MSP w Polsce, w tym dla K-P_MSP kluczowe jest utrzymanie się na rynku. Znacznie więcej K-P_MSP niż przeciętnie MSP w Polsce dąży do zapewnienia pracy i dochodu właścicielowi firmy i jego rodzinie. CEL STRATEGICZNY K-P_MSP MSP OGÓŁEM Utrzymanie się na rynku 35,7% 39,5% Wzrost zysku 10,7% 14,7% Wzrost udziału w rynku 11,9% 11,0% Wzrost sprzedaży 22,6% 20,4% Zapewnienie pracy i dochodów sobie i rodzinie 17,9% 11,3% Wzrost wartości rynkowej w długim okresie 1,2% 2,5% Źródło: Badanie „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2012 PKPP Lewiatan

Ponad 1/3 K-P_MSP uważa, że rynek, na którym działają, ma duży potencjał wzrostowy. To szansa na wzrost sprzedaży i wzrost udziału w rynku, a tym samym budowania silniejszej pozycji w średnim i długim okresie, co deklarują K-P firmy. MOŻLIWOŚCI WZROSTU BRANŻY K-P_MSP MSP OGÓŁEM Duże, rynek stale rośnie 34,5% 33,1% Branża osiągnęła pułap możliwości wzrostu, rynek jest ustabilizowany 44,0% 32,2% Rynek zmniejsza się, jest to trwała, nieodwracalna tendencja 18,7% 24,1% Trudno powiedzieć 4,8% 10,6% Źródło: Badanie „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2012 PKPP Lewiatan

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

10,7 1,2 52,4 Znacznie więcej K-P_MSP niż przeciętnie MSP w Polsce buduje swoją pozycję konkurencyjną na jakości. Relatywnie mało firm uznaje cenę za kluczowy czynnik sukcesu i na niej opiera walkę o rynek. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Przyszłość to ciągle jakość produktów. Ale K-P_MSP chcą w najbliższych 14,3 4,8 10,7 13,1 46,4 Przyszłość to ciągle jakość produktów. Ale K-P_MSP chcą w najbliższych 2-3 latach wzmocnić jakość obsługi klienta. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

(MSP ogółem oraz K-P_MSP; %) K-P_MSP uznają ryzyko wynikające z nieprawidłowych relacji z klientami za najwyższe. To zapewne przyczyny planowanych zmian w koncepcji prowadzenia biznesu – zwiększenia znaczenia jakości obsługi klientów. Wyraźnie także sygnalizują problemy w relacjach z kontrahentami. Jakie ryzyka operacyjne występują w działalności Pana(i) firmy? (bardzo wysokie i wysokie ryzyko łącznie) (MSP ogółem oraz K-P_MSP; %) Ryzyko wynikające z nieprzestrzegania prawa pracy w firmie Ryzyko nieprawidłowych relacji między pracownikami a kierownictwem firmy Ryzyko zmian oczekiwań klientów Ryzyko błędów popełnianych przez pracowników firmy z nieprawidłowych relacji firmy z klientami Ryzyko nieuczciwych zachowań kontrahentów 13,1 13,1 21,4 19,1 39,3 35,7 Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2012 PKPP Lewiatan

W strukturze branżowej K-P sektora przedsiębiorstw ponadprzeciętnie reprezentowane są firmy zajmujące się opieką zdrowotna i pomocą społeczną, firmy handlowe oraz transportowe. To zapewne jest także przyczyna silniejszej koncentracji na jakości produktów oraz jakości obsługi klienta. © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych 2010, GUS 2012; opr. M.Starczewska-Krzystzoszek

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

w stopniu znacznie większym niż przeciętnie MSP w Polsce. MSP w Polsce koncentrują się na działaniu w regionie. Relatywnie niewiele firm planuje działania poza Polską w najbliższych 2 latach. Natomiast K-P_MSP interesują się ekspansją handlową na rynki poza regionem i poza Polską w stopniu znacznie większym niż przeciętnie MSP w Polsce. Jakie są priorytety biznesowe Pana(i) firmy w najbliższych 2 latach (MSP ogółem i K-P_MSP; %) MSP OGÓŁEM K-P_MSP Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Eksport. / realizowało w 2010 r. 18,1% K-P_MSP Eksport*/ realizowało w 2010 r. 18,1% K-P_MSP. W kolejnych latach zainteresowanie sprzedażą produktów i usług poza Polskę prawie nie zmieni się. Przeciętnie w Polsce skłonność MSP do ekspansji za granicę jest znacznie niższa. */ Sprzedaż do krajów UE jest tu zakwalifikowana także jako eksport. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2012 PKPP Lewiatan

Brak środków finansowych nie jest istotną barierą w podejmowaniu i prowadzeniu działalności eksportowej przez K-P_MSP. Problemem są odmienne regulacje prawne oraz pozyskanie wiarygodnych partnerów biznesowych za granicą. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan © 2012 PKPP Lewiatan

W K-P_MSP relatywnie mniej jest firm, które uważają, że mają przewagę cenową nad konkurentami działającymi na rynku UE , natomiast więcej tych, które uważają, że pod względem jakości są bardziej atrakcyjne. Przy relatywnie dużej otwartości K-P_MSP (eksport) oznacza to, że na rynkach zewnętrznych mogłyby one konkurować właśnie jakością. Źródło: Badanie „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan oraz „Monitoring kondycji sektora MSP’2007, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

K-P przedsiębiorstwa przemysłowe były w latach 2008-2010 na 5. miejscu w Polsce pod względem liczby przedsiębiorstw innowacyjnych. Nie był to wynik publicznego wsparcia dla działalności innowacyjnej tych firm, bowiem tylko 19,1% przemysłowych firm innowacyjnych otrzymało publiczne wsparcie. © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2008-2010, GUS 2012, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek

Natomiast kujawsko-pomorskie przedsiębiorstwa usługowe były w latach 2008-2010 dopiero na 14. miejscu w Polsce pod względem liczby przedsiębiorstw innowacyjnych. Prawdopodobnie to efekt tego, że K-P_MSP były na 16. miejscu w Polsce pod względem liczby innowacyjnych firm usługowych, które otrzymały publiczne wsparcie finansowe. © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2009, GUS 2012, opr. M.Starczewska-Krzysztoszek

Badanie MSP wskazuje, że 56% K-P_MSP wdrożyło w latach 2008-2010 innowacje do praktyki. To istotnie więcej, niż wynika z badań GUS. W Kujawsko-Pomorskiem znacznie więcej MSP niż przeciętnie w Polsce wdrożyło innowacje organizacyjne. Rozumienie potrzeby wdrażania innowacji jest w K-P_MSP powyżej przeciętnej. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Ponad 63% K-P_MSP deklaruje, że działania innowacyjne byłyby im przydatne. Jednocześnie tylko 8,3% K-P_MSP uważa je za nieprzydatne. Ma to swoje przełożenie na inwestycje w innowacje w latach 2011-2012 – istotnie rośnie odsetek firm, które zainwestowały lub planują zainwestować w innowacje marketingowe. Więcej firm zainwestowało lub zainwestuje w innowacje produktowe i organizacyjne. (34,5) (44,0)) (40,5) (39,3) (32,2) (28,1) (27,4) (26,9) */ (xx,x) – odsetek MSP ogółem i K-P_MSP, które wprowadziły w latach 2008-2010 innowacje Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

K-P_MSP silnie wiążą działalność innowacyjną z popytem na rynku polskim na innowacyjne produkty. Duże znaczenie ma dla nich także dostęp do zewnętrznego finansowania – unijnego oraz kredytów. Ważnym motywatorem jest także konkurencja ze strony innych, bardziej innowacyjnych firm. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

K-P_MSP zdecydowanie bardziej skoncentrowane są na budowaniu podstaw do działalności w długim okresie niż na wzroście efektywności operacyjnej. To zapewne także tłumaczy ich relatywnie wyższą skłonność do innowacji. Jakie są priorytety biznesowe Pana(i) firmy w najbliższych 2 latach? (MSP ogółem i K-P_MSP; %) (i) MSP OGÓŁEM K-P MSP Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

KUJAWSKO-POMORSKIE MSP MOCNE STRONY SŁABE STRONY Relatywnie nieduża część K-P_MSP działa na kurczących się rynkach. Utrzymanie się na rynku to cel strategiczny większości K_P_MSP. Bardzo silna pozycja jakości w budowaniu pozycji konkurencyjnej na rynku. Wzrost znaczenia ceny w budowaniu pozycji konkurencyjnej w najbliższych 2-3 latach (ale dotyczy relatywnie niewielkiego odsetka firm). Wzrost znaczenia w najbliższych 2-3 latach jakości obsługi klienta. Ryzyko nieuczciwych zachowań kontrahentów. Relatywnie wysokie ryzyko nieprawidłowych relacji z klientami. Dobra ocena (samoocena) zdolności do konkurowania na rynku europejskim w oparciu o jakość, nowatorstwo oraz promocję i dystrybucję. Niska skłonność do innowacji, aczkolwiek nieco wyższa niż przeciętnie w MSP w Polsce. Relatywnie duża otwartość K-P_MSP (eksport). Innowacyjność motywowana dostępem do środków unijnych (a to nie jest „trwały” czynnik motywacyjny). © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: M.Starczewska-Krzysztoszek – opracowanie własne

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

KUJAWSKO-POMORSKIE MSP SZANSE ZAGROŻENIA Dobra ocena władz lokalnych –gminnych i powiatowych dotycząca wsparcia przez nie rozwoju MSP. Relatywnie dużo czasu poświęcane przez kierownictwo firm na załatwianie formalności urzędniczych. Relatywnie słabe odczuwanie przez K-P_MSP negatywnego oddziaływania regulacji podatkowych na działalność gospodarczą. Silna obawa przed wzrostem minimalnego wynagrodzenia (do 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce) Relatywnie niska uciążliwość barier administracyjnych i kosztów z nimi związanych. Silny, negatywny wpływ na działalność K-P_MSP regulacji dotyczących rynku pracy. Podobna do przeciętnej w Polsce – szara strefa, ale relatywnie wysoka obawa utraty dochodów z tego powodu. Negatywny wpływ na działalność K-P_MSP regulacji dotyczących ochrony środowiska. Silny, negatywny wpływ regulacji dot. czasu pracy, zatrudnienia. K-P_MSP (oczekują bardziej elastycznych rozwiązań). Relatywnie niska obawa przed korupcją i jej skutkami. Silna, negatywna ocena procedur zamówień publicznych. Relatywnie zła ocena współpraca z bankami i dostępu do kredytu Obawy przed zatorami płatniczymi. © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: M.Starczewska-Krzysztoszek – opracowanie własne

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

MSP I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI K-P_MSP zdecydowanie dobrze oceniają działania administracji lokalnej – na poziomie gminy i powiatu na rzecz rozwoju MSP i przedsiębiorczości. Zdecydowanie słabiej oceniają władze województwa, a także rząd i KE. OCENA DZIAŁAŃ NA RZECZ ROZWOJU MSP I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI K-P_MSP MSP OGÓŁEM WSPIERAJĄ UTRUDNIAJĄ SĄ NEUTRALNE TRUDNO POWIEDZIEĆ Władze gminy 41,7 25,0 8,4 14,1 34,5 46,1 15,5 14,7 Władze powiatu 40,5 20,6 6,0 11,7 38,1 48,0 15,5 19,7 Władze województwa 17,8 13,4 7,2 9,6 45,2 48,5 29,8 28,7 Rząd 9,5 10,7 26,2 34,0 34,5 30,1 29,8 25,1 KE 9,5 10,4 7,2 10,2 27,4 31,0 56,0 48,4 Źródło: Badanie „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

MSP I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI … władze gminy i powiatu oceniane są (netto) przez K-P –MSP najlepiej. Rząd oceniany jest (netto) negatywnie, ale ocena ta jest łagodniejsza niż przedstawiona przez wszystkie MSP w Polsce. OCENA DZIAŁAŃ NA RZECZ ROZWOJU MSP I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI K-P_MSP MSP OGÓŁEM OCENA NETTO (odsetek MSP oceniających pozytywnie – odsetek MSP oceniających negatywnie) Władze gminy + 33,3 + 10,9 Władze powiatu + 34,5 + 8,9 Władze województwa + 10,6 + 3,,8 Rząd - 16,7 - 23,3 KE + 2,3 - 0,2 Źródło: Badanie „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Żadne K-P_MSP nie oceniło współpracy z Urzędami Skarbowymi negatywnie Żadne K-P_MSP nie oceniło współpracy z Urzędami Skarbowymi negatywnie. Współpracę z ZUS K-P_MSP oceniają relatywnie słabo – co prawda noty pozytywne przeważają nad negatywnymi, jednak w 10 innych regionach są one wyższe. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Dobra jest ocena współpracy K-P_MSP z urzędnikami lokalnego samorządu – istotnie lepsza niż przeciętnie w Polsce. Współpraca z lokalnymi instytucjami wdrażającymi środki unijne jest neutralna. -0,5 0,0 Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

w całym sektorze MSP w Polsce. Ale mimo tej dobrej oceny współpracy z ZUS, US i lokalnymi urzędnikami K-P przedsiębiorcy poświęcają relatywnie dużo czasu na dopełnianie urzędniczych formalności – 1 godz. i 17 minut. To najgorszy „wynik” w całym sektorze MSP w Polsce. Uwaga: zakładając, że kierownictwo firmy pracuje 8 godz. dziennie, 14,1% czasu pracy 1 osoby oznacza 1 godz. i 17 minut. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

Regulacje podatkowe i stawki podatkowe nie stanowią bariery rozwojowej dla tak dużego odsetka K-P_MSP jak przeciętnie dla MSP w Polsce – o 10% mniej K-P MSP niż przeciętnie MSP w Polsce uznaje je za utrudnienie w działalności. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Największym utrudnieniem dla działalności K-P_MSP są pozapłacowe koszty pracy. Ale i tak mniejszy odsetek K-P MSP uznaje to za poważny problem dla działalności. Natomiast w znacznie większym stopniu niż MSP w Polsce K-P_MSP uznają istniejące elastyczne formy zatrudnienia za barierę. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Duży odsetek K-P_MSP wskazuje na regulacje branżowe jako te, które negatywnie wpływają na rozwój firmy, ale jest to i tak mniej niż średnio w Polsce. Podobnie jak MSP w Polsce – nieco ponad ¼ firm uznaje obowiązki związane z ochroną środowiska z barierę rozwoju. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

K-P_MSP za ponadprzeciętnie uciążliwe, w stosunku do średniej dla MSP w Polsce, uznają regulacje dotyczące płacy minimalnej – jej wzrostu do 50% przeciętnego wynagrodzenia. A także regulacje dotyczące płatności za dni wolne od pracy oraz za godziny nadliczbowe. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Problemem dla K-P_MSP są także regulacje dotyczące urlopów na żądanie oraz wymagania dotycząće czasu pracy i organizacji czasu pracy. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Widać wyraźnie, że K-P_MSP chciałyby znacznie bardziej elastycznych zasad zatrudniania pracowników. Jedynie okres ochronny pracowników w wieku przedemerytalnym stanowi dla K-P_MSP mniejszy problem niż przeciętnie dla MSP w Polsce. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

(podobnie jak dla MSP w Polsce). Uciążliwości związane z przepisami BHP czy koniecznością przeprowadzania badań lekarskich to relatywnie niewielki problem dla K-P-MSP (podobnie jak dla MSP w Polsce). Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

z pracownikami (3-krotnie więcej). Wśród K-P_MSP jest znacznie więcej firm niż przeciętnie wśród MSP w Polsce, które uważają, że prawo pracy chroni interesy pracodawców w relacjach z pracownikami (3-krotnie więcej). Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

Ponad 12% mniej K-P_MSP niż przeciętnie MSP w Polsce uznaje za utrudnienie procedury administracyjne i związane z nimi koszty. I to mimo, iż czas pracy przeznaczany przez zarządzających K-P_MSP na załatwianie formalności urzędniczych jest najdłuższy w Polsce. Prawie o 30% więcej K-P firm negatywnie ocenia procedury zamówień publicznych. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Relatywnie dużo K-P_MSP źle ocenia współpracę z bankami i dostęp do kredytów. A także dostęp do funduszy unijnych. K-P_MSP mają jeden z największych wśród MSP w Polsce problem ze ściąganiem należności od kontrahentów. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Ta relatywnie słaba ocena współpracy K-P_MSP z bankami i dostępu do kredytów wynika zapewne z tego, że K-P firmy korzystają z zewnętrznego finansowania w większym stopniu niż przeciętnie MSP w Polsce. Oznacza to, że ocena ta jest dokonana na podstawie realnej współpracy K-P firm z bankami. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

Mniejszemu odsetkowi K-P_MSP niż przeciętnie w Polsce ograniczają możliwości rozwojowe czynniki rynkowe. Dla znacznie większego odsetka K-P_MSP niż przeciętnie dla MSP w Polsce współpraca z partnerami w biznesie jest ułatwieniem. W mniejszym stopniu K-P firmy obawiają się także konkurencji ze strony szarej strefy. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

… i to mimo tego, iż szara strefa jest w opinii K-P_MSP nie jest istotnie mniejsza niż przeciętnie w Polsce. Jaki, Pana(i) zdaniem, jest poziom zatrudnienia w szarej strefie w branży, w której działa Pana(i) firma? (MSP ogółem oraz K-P_MSP; %) Jaki, Pana(i) zdaniem, przeciętny poziom obrotów w Pana(i) branży ukrywany jest przed US? (MSP ogółem oraz K-P_MSP; %) Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

niż przeciętnie w Polsce. Aczkolwiek negatywny wpływ szarej strefy na podstawową działalności K-P firm jest dużo większy niż przeciętnie w Polsce. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

jak w innych MSP w Polsce, jest dla prawie 1/3 K-P firm Ponadprzeciętnie mało K-P_MSP wskazuje na korupcję jako czynnik utrudniający im działanie. Sytuacja polityczna, podobnie jak w innych MSP w Polsce, jest dla prawie 1/3 K-P firm utrudnieniem w działalności. Źródło: „Sektor MSP w Polsce, słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia”, w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współfinansowanego ze środków EFS w ramach PO KL, PKPP Lewiatan; opr. M.Starczewska-Krzysztoszek © 2012 PKPP Lewiatan

KUJAWSKO-POMORSKIE MSP SZANSE ZAGROŻENIA Dobra ocena władz lokalnych –gminnych i powiatowych dotycząca wsparcia przez nie rozwoju MSP. Relatywnie dużo czasu poświęcane przez kierownictwo firm na załatwianie formalności urzędniczych. Relatywnie słabe odczuwanie przez K-P_MSP negatywnego oddziaływania regulacji podatkowych na działalność gospodarczą. Silna obawa przed wzrostem minimalnego wynagrodzenia (do 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce) Relatywnie niska uciążliwość barier administracyjnych i kosztów z nimi związanych. Silny, negatywny wpływ na działalność K-P_MSP regulacji dotyczących rynku pracy. Podobna do przeciętnej w Polsce – szara strefa, ale relatywnie wysoka obawa utraty dochodów z tego powodu. Negatywny wpływ na działalność K-P_MSP regulacji dotyczących ochrony środowiska. Silny, negatywny wpływ regulacji dot. czasu pracy, zatrudnienia. K-P_MSP (oczekują bardziej elastycznych rozwiązań). Relatywnie niska obawa przed korupcją i jej skutkami. Silna, negatywna ocena procedur zamówień publicznych. Relatywnie zła ocena współpraca z bankami i dostępu do kredytu Obawy przed zatorami płatniczymi. © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: M.Starczewska-Krzysztoszek – opracowanie własne

AGENDA KUJAWSKO-POMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI MOCNE I SŁABE STRONY FIRM CELE STRATEGICZNE FIRM A RYNEK BUDOWANIE POZYCJI KONKURENCYJNEJ NA JAKOŚCI KONCENTRACJA DZIAŁALNOŚCI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NISKA SKŁONNOŚĆ DO INNOWACJI ZAGROŻENIA I SZANSE RELACJE Z ADMINISTRACJĄ WSPARCIEM DLA MSP? REGULACJE UTRUDNIAJĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ? BIUROKRACJA, BANKI, INFRASTRUKTURA MNIEJ DOKUCZLIWE? REKOMENDACJE

KUJAWSKO-POMORSKIE MSP REKOMENDACJE DLA MSP Dalsze rozszerzanie pola działalności gospodarczej poza rynek wewnętrzny. Zainteresowanie działalnością na Wspólnym Rynku. Dalsze zwiększanie skłonności do inwestycji w innowacje, oparcie jej nie tylko na dostępie do środków unijnych. Wprowadzenie zarządzania ryzykiem, w tym przede wszystkim zarządzania ryzykiem relacji z klientami, a także z kontrahentami. Wykorzystanie instrumentów badania rynku i zmian oczekiwań klientów. DLA WŁADZ LOKALNYCH Współpraca z K-P_MSP w celu identyfikacji i rozwiązania problemu zbyt długiego czasu poświęcanego przez kierownictwo firm na załatwianie formalności urzędniczych.. Identyfikacja problemów K-P_MSP związanych z regulacjami dot. ochrony środowiska i pomoc w ich rozwiązaniu. Stworzenie regionalnego systemu wspierającego ekspansję zagraniczną K-P_MSP. Analiza problemów K-P_MSP związanych z rynkiem pracy i wspólne wypracowanie lokalnych narzędzi ich rozwiązania. Analiza problemów K-P_MSP związanych z procedurami zamówień publicznych i ich ograniczenie (na szczeblu lokalnym).. © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: M.Starczewska-Krzysztoszek – opracowanie własne

2012 - PROGNOZA Dynamika sprzedaży MSP spadnie, spadnie bowiem dynamika zatrudnienia i wynagrodzeń, a także popyt za granicą. MSP utrzymają koszty w ryzach (ograniczanie wzrostu zatrudnienia i wynagrodzeń, szczególnie po podniesieniu składki rentowej po stronie pracodawców o 2 pp). W prognozach inwestycji trzeba uwzględnić ich silne spowolnienie w sektorze MSP – przede wszystkim inwestycji zwiększających majątek trwały firm. MSP będą realizowały inwestycje modernizacyjne na ograniczoną skalę – głównym czynnikiem budującym ich konkurencyjność jest bowiem jakość produktów i usług. Wzrost zatrudnienia w MSP istotnie osłabnie. Mikrofirmy mogą nawet zmniejszyć zatrudnienie. Osłabnie wzrost zatrudnienia w przemyśle i w budownictwie. Osłabnie także wzrost wynagrodzeń – szczególnie w mikrofirmach. © 2012 PKPP Lewiatan Źródło: M.Starczewska-Krzysztoszek – opracowanie własne

Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ. Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek mkrzysztoszek@pkpplewiatan.pl