Mikro i małe instalacje w gospodarstwie agroturystycznym – procedury prawne Wardyński i Wspólnicy 1

Struktura prezentacji Warunki podjęcia działalności w zakresie wytwarzania energii w mikro i małych instalacjach OZE Przyłączenie do sieci energetycznej Pozwolenia administracyjnoprawne na realizację mikro i małych instalacji OZE 2

Definicje Mikroinstalacja - instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 120 kW Mała instalacja – instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej zainstalowanej mocy elektrycznej większej niż 40 kW i nie większej niż 200 kW, przyłączonej do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu większej niż 120 kW i nie większej niż 600 kW 3

Ustawa o OZE Zakres Mikroinstalacje OZE Małe instalacje Moc Elektryczna do 40 kW, cieplna do 120 kW Elektryczna 40-200 kW, cieplna 120-600 kW Działalność gospodarcza NIE - jeśli wytwórcą jest osoba fizyczna nie wykonująca działalności gospodarczej regulowanej ustawą o swobodzie działalności gospodarczej wytwarzająca energię na własne potrzeby; TAK – osoby prawne oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Działalność regulowana – obowiązek wpisu do rejestru wytwórców energii w małej instalacji prowadzonego przez Prezesa URE Koncesje Brak obowiązku posiadania koncesji Działalność regulowana zastępuje obowiązek koncesyjny 4

Mikroinstalacje – kontynuacja i rozwinięcie obowiązujących rozwiązań W przypadku mikroinstalacji ustawa OZE przewiduje kontynuację obowiązujących rozwiązań zawartych w ustawie – Prawo energetyczne, tj. zwolnienie osób fizycznych niewykonujących działalności gospodarczej wytwarzających energię elektryczną w mikroinstalacji OZE z obowiązku prowadzenia działalności gospodarczej zwolnienie wszystkich wytwórców w mikroinstalacji z obowiązku uzyskiwania koncesji, brak innej formy reglamentacji działalności gospodarczej (dotychczasowe koncesje wygasają z dniem wejścia w życie ustawy) bezpłatne i odformalizowane przyłączenie (jeśli wymagane), koszt instalacji układu zabezpieczającego i układu pomiarowo-rozliczeniowego ponosi operator 5

Mikroinstalacje – zawiadomienie Pisemnie informuje OSD, do którego sieci ma zostać przyłączona mikroinstalacja, o terminie przyłączenia mikroinstalacji, jej planowanej lokalizacji oraz o rodzaju i zainstalowanej mocy elektrycznej tej mikroinstalacji, nie później niż na 30 dni przed dniem planowanego przyłączenia do sieci. Pisemnie informuje OSD o każdej zmianie rodzaju zainstalowanej mocy elektrycznej w mikroinstalacji oraz o zawieszeniu lub zakończeniu wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji, w terminie 14 dni od dnia zmiany tych danych 6

Obowiązki informacyjne wytwórcy w mikroinstalacji względem OSD Informacja o ilości wytworzonej w mikroinstalacji energii elektrycznej oraz energii elektrycznej sprzedanej sprzedawcy zobowiązanemu, która została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji i wprowadzona do sieci operatora elektroenergetycznego systemu dystrybucyjnego - w terminie 7 dni od dnia zakończenia kwartału Informacje o zmianach w działalności (rodzaj i moc mikroinstalacji, zawieszenie lub zakończenie wytwarzania) - w terminie 14 dni od dnia zmiany tych danych Informacja o dacie wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z mikroinstalacji (wytworzenie i wprowadzenie do sieci) lub o dacie zakończenia modernizacji tej instalacji - w terminie 7 dni od tej daty 7

Sankcja za niewykonanie obowiązków informacyjnych przez wytwórcę Kara pieniężna w wysokości 1 000 zł (art.170 w związku z art. 168 ustawy OZE) Karę nakłada Prezes URE w drodze decyzji Od decyzji w przedmiocie wymierzenia kary służy odwołanie do SOKiK 8

Małe Instalacje Działalność regulowana w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wymagająca wpisu do rejestru wytwórców energii w małej instalacji. Rejestr wytwórców energii w małej instalacji prowadzi Prezes URE. Wpisu dokonuje Prezes URE na podstawie wniosku wytwórcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji. Możliwość podjęcia działalności 14 dni od złożenia wniosku, chyba że Prezes URE wezwał do uzupełnienia wniosku. 9

Niektóre warunki podjęcia i prowadzenia działalności regulowanej tytuł prawny do obiektów budowlanych tytuł prawny do małej instalacji umowa o przyłączenie do sieci spełnianie wymagań zawartych w przepisach o ochronie przeciwpożarowej, sanitarnych i o ochronie środowiska prowadzenie dokumentacji dotyczącej zużytych paliw, łącznej ilości energii elektrycznej w wytworzonej w małej instalacji, energii sprzedanej sprzedawcy zobowiązanemu i odbiorcom końcowym przekazywanie Prezesowi URE sprawozdań kwartalnych w zakresie powyższej dokumentacji informowanie Prezesa URE o każdej zmianie danych zawartych w rejestrze w terminie 14 dni 10

Wniosek o wpis do rejestru Wniosek powinien zawierać: Oznaczenie wytwórcy oraz dane adresowe Numery NIP i Regon Numer wpisu we właściwym rejestrze (np. KRS) Dane osób uprawionych do reprezentacji Określenie sposobu i zakresu wykonywania działalności, a także miejsca jej wykonywania i przewidywanej daty rozpoczęcia Opis małej instalacji ze wskazaniem jej rodzaju i łącznej zainstalowanej mocy elektrycznej Oświadczanie o niezaleganiu z podatkami i składkami na ubezpieczenie społeczne Oświadczenie o świadomości odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań 11

Zakazanie wykonywania działalności Złożenie przez wytwórcę oświadczenia o niezaleganiu z uiszczaniem podatków, opłat oraz składek na ubezpieczenie społeczne oraz oświadczenia o zgodności z prawdą danych zawartych we wniosku o wpis do rejestru niezgodnego ze stanem faktycznym; Posługiwanie się przez wytwórcę nieprawdziwymi dokumentami potwierdzającymi tytuł prawnych do obiektów budowlanych, w których będzie wykonywana działalność gospodarcza w zakresie małych instalacji; Nieusunięcie naruszeń braku tytułu prawnego do obiektów budowlanych, instalacji, nieposiadania umowy o przyłączenie instalacji do sieci, posiadania dokumentacji potwierdzającej datę wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej w małej instalacji w terminie wyznaczonym; Wykorzystywanie podczas wytwarzania energii elektrycznej w małej instalacji paliw kopalnych lub paliw powstałych z ich przetworzenia lub biomasy, biogazu, biogazu rolniczego i biopłynów, do których dodano niedozwolone substancje; Brak dokumentacji dotyczącej ilości energii elektrycznej wytworzonej w małej instalacji. Konsekwencje: wykreślenie z rejestru, ponowne wpisanie po min. trzech latach. 12

Przepisy przejściowe dla rejestru małych instalacji Wpis z urzędu wytwórców małych instalacji z ważnymi koncesjami Koncesje zachowują ważność do czasu doręczenia wpisu do rejestru Wnioski o koncesje stają się wnioskami o wpis do rejestru 13

Mikroinstalacje – przyłączenie do sieci Do przyłączenia instalacji OZE do sieci stosuje się przepisy ustawy Prawo energetyczne Brak opłaty za przyłączenie mikroinstalacji do sieci Przyłączenie mikroinstalacji do sieci następuje na podstawie zgłoszenia, gdy podmiot ubiegający się o przyłączenie mikroinstalacji jest przyłączony do sieci jako odbiorca końcowy, a moc zainstalowana mikroinstalacji nie jest większa niż określona w wydanych warunkach przyłączenia. Zgłoszenia dokonuje się po zainstalowaniu odpowiednich układów zabezpieczających i układu pomiarowo-rozliczeniowego (na koszt przedsiębiorstwa). Brak obowiązku uzyskania warunków przyłączenia i zawierania umowy o przyłączenie. 14

Mikroinstalacje – przyłączenie do sieci Zgłoszenie mikroinstalacji powinno zawierać w szczególności: oznaczenie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej oraz określenie rodzaju i mocy mikroinstalacji; informacje niezbędne do zapewnienia spełnienia przez mikroinstalację wymagań technicznych i eksploatacyjnych, o których mowa w art. 7a Prawa Energetycznego; oświadczenie następującej treści: "Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, oświadczam, że posiadam tytuł prawny do nieruchomości, na której jest planowana inwestycja oraz do mikroinstalacji określonej w zgłoszeniu.". Przyjęcie zgłoszenia i jego data są potwierdzane przez przedsiębiorstwo energetyczne. 15

Mikroinstalacje – przyłączenie do sieci Przyłączane mikroinstalacje muszą spełniać wymagania techniczne i eksploatacyjne określone w art. 7a ust. 1 Prawa Energetycznego. Szczegółowe warunki przyłączenia, wymagania techniczne oraz warunki współpracy mikroinstalacji z systemem elektroenergetycznym określają przepisy rozporządzenia systemowego (art. 7 ust. 8d9 Prawa Energetycznego). 16

Małe instalacje - przyłączenie do sieci – wniosek Wniosek do lokalnego operatora sieci o wydanie warunków przyłączenia Do wniosku załącza się wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dopuszczający lokalizację źródła, a w przypadku braku takiego planu, decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Plan zabudowy lub szkic określający lokalizację przyłączanego obiektu Dokument potwierdzający tytuł prawny do korzystania z obiektu, w którym będą używane przyłączane instalacje 17

Zaliczki i terminy – przyłączenie do sieci o napięciu powyżej 1kV Za przyłączenie do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV – zaliczka w wysokości 30 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej Operator systemu dystrybucyjnego/przesyłowego zapewnia sporządzenie ekspertyzy wpływu przyłączenia systemu fotowoltaicznego na Krajowy System Energetyczny (dla źródeł powyżej 2 MW). 18

Przyłączenie do sieci – Obowiązek przyłączenia Przedsiębiorstwo energetyczne będące operatorem sieci jest zobowiązane do przyłączenia odnawialnego źródła energii do swojej sieci, o ile istnieją ekonomiczne i techniczne warunki przyłączenia. W razie braku warunków technicznych przyłączenia do sieci operator jest zobowiązany do określenia planowanego terminu i warunków wykonania modernizacji i rozbudowy sieci oraz określenia terminu przyłączenia. Operator informuje również o wielkości dostępnej mocy przyłączeniowej, gdy ta jest mniejsza od wnioskowanej przez podmiot ubiegający się o przyłączenie. Warunki przyłączenia ważne są 2 lata od dnia ich doręczenia; stanowią warunkowe zobowiązanie do przyłączenia do sieci. 19

Przyłączenie do sieci – Terminy Wydanie warunków przyłączenia – 30 lub 150 dni Wraz z wydaniem warunków przyłączenia przedsiębiorstwo zajmujące się dystrybucją energii przekazuje projekt umowy o przyłączenie do sieci. Po podpisaniu umowy o przyłączenie następuje realizacja przyłączenia. Termin przyłączenia – określony w umowie przyłączeniowej Przed ostatecznym przyłączeniem operator sieci przeprowadza próby i odbiory częściowe oraz końcowe w zależności od potrzeb. 20

Przyłączenie do sieci – Opłaty Za przyłączenie źródeł współpracujących z siecią pobiera się opłatę ustaloną na podstawie rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia. Za przyłączenie źródeł OZE o mocy elektrycznej zainstalowanej nie wyższej niż 5 MW pobiera się połowę opłaty ustalonej na podstawie rzeczywistych nakładów. Mikroinstalacje zwolnione są od opłat za przyłączenie do sieci. 21

Zmiany w zakresie przyłączenia Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci na zasadzie równoprawnego traktowania i przyłączania, w pierwszej kolejności instalacji odnawialnego źródła energii, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania tych paliw lub energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru. 22

Zmiany w zakresie przyłączenia Umowa o przyłączenie do sieci instalacji odnawialnego źródła energii oprócz postanowień wskazanych w ust. 2, powinna również zawierać postanowienia określające: termin dostarczenia po raz pierwszy do sieci energii elektrycznej wytworzonej w tej instalacji, przy czym termin ten nie może być dłuższy niż 48 miesięcy, a w przypadku instalacji źródła energii wykorzystującej do wytworzenia energii elektrycznej energię wiatru na morzu – 72 miesiące, od dnia zawarcia tej umowy; niedostarczenie po raz pierwszy do sieci energii elektrycznej wytworzonej w instalacji we wskazanym w umowie o przyłączenie terminie jako podstawę wypowiedzenia umowy o przyłączenie. 23

Etapy Procesu Inwestycyjnego Wybranie i pozyskanie lokalizacji Sprawdzenie uwarunkowań planistycznych Postępowania środowiskowe Postępowania planistyczne Postępowanie budowlane 24

Uzyskanie tytułu prawnego do nieruchomości Wybór lokalizacji na podstawie analizy warunków naturalnych do produkcji energii w instalacji PV Konieczność zapewnienia tytułu prawnego dla całej inwestycji – instalacja PV wraz z infrastrukturą towarzyszącą (sieci i drogi) Tytuły prawne do nieruchomości: Prawo własności Dzierżawa Użytkowanie Najem Służebności gruntowe oraz służebność przesyłu 25

Planowanie przestrzenne Procedury planistyczne regulowane są przepisami ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Podstawowe akty planistyczne: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego Decyzja o warunkach zabudowy 26

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Ustala przeznaczenie terenu, w tym rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określa sposoby zagospodarowania i warunki zabudowy terenu. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego. Procedura uchwalania planu Uchwała rady gminy o przystąpieniu do sporządzenia planu Obowiązki informacyjne Sporządzenie projektu planu miejscowego Uzyskanie opinii i uzgodnień Wyłożenie projektu planu i rozpatrywanie uwag do planu Uchwała rady gminy o przyjęciu planu 27

OZE w aktach planistycznych gminy Jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu; w studium ustala się ich rozmieszczenie. W planie miejscowym, w zależności od potrzeb, ustala się granice terenów pod budowę urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW oraz granice ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu oraz występowaniem znaczącego oddziaływania tych urządzeń na środowisko. 28

Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego W przypadku braku planu miejscowego inwestycja celu publicznego lokalizowana jest na podstawie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Cel publiczny ustalany jest poprzez zakres wskazany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. art. 6 pkt. 2 Celami publicznymi w rozumieniu ustawy są: budowa i utrzymanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także innych urządzeń i obiektów służących do korzystania z tych przewodów i urządzeń Brak możliwości lokalizowania urządzeń i infrastruktury produkcyjnej na podstawie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego 29

Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Zmiana zagospodarowania terenu, w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części możliwa jest na podstawie decyzji o warunkach zabudowy. Decyzji o warunkach zabudowy nie wymagają roboty budowlane: polegające na remoncie, montażu lub przebudowie, jeżeli nie powodują zmiany sposobu zagospodarowania terenu i użytkowania obiektu budowlanego oraz nie zmieniają jego formy architektonicznej, a także nie są zaliczone do przedsięwzięć wymagających przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, niewymagające pozwolenia na budowę, o ile nie zmieniają zagospodarowania terenu. 30

Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Ograniczone zastosowanie zasady dobrego sąsiedztwa w stosunku do obiektów OZE – zwolnienie dla urządzeń infrastruktury technicznej Zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na inne cele Kontrowersje związane z nowelizacją ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w odniesieniu do możliwości lokalizacji OZE na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 31

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych: przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Katalog przedsięwzięć określa Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko („Rozporządzenie”). 32

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach Systemy PV, których powierzchnia zabudowy wynosi co najmniej 1 ha kwalifikowane są jako przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (interpretacja GDOŚ § 3 ust. 1 pkt 52 Rozporządzenia). Mikro i małe instalacje nie powinny wymagać konieczności uzyskania decyzji środowiskowej. Wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje przed uzyskaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub decyzji o pozwoleniu na budowę i załącza się ją do wniosku o wydanie tych decyzji. 33

Postępowanie budowlane Postępowania budowlane regulowane są przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Ustawa przewiduje katalog inwestycji wymagających zgłoszenia zamiaru rozpoczęcia budowy oraz tych, które można zrealizować bez żadnych formalności. Montaż pomp ciepła, urządzeń fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kW oraz wolno stojących kolektorów słonecznych nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Pozostałe instalacje wymagać będą pozwolenia na budowę. 34

Postępowanie budowlane Stanowisko Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 18 lutego 2013 r. w odniesieniu do obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę dla instalacji PV: montaż wolnostojących ogniw fotowoltaicznych nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę ani zgłoszenia; instalowanie na obiekcie budowlanym ogniw fotowoltaicznych wraz z konstrukcją mocującą, w celu produkcji energii elektrycznej na potrzeby obiektu, na którym zostały zainstalowane, nie wymaga dokonania zgłoszenia właściwemu organowi ani uzyskania pozwolenia na budowę, o ile zainstalowana całość nie przekracza 3 m wysokości. Przekroczenie wysokości 3 m wymaga wcześniejszego zgłoszenia; montażu ogniw fotowoltaicznych podłączonych do sieci elektroenergetycznej służących do produkcji energii elektrycznej w celu jej dalszej dystrybucji (tzw. farma fotowoltaiczna) należy traktować jako budowę obiektu budowlanego, a co za tym idzie na jego realizację inwestor zobowiązany jest uzyskać pozwolenie na budowę - decydujące jest podłączenie choćby jednego z ogniw fotowoltaicznych do sieci elektroenergetycznej. 35

Dziękuję za uwagę Radosław Wasiak Aleje Ujazdowskie 10,  00-478 Warszawa tel.: 22 437 82 00, 22 537 82 00 radoslaw.wasiak@wardynski.com.pl Całość niniejszej prezentacji jest chroniona prawami autorskimi. Nie wyraża się zgody na wykorzystywanie a w szczególności kopiowanie jakichkolwiek jej fragmentów. Prezentacja nie stanowi porady prawnej. Osoba podejmująca jakiekolwiek działania na jej podstawie działa wyłącznie na własne ryzyko.