Dziecko przewlekle chore w przedszkolu/ szkole - aspekty prawne Puck 21.09.2011 r. st.wizytator KO w Gdańsku Renata Wypasek

Konstytucja RP Art. 68 Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Art. 70 ust. 1 Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.

USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY art.1 System oświaty zapewnia w szczególności: 1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju; 2) wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny; 4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej; 5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami; 5a) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych; 6) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie;

USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY art.4 Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia.

KARTA NAUCZYCIELA art.6 Nauczyciel zobowiązany jest rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą.

Rozporządzenia Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo – wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. Nr 51, poz.446); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. Nr 175, poz. 1086); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno- pedagogicznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1072); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. nr 83, poz. 562 ze zmianami).

Nowe rozporządzenia: w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych i integracyjnych w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach

Nowe rozporządzenia: zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno – pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno – pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych

Nowe regulacje prawne zostaną zawarte również w rozporządzeniach: w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz szkół publicznych Projekty z dn. 24 czerwca 2010 r.

Szkoły ponadgimnazjalne: 01.09.2012 r. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną i kształcenie specjalne zgodnie z nowymi przepisami organizuje się : Przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych: 01.09.2011 r. Gimnazja: 01.09.2011 r. Szkoły specjalne wszystkich typów oraz oddziały specjalne: 01.09.2011 r. Placówki: 01.09.2011 r. Szkoły podstawowe: 01.09.2012 r. Szkoły ponadgimnazjalne: 01.09.2012 r. placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego; placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych; młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki; placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania 10 10 10

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu, szkole i placówce polega na: rozpoznawaniu możliwości psychofizycznych rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, wynikających w szczególności z: szczególnych uzdolnień; niepełnosprawności; choroby przewlekłej; niedostosowania społecznego; zagrożenia niedostosowaniem społecznym; specyficznych trudności w uczeniu się; zaburzeń komunikacji językowej; sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; niepowodzeń edukacyjnych; zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi; trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą; 11 11 11

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej W szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana w formie: uczniom klas terapeutycznych (z wyjątkiem szkół specjalnych); zajęć rozwijających uzdolnienia; zajęć dydaktyczno-wyrównawczych; zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym; zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej; porad i konsultacji dla uczniów. rodzicom uczniów i nauczycielom (pomoc prowadzona jest przez nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów) porad i konsultacji; warsztatów i szkoleń. 12 12 12

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej W przedszkolu i placówce pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana w formie: uczniom zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym; porad i konsultacji dla uczniów. rodzicom uczniów i nauczycielom (pomocy udzielają nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści) porad i konsultacji; warsztatów i szkoleń. 13 13 13

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Rodzaje zajęć Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizuje się dla uczniów szczególnie uzdolnionych przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy do 8 uczniów. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze organizuje się dla uczniów mających trudności w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego. Liczba uczestników zajęć wynosi do 8 uczniów. Zajęcia specjalistyczne: zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Liczba uczestników zajęć wynosi do 5 uczniów. 14 14 14

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej zajęcia logopedyczne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę. Liczba uczestników zajęć wynosi do 4 uczniów. zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizuje się dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne. Liczba uczestników zajęć wynosi do 10 uczniów. Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej organizuje się w celu wspomagania uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Zajęcia te prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści. 15 15 15

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści prowadzą w przedszkolu, szkole lub placówce działania pedagogiczne mające na celu: rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów. rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia, w tym w szczególności w: przedszkolu – obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna), klasach I-III szkoły podstawowej – obserwacje i testy pedagogiczne, a także stosują inne metody mające na celu rozpoznanie u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się, gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej – doradztwo edukacyjno-zawodowe. 16 16 16

DIAGNOZA PRZEDSZKOLNA § 3. 5. Przedszkole, szkoła podstawowa, w której zorganizowano oddział przedszkolny, zespół wychowania przedszkolnego i punkt przedszkolny wydają rodzicom dziecka objętego wychowaniem przedszkolnym informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Informację wydaje się w terminie do końca kwietnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko ma obowiązek albo może rozpocząć naukę w szkole podstawowej. (Rozp. MEN z dnia 28 maja 2010 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych) Rodzice otrzymują tę informację i decydują o przekazaniu jej szkole, w której dziecko rozpocznie naukę, jeśli uznają, że zawarte w niej uwagi mogą pomóc w dalszej pracy z dzieckiem oraz wspomaganiu jego rozwoju.

Organizacja pracy Zespołu Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Organizacja pracy Zespołu Zespół tworzy dyrektor przedszkola, szkoły i placówki dla ucznia posiadającego: orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej (niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii), wobec którego nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista stwierdził potrzebę objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającą z przeprowadzonych działań pedagogicznych (niezwłocznie po otrzymaniu informacji). 18 18 18

Kto może brać udział w posiedzeniu Zespołu? Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Kto może brać udział w posiedzeniu Zespołu? Rodzice ucznia mogą uczestniczyć w pracach Zespołu w części dotyczącej ich dziecka; o terminie posiedzenia Zespołu i możliwości uczestnictwa w jego pracach dyrektor zawiadamia rodziców ucznia, Przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej – na wniosek dyrektora; Inne osoby, w szczególności lekarze, psycholodzy, pedagodzy, logopedzi lub inni specjaliści – na wniosek rodzica ucznia. Osoby biorące udział w spotkaniu zespołu obowiązane są do nieujawniania spraw poruszanych podczas spotkania. 19 19 19

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Zadania Zespołu ustala zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz indywidualne możliwości psychofizyczne; określa zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z uwzględnieniem zaleceń zawartych odpowiednio w orzeczeniu lub opinii oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia i indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia; W przypadku ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego: zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej stanowią część indywidualnego programu edukacyjno – terapeutycznego opracowywanego w ramach prac zespołu; planuje działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposób ich realizacji – w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. 20 20 20

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Zadania Zespołu c.d. podejmuje działania mediacyjne i interwencyjne; stosownie do zalecanych form i sposobów pomocy psychologiczno-pedagogicznej, okresów jej udzielania, określa działania wspierające wobec rodziców ucznia oraz zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. 21 21 21

Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Zadania Zespołu c.d. wyraża opinię w sprawie dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych uregulowane w rozporządzeniu MEN w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych opracowywanie Planu Działań Wspierających (PDW) 22 22 22

zakłada i prowadzi Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia. Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Zadania Zespołu c.d. dokonuje oceny efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi, w tym efektywności prowadzonych zajęć; dokonując oceny określa wnioski i zalecenia dotyczące dalszej pracy z uczniem, w tym zalecane formy, sposoby i okresy udzielania uczniowi dalszej pomocy psychologiczno-pedagogicznej; ocena efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego stanowi część wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia. zakłada i prowadzi Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia. 23 23 23

W modelu pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przedszkolu, szkole lub placówce wyróżnione zostały trzy poziomy: poziom diagnostyczny, programowy i praktyczny. Legenda do schematu: Na slajdzie, za pomocą trzech strzałek na górze zaprezentowane zostały symbolicznie trzy grupy uczniów ze SPE. Z lewej strony wymieniona jest poradnia psychologiczno pedagogiczna, w tym specjalistyczna. Nazwa ta ilustruje fakt, iż orzeczenia i opinie, o których była już mowa, wystawiane są przez te właśnie placówki. Poniżej napis przedszkole, szkoła, placówka (ośrodek) oznacza, miejsce realizacji pracy z uczniem ze SPE Szary prostokąt stanowiący tło dla elementów schematu ilustruje fakt pracy Zespołu osób, o czym będzie mowa w dalszej prezentacji. Z prawej strony na górze widniej litera P, która symbolizować będzie na następnych schematach poradnię psychologiczno-pedagogiczną, w tym specjalistyczną. Poniżej pokazany jest podział modelu na poziomy - poziome kreski pokazują granice podziału, podane są nazwy poziomów modelu - cyfry 1, 2, 3 będą je symbolizować na dalszych slajdach. Można byłoby postawić pytania: Czy jest sens dzielić postępowanie z uczniem ze SPE na poziomy i omawiać poszczególne fazy? Czy nie da się tego procesu edukacji przedstawić prościej? Odpowiedzi są następujące: - Gdyby obserwator, spoglądając na dziecko, które nazwaliśmy dzieckiem ze SPE, mógł w sposób idealny odczytać przyczyny trudności z jakimi ma ono do czynienia w swojej edukacji, to nie musielibyśmy określać poszczególnych faz prowadzenia rozpoznania diagnostycznego – pokazanych na schemacie w diagnostycznej części modelu. Mielibyśmy od razy gotowy wynik, potrafilibyśmy trafnie podać wszystkie specjalne potrzeby edukacyjne dziecka, nie wymieniając ich za dużo i nie zapominając o żadnej. - Gdyby następnie można było na podstawie takiego rozpoznania podać idealnie trafne działania, których podjęcie pozwoliłoby dziecku w maksymalnie korzystny dla siebie sposób rozwijać się i edukować, to nauczyciel od razu miałby do dyspozycji idealny program, według którego prowadziłby 100% skuteczną edukację. Można byłoby wtedy zrezygnować z poszukiwania form, metod, potrzebnych do skonstruowania IPET lub ustalenia Planu Działań Wspierających. Niepotrzebne byłoby również podejmowanie działań o charakterze ewaluacyjnym. Raz przyjęta strategia byłaby trafna i nie wymagałaby poprawek. Tak nie jest niestety. Nie jesteśmy idealni, nie potrafimy stawiać zawsze idealnych diagnoz, ani zawsze stosować idealnych rozwiązań. W związku z powyższym w ważnych, złożonych sytuacjach – a w takiej sytuacji znajduje się każdy uczeń ze SPE – powinniśmy działać zespołowo, kontrolować przebieg i efekty swoich działań. 24

Następnie omówimy działania Zespołu prowadzone z uczniami posiadającymi: - orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, - orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży wydanego przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną - opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, - rozpoznanie SPE na poziomie przedszkola, szkoły, placówki Działania prowadzone przez Zespół według ścieżki 2 wyglądają w skrócie następująco … dalsze treści na slajdzie. Na podstawie np. rozpoznania dokonanego na poziomie przedszkola/szkoły, Zespół określa specjalne potrzeby edukacyjne dziecka, zakłada i prowadzi Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia. Karta jest podstawą do opracowania Planu Działań Wspierających (PDW). PDW może być opracowany dla ucznia (plan indywidualny) lub dla grupy uczniów o jednorodnym lub zbliżonym rozpoznaniu. IPET i PDW realizowane są na zajęciach obowiązkowych, dodatkowych i nadobowiązkowych. W przedstawionych schematach ścieżek niektóre elementy w oczywisty sposób powtarzają się. W obydwu działaniach : - określane są specjalne potrzeby edukacyjne ucznia - prowadzone są zajęcia – obowiązkowe, dodatkowe, nadobowiązkowe - analizowane są efekty pracy i osiągnięcia ucznia 25

Następnie omówimy działania Zespołu prowadzone z uczniami posiadającymi: - orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, - orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży wydanego przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną - opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, - rozpoznanie SPE na poziomie przedszkola, szkoły, placówki Działania prowadzone przez Zespół według ścieżki 2 wyglądają w skrócie następująco … dalsze treści na slajdzie. Na podstawie np. rozpoznania dokonanego na poziomie przedszkola/szkoły, Zespół określa specjalne potrzeby edukacyjne dziecka, zakłada i prowadzi Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia. Karta jest podstawą do opracowania Planu Działań Wspierających (PDW). PDW może być opracowany dla ucznia (plan indywidualny) lub dla grupy uczniów o jednorodnym lub zbliżonym rozpoznaniu. IPET i PDW realizowane są na zajęciach obowiązkowych, dodatkowych i nadobowiązkowych. W przedstawionych schematach ścieżek niektóre elementy w oczywisty sposób powtarzają się. W obydwu działaniach : - określane są specjalne potrzeby edukacyjne ucznia - prowadzone są zajęcia – obowiązkowe, dodatkowe, nadobowiązkowe - analizowane są efekty pracy i osiągnięcia ucznia 27

Uczniowie przewlekle chorzy Sposoby postępowania i formy pomocy zebranie informacji na temat choroby dziecka i jej wpływu na funkcjonowanie szkolne, dostosowanie sposobu pracy z dzieckiem i wymagań szkolnych na podstawie zaświadczenia lekarskiego i/lub opinii psychologiczno - pedagogicznej jeżeli choroba znacznie utrudnia lub uniemożliwia uczęszczanie dziecka do szkoły – organizowanie nauczania indywidualnego, co w myśl rozporządzenia jest możliwe gdy nieobecność w szkole spowodowana chorobą potrwa co najmniej 30 dni, w miarę możliwości należy wówczas zapewnić dziecku kontakt z rówieśnikami i udział w życiu szkoły pomoc w wyrównywaniu zaległości w nauce, wynikających z absencji chorobowej – w formie pomocy koleżeńskiej lub zajęć dydaktyczno – wyrównawczych organizowanie takich form aktywności i gromadzenia doświadczeń poznawczych , jakie są dla dziecka dostępne, nie wyłączać go pochopnie z zajęć uwzględnianie w procesie dydaktycznym zmiennego samopoczucia i sprawności psychofizycznej dziecka w okresie zaostrzenia choroby nie obciążać dziecka dodatkowymi stresami(testami, klasówkami), zmniejszać stopień trudności zadań ; wiadomości sprawdzać raczej w okresach poprawy stanu zdrowia i samopoczucia umożliwienie choremu uczniowi jak najpełniejszego wypoczynku w czasie przerwy dbanie o prawidłowe relacje z rówieśnikami