Świętokrzyski Park Narodowy Symbolem Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest jeleń

Obszar zajęty przez Świętokrzyski Park Narodowy

Świętokrzyski Park Narodowy - podstawowe informacje Rok utworzenia: 1950r., Powierzchnia: 76,26 km², Powierzchnia otuliny:  207,86 km² Położenie: woj. świętokrzyskie, Wyżyna Środkowo małopolska, Góry świętokrzyskie, Flora: ponad 700 gatunków roślin, Fauna: ok. 5000 gatunków zwierząt

Flora

Pióropusznik strusi (Matteucia struthiopteris) Gatunek paproci z rodziny wietlicowatych, roślina wieloletnia. W Polsce podlega ścisłej ochronie, jest to gatunek rzadki. Siedliska pióropusznika to brzegi potoków, wilgotne zbocza, mokre łąki i leśne polany. Odznacza się dwupostaciowością liści (trofofil i sporofil).

Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) Gatunek krzewu należący do rodziny wawrzynkowatych. W Polsce występuje na całym terytorium, ale jest rośliną rzadką i podlega ścisłej ochronie. Owoce i liście zawierają dwa trujące składniki: glikozyd dafnine i mazereine. Występuje w cienistych lasach liściastych i mieszanych oraz zaroślach.

Lilia złotogłów (Lilium martagon) Gatunek byliny z rodziny liliowatych, która objęta jest ochroną ścisłą. Wysoka od 40 do 150 cm. Roślina występuje w rzadkich, widnych lasach, zaroślach, zrębach, rzadziej wśród ziołorośli, również w najwyższych położeniach (Tatry) na halach, na trawiastych miejscach wśród skał.

Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) Gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny storczykowatych. Łodyga o wysokości najczęściej od 35-80 cm, rzadko od 20-100 cm. Miejsca występowania to lasy, obrzeża lasów, zarośla, suche murawy, wydmy. W Polsce roślina dość pospolita, szczególnie nad Bałtykiem, ale objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum) Gatunek roślin wieloletnich z rodziny widłakowatych. Występuje na terenie całej Polski, jednak jest rośliną dość rzadką i objętą ochroną gatunkową. Pędy osiągają długość do 1m. Cała roślina ma własności trujące. Zawiera trujące alkaloidy: annotynę i likopodyne. Widłak rośnie przede wszystkim na wilgotnych miejscach porośniętych mchami. Częściej występuje w górach i na pogórzu, niż na niżu.

Cis pospolity (Taxus baccata) Gatunek wiecznie zielonego drzewa szpilkowego lub krzewu z rodziny cisowatych, jest objęty ścisła ochroną (kategoria zagrożenia VU). We wszystkich częściach rośliny, oprócz osnówki, znajdują się duże ilości trujących związków, przede wszystkim taksyny. Wysokość sięga do 20 m. Cis najlepiej rośnie na glebach wapiennych, dostatecznie wilgotnych i głębokich, natomiast źle rośnie na glebach suchych, jak również zabagnionych i silnie zbielicowanych.

Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia) Gatunek byliny należący do rodziny rosiczkowatych. Roślina wieloletnia, owadożerna, drobna, wysokość do 20 cm, objęta ścisłą ochroną gatunkową. Również roślina lecznicza, działa przeciwbólowo. Miejscem jej występowania są torfowiska, bory bagienne, wilgotne wrzosowiska oraz brzegi dystroficznych jezior.

Śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis) Gatunek byliny należący do rodziny amarylkowatych. Roślina lecznicza, stosowana w leczeniu mięsni o wysokości od 15 do 30cm, objęta ochroną gatunkową. Wilgotne i bardzo wilgotne gleby brunatne, właściwe, rzadziej na czarnoziemach i madach. Najchętniej rośnie w cieniu lub półcieniu w wilgotnych lasach łęgowych i liściastych.

Fauna

Popielica (Glis glis) Ssak z rodziny popielicowatych. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem i znajduje się Polskiej Czerwonej Księdze zwierząt. Jest to duży gryzoń, wielkością zbliżony do szczura, długość ciała wynosi 13-18 cm, ogona 12-15 cm. Popielica występuje w Polsce w odpowiednich środowiskach w górach i na pogórzu występuje dość licznie, jednak na niżu jej stanowiska są znacznie rzadsze.

Orzesznica (Muscardinus avellanarius) Niewielki, rudy gryzoń z rodziny popielicowatych , mieszkający w lasach. W Polsce podlega ścisłej ochronie. Żywi się orzechami, jagodami i żołędziami. Długość ciała 6 - 9 cm, długość ogona 5 - 8 cm, masa ciała 9 - 23 g. Występuje głównie w lasach i większych zadrzewieniach, szczególnie preferuje zarośla leszczynowe. W lasach przebywa najczęściej w warstwie podszytu.

Gronostaj (Mustela erminea) Mały drapieżnik z rodziny łasicowatych. Gronostaj objęty jest ścisła ochroną. Długość ciała (bez ogona) do 30 cm, długość ogona 11-15 cm, masa 0,15–0,45 kg. Żywi się głównie drobnymi owadami, kręgowcami, mięczakami. Mieszka na obrzeżach lasu, w zaroślach, jest zwierzęciem naziemnym, prowadzącym raczej nocny tryb życia.

Łasica (Mustela nivalis) Niewielki drapieżnik z rodziny łasicowatych, objęty ścisłą ochroną. Długość ciała łasicy wynosi do 28 cm, ogon stosunkowo krótki - ok. 9 cm. Łasica jest aktywna w dzień i w nocy. Jej podstawowym pokarmem są drobne zwierzęta, głównie myszy, które łowi w norach. Zjada także ptasie jaja, żaby, jaszczurki, drobne ptaki, czasem króliki. Łasica zamieszkuje głównie skraje lasów, pola i łąki.

Mopek (Barbastella barbastellus) Gatunek ssaka z rzędu nietoperzy, podlega ścisłej ochronie. Długość ciała wynosi 45–60 mm, rozpiętość skrzydeł 240–380 mm, masa ciała 7,5–15 g. Latem kryje się najczęściej w szczelinach pni drzew, pod odstającą korą, jak również w szczelinach w ścianach i dachach budynków, za okiennicami, a nawet w mostach. Zimuje w chłodnych podziemiach, dużych fortyfikacjach ceglanych i betonowych, piwnicach, nielicznie również w jaskiniach i w dziuplach drzew.

Bóbr europejski (Castor fiber) Ziemnowodny ssak z rzędu gryzoni. W Polsce jest gatunkiem chronionym. Długość ciała dorosłych osobników wynosi 70-100 cm, ogon 28-38 cm, a ciężar 15-30kg . Aktywny jest nocą i o zmierzchu. Występuje głównie w lasach łęgowych nad strumieniami, rzekami, jeziorami.

Orlik krzykliwy (Aquila pomarina) Duży, wędrowny ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. Objęty ścisłą ochroną gatunkową. Długość ciała wynosi 61-66 cm, rozpiętość skrzydeł 177 cm, waga do 1600 g. Zamieszkuje zwarte, stare i rozległe lasy, przeważnie mieszane, w pobliżu pól uprawnych, łąk i pastwisk, na obszarach obfitujących w tereny podmokłe i jeziora.

Dzięcioł czarny (Dryocopus martius) Średni ptak z rodziny dzięciołowatych, objęty ochroną gatunkową. Długość ciała wynosi ok. 45cm - 50cm, rozpiętość skrzydeł 75cm - 76cm, waga ok. 250g - 320g. Pożywienie stanowią owady wydobyte z drewna, szczególnie mrówki i kózkowate. Zamieszkuje wysokopienne bory i lasy mieszane. W górach do górnej granicy regla górnego.

Dzik (Sus scrofa) Gatunek dużego, lądowego ssaka łożyskowego z rzędu parzystokopytnych. W Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych został zaliczony do kategorii niskiego ryzyka. Długość ciała wynosi ok. 90-200 cm, masa samców 54-320 kg, a samic 35-140 kg. Zjada głównie żołędzie i orzeszki buczynowe, ale również dżdżownice, owady, gryzonie, których nory odnajduje węchem, kłącza roślin, grzyby. Zasiedla przede wszystkim lasy liściaste i mieszane.

Łoś (Alces alces) Ssak z rodziny jeleniowatych, wyróżniający się charakterystycznym porożem i wyjątkowo długimi kończynami. Długość ciała wynosi od 2,4-3,1 m. Łoś zasiedla leśne i zakrzewione tereny podmokłe, bagna, mokradła, torfowiska, trzęsawiska, tereny zalewowe, nad jeziorami i rzekami. Żywi się głównie roślinami zielonymi. W Polsce od 2001 roku obowiązuje całoroczny okres ochronny.

Gniewosz plamisty (Coronella austriaca) Niejadowity wąż z rodziny połozowatych. Gatunek pod ochroną . Wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt z kategorią zagrożenia VU - narażony na wyginięcie. Długość ciała do 80 cm. Odżywia się prawie wyłącznie jaszczurkami w tym także padalcami. Bardzo rzadko płazami i myszami. Występuje w miejscach suchych i silnie nasłonecznionych

Nadobnica alpejska (Rosalia alpina) Owad z rzędu chrząszczy. W Polsce jest to gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową, znajduje się na czerwonej liście gatunków zagrożonych wyginięciem. Długość ciała nadobnicy dochodzi do 38 mm czułki są 1,5 do dwóch razy dłuższe u samców, niewiele dłuższe od ciała u samic. Występuje głownie w górach.

Rzekotka drzewna (Hyla arborea) Gatunek płaza z rodziny rzekotkowatych. Rzekotka jest małym, zaledwie kilkucentymetrowym zwierzęciem (samce mierzą 31-51, a samice 37-60 mm). zasiedla głównie środowiska nizinne z dobrze rozwiniętą warstwą drzew i krzewów, wśród liści których żyje. Prowadzi lądowy, najczęściej nadrzewny tryb życia. Można ją spotkać nad brzegami zbiorników wodnych , na skrajach lasów, w parkach, na zakrzaczonych łąkach i w oogrodach.

Cel utworzenia Parku Cele utworzenia Świętokrzyskiego Parku Narodowego to: 1) poznanie i zachowanie całości systemów przyrodniczych danego obszaru, razem z warunkami jego funkcjonowania, 2) odtworzenie zdegradowanych lub zupełnie zanikłych ogniw rodzimej przyrody, 3) służenie badaniom naukowym, 4) udostępnienie dla turystyki poznawczej oraz edukacji.

Gatunki chronione Świętokrzyski Park Narodowy zajmuje się przede wszystkim ochroną gatunków roślin górskich (m.in. zanikcica północna, pióropusznik strusi), na gołoborzach flora mchów i porostów. W faunie na uwagę zasługują: gniewosz plamisty, traszka górska, ropucha paskówka, ropucha zielona, ponad 100 gatunków ptaków, m.in.: krzyżodziób świerkowy, mysikrólik, cietrzew i orlik krzykliwy, a ze ssaków nietoperze, również liczne gatunki bezkręgowców, w tym także relikty epoki lodowcowej.

Ciekawostki Najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich jest Łysica (612 m.n.p.m) w paśmie Łysogór. Na obszarze Parku 674 drzewa objęto ochroną jako pomniki przyrody. Na uwagę zasługuje tu: "Buk Jagiełły" o obwodzie w pierśnicy ponad 500 cm rosnący opodal Drogi Królewskiej, modrzew polski na Chełmowej Górze o obwodzie w pierśnicy 504 cm oraz jodła w rezerwacie "Święty Krzyż" o obwodzie 408 cm w pierśnicy. Na Świętym Krzyżu znajduje się Muzeum Przyrodnicze i pracownia naukowa Parku. W muzeum zgromadzono m.in. walory przyrody nieożywionej (minerały i skamieniałości) oraz żywej (florę i faunę) oraz związane z zagrożeniami parku.

Większość terenu parku zajmują lasy z udziałem jodły. Puszcza Jodłowa - unikatowy w skali światowej zespół leśny jedliny polskiej, tj. bór jodłowo - bukowy porastający grzbiet łysogórski w Górach Świętokrzyskich . Określenie „Puszcza Jodłowa’’ wprowadził do literatury opiewający przyrodę Gór Świętokrzyskich Stefan Żeromski: „Puszcza królewska, książęca, biskupia, świętokrzyska, chłopska, ma zostać na wieki wieków, jako las nietykalny, siedlisko bożyszcz starych, po których święty jeleń chodzi, jako ucieczka anachoretów, wielki oddech ziemi i pieśni wieczności!” Na grzbietach górskich występują charakterystyczne rumowiska skalne – gołoborza, które są rzadkim zjawiskiem w Europie Środkowej.

Pytania Jakie pasmo Gór Świętokrzyskich stanowi zasadniczą część Świętokrzyskiego Parku Narodowego? Co przedstawia logo Parku? 3. Na podstawie prezentacji wymień co najmniej 2 rośliny trujące. Jakie jest dominujące drzewo w Świętokrzyskim Parku Narodowym? Do jakiej gromady zaliczysz nadobnicę alpejską?

Prezentację wykonała Maria Kościółek kl. III f