Roman Chmielewski Analiza potencjału sektora B+R

- kto i jak wspiera badania i innowacje w Wielkopolsce starając się wyodrębnić głównych uczestników i ich zaangażowanie na poszczególnych etapach innowacyjnego procesu od pomysłu do produktu rynkowego - potencjał finansowy, kapitałowy oraz kadrowy jednostek zaangażowanych w tym procesie - jaka jest reakcja sektora nauki i wsparcia na potrzeby innowacyjne regionalnych przedsiębiorstw w tym: na znajomość tych potrzeb, jaki jest wzajemnych relacji między nauką a gospodarką, co pomaga a co przeszkadza we wspieraniu innowacji (czynniki wpływające na rozwój kooperacji, działania mogące poprawić efektywność regionalnych organizacji w wspieraniu przedsiębiorstw) - czy można w Wielkopolsce mówić o regionalnym systemie innowacyjny Cele raportu:

z jednostek badawczo-rozwojowych – 19 - z jednostek PAN z jednostek rozwojowych – 5 - z jednostek Akademii Rolniczej – 15 (100%) - z jednostek/katedr Akademii Wychowania Fizycznego – 2 - z instytutów Wyższej Szkoły Zawodowej w Kaliszu – 2 - z katedr Akademii Ekonomicznej – 13 - z Jednostek Akademii Medycznej – 9 - z jednostek/instytutów Politechniki Poznańskiej - 21 z jednostek Uniwersytetu 18 A.Mickiewicza – Badane jednostki sektora B+R:

1. Badania podstawowe (48% - maks. w europie) 2. Badania stosowane (22%) 3. Prace rozwojowe (30%) 4. Doradztwo w zakresie ochrony lub nabycia praw własności intelektualne lub innej wiedzy przez przedsiębiorstwa 5. Doradztwo w zakresie wprowadzania innowacji na rynek (wstępne badania rynkowe, testy rynkowe) 6. Wsparcie w zakresie standaryzacji oraz certyfikacji technicznej/testowania produktów (wsparcie dla uzyskania świad. stand.) 7. Doradztwo w zakresie nabywania maszyn i wyposażenia 8. Szkolenia ukierunkowane na wprowadzanie nowych technologii i wiedzy w przedsiębiorstwach 9. Zabezpieczanie funduszy na działania innowacyjne w przedsiębiorstwach (pożyczki gwarancje itp.) 10.Planowanie biznesowe, konsultacje w zakresie zarządzania Znaczenie działań podejmowanych przez jednostki

70,7%(Wlkp.) 14,0%(UE) 16,2%(Wlkp.) 65,4%(UE) 0,6%PKB(Wlkp.) 1,95%PKB(UE) 3,8%PKB(Szwecja) Źródła finansowania badań

Struktura badanych jednostek wg. liczby pracujących

Doświadczenie w badaniu potrzeb i działań innowacyjnych przedsiębiorstw regionu

1. Brak kapitału 2. Wysokie koszty innowacji 3. Długi czas zwrotu nakładów inwestycyjnych 4. Brak informacji o potencjale badawczym jednostek naukowych 5. Wysokie ryzyko przedsięwzięcia 6. Nieodpowiednie regulacje prawne 7. Brak zainteresowania klientów 8. Brak informacji o nowych technologiach 9. Brak potrzeby wprowadzania innowacji w przedsiębiorstwie 10.Utrudniony dostęp do technologii 11.Brak specjalistów lub właściwych ekspertyz i wiedzy w przedsiębiorstwie 12.Brak wsparcia wyspecjalizowanego personelu z zewnątrz 13.Brak możliwości kooperacji 14.Innowacje są łatwe do naśladowania 15.Problemy w komunikacji i współpracy między działami wewnątrz firmy Znaczenie poszczególnych czynników jako barier dla działań innowacyjnych w firmach regionu

Ocena skali potrzeb przedsiębiorstw regionalnych w zakresie następujących form wsparcia rozwoju innowacji 1. Technologiczne wsparcie dla rozwoju nowych produktów 2. Technologiczne wsparcie dla rozwoju nowych procesów 3. zawodowe, ustawiczne szkolenia personelu 4. Promocja eksportu nowych lub zmodernizowanych produktów 5. Wsparcie wprowadzania nowych technologii informatycznych (CAD/CAM itp..) 6. Wsparcie w zakresie zarządzania innowacja (projekt, wzór, konstrukcja itp.) 7. doradztwo marketingowe dotyczące wprowadzania nowych lub zmodernizowanych produktów 8. Pomoc w zidentyfikowaniu partnerów technologicznych 9. Doradztwo inżynieryjne w celu wprowadzenia nowego wyposażenia w firmie 10. Wsparcie w zakresie wprowadzania nowych technik zarządzania (benchmarking, systemy zarządzania informacja, planowanie zarządzania zasobami firmy itp.) 11. Doradztwo w zakresie rekrutacji wykwalifikowanego personelu

Ocena znaczenia następujących barier dla właściwej współpracy, wymiany wiedzy i transferu technologii między sektorem nauki, a gospodarka w woj. Wielkopolskim. 1. Niewystarczające zasoby kapitałowe/finansowe w sektorze nauki 2. Niewystarczające zasoby kapitałowe/finansowe w gospodarce 3. Brak zainteresowania badaniami naukowymi ze strony gospodarki 4. Brak wzajemnej informacji na temat działalności B+R i gospodarki 5. Brak motywacji/bodźców 6. Różnice w celach działań sektora B+R a gospodarki 7. Niepewność co do rezultatów wspólnych działań sektora B+R z gospodarką 8. Rozbieżność w perspektywach czasowych 9. Wzajemne niedostosowanie partnerów (niezgodność w podaży prac B+R z popytem ze strony firm) 10.Brak administracyjnego wsparcia 11.Brak ducha przedsiębiorczości w sektorze nauki 12.Brak technicznych możliwości/zasobów 13.Obawy przed ujawnieniem "know-how" konkurencji 14.Deficyt wykwalifikowanego personelu zatrudnionego w gospodarce 15.Obawy utraty naukowej niezależności 16.Różnice w organizacyjnej kulturze/inny język 17.Deficyt wykwalifikowanego personelu zatrudnionego w sektorze nauki

Ogólna efektywność typów pomocy publicznej dla wzmacniania relacji nauka-gospodarka w Wielkopolsce 1. Publiczne wsparcie finansowe dla projektów B+R realizowanych wspólnie przez gospodarkę i naukę 2. Prowadzenie wspólnych laboratoriów badawczych / centrów angażujących zarówno stronę nauki, jak i gospodarkę 3. Programy ułatwiające mobilność naukowców pomiędzy sektorem nauki a gospodarką 4. Programy wspierające studentów (np. przygotowujących prace na stopień naukowy w przedsiębiorstwach) 5. Programy umożliwiające komercjalizacje wiedzy (zakładanie nowych firm przez naukę przekształcających wyniki prac badawczych w produkty rynkowe) 6. Promowanie nabywania licencji na patenty nauki przez gospodarkę 7. Programy szkoleniowe (szkolenia zawodowe pracowników firm w sektorze nauki) 8. Programy kształtujące świadomość (np. rozwijające lepszą, wzajemna współpracę między naukowcami z gospodarki i z sektora nauki) 9. Wsparcie dla jednostek pośredniczących (biura transferu technologii, centra i inkubatory przedsiębiorczości, system przekazu informacji)

1. Venture capital 2. Business Centre Club 3. Fundusze inwestycyjne itp. 4. Instytucje finansowe 5. Inkubatory przedsiębiorczości 6. Agencje rozwoju regionalnego i lokalnego 7. Centra transferu technologii 8. Izby przemysłowo-handlowe 9. Parki technologiczne 10.Stowarzyszenia gospodarcze 11.Szkoły wyższe/laboratoria/instytuty badawcze Skala braków współpracy i jej znaczenie z jednostkami regionalnego systemu wsparcia

Przyczyny niezadowolenia ze współpracy z jednostkami wsparcia 1. Brak zasobów finansowych 2. Brak korzyści ze współpracy z tego typu instytucjami 3. Skomplikowane i trudne procedury współpracy 4. Wysokie koszty usług konsultingowych/innych usług 5. Innowacyjne potrzeby nie korespondują z możliwościami instytucji wspierających 6. Ograniczona liczba instytucji wspierających w regionie 7. Nieufność potencjalnych partnerów wobec współpracy 8. Trudności w zarządzaniu otrzymanym wsparciem finansowym

I. przyczyny; - rozdrobniony potencjał pod względem kadrowym i finansowym zwłaszcza w przypadku uczelni wyższych, - koncentrowanie się wyłącznie na badaniach i to przeważnie podstawowych - nie umiejętność oraz niechęć prowadzenia działań związanych z wprowadzeniem innowacji na rynek, co wynika z braku umiejętności menadżerskich zwłaszcza na uczelniach wyższych nie umiejętność korzystania z innych niż budżet państwa źródeł finansowania badań(z przedsiębiorstw, środki samorządowe) - znaczna nadal specjalizacja w przestarzałych kierunkach badawczych na rzecz nie efektywnych gałęzi gospodarczych - bardzo spory odsetek jednostek nie zaangażowany w usprawnienie swoich procedur zarządzania skutki pogłębianie się luki rozwojowej między naszym sektorem B+R a sektorem B+R w krajach UE pod względem wielkości nakładów na badania, udziału w nim środków pochodzących z przedsiębiorstw(luka 4-5-krotna ), ilości wdrożeń, patentów w przeliczeniu na mieszkańca działania - uruchomienie instrumentów prawnych i organizacyjnych umożliwiających konsolidacje i restrukturyzację sektora B+R, która powinna podążać w dwóch przeciwnych kierunkach: - słabsze naukowo jednostki badawcze się przebranżawiać w specjalistyczne ośrodki wspierania innowacji z gamą usług marketingowych i doradczych a silniejsze zwłaszcza JB-R-y. których znaczna część posiada już umiejętność funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej powinna mieć możliwość łączenia się z odpowiednimi strukturami badawczymi z Uczelni Wyższych. Strukturalne niedostosowanie potencjału naukowo-badawczego do nowych uwarunkowań wynikających z gospodarki rynkowej i z naszego bliskiego wejścia do Unii.

przyczyny: - bardzo niski poziom stałej współpracy miedzy jednostkami badawczymi, szczególnie z niektórych uczelni wyższych, a przedsiębiorstwami regionu, - niedostosowanie oferty badawczej sektora B+R do potrzeb regionalnych firm, - brak wzajemnej informacji/marketingu o potrzebach firm/ofercie badawczej, - nieodpowiednie regulacje prawne, - niewystarczające zasoby kapitałowe/finansowe zarówno w sektorze nauki jak i gospodarki, - niska wzajemna mobilność kadry między nauką i gospodarką, -brak ducha przedsiębiorczości w nauce z jednej strony i ducha innowacyjności, potrzeby wprowadzenia zmian z drugiej. skutki: - brak rozeznania w aktualnych potrzebach innowacyjnych firm regionu, - jednostki naukowo-badawcze regionu nie są głównym źródłem wiedzy dla firm odnośnie działań innowacyjnych, - sektor B+R nie jest postrzegany jako wiarygodny i wartości partner dla przedsiębiorstw, dlatego niskie zainteresowanie wynikami prac badawczych, - bardzo niski, na tle wskaźników europejskich, i coraz bardziej pogłębiający się poziom innowacyjności i nowoczesności gospodarki regionu w konsekwencji prowadzący do spadku jej konkurencyjności w ramach coraz bardziej globalnego rynku. działania: - aktywizacja i promocja kultury innowacyjności i przedsiębiorczości, głównie w sektorze B+R, - wzmocnienie innowacyjnej świadomości, innowacyjnej kultury i kreatywnych umiejętności w sektorze przedsiębiorstw, - publiczne wsparcie finansowe, organizacyjne, prawne dla wspólnie prowadzonych przez naukę i gospodarkę projektów badawczych, jednostek badawczych, - ułatwienia, głównie poprzez regulacje prawne i rozwiązania finansowe wzajemnej mobilności kadr między sektorem nauki i gospodarki, - wspieranie rozwoju dysertacji studenckich i naukowych czy doktorskich(habilitacyjnych) rozwiązujących konkretne problemy praktyczne w przedsiębiorstwie, stwarzanie ułatwień poprzez odpowiednie regulacje prawne przyczyniających się do komercjalizacji wiedzy. Bardzo niska intensywność wzajemnych relacji i powiązań między nauką, zwłaszcza uczelniami, a gospodarką.

I. przyczyny: - bardzo niski poziom współpracy z takimi instytucjami jak centra transferu technologii, izby przemysłowo-handlowe, parki technologiczne, stowarzyszenia gospodarcze, - w ogóle brak jakichkolwiek kontaktów z takimi instytucjami jak: Venture Capital, Business Centre Club, Fundusze inwestycyjne, instytucje finansowe, inkubatory przedsiębiorczości, - ogromna deklarowana potrzeba i chęć ścisłej współpracy z powyższymi instytucjami wsparcia skutki: - bardzo niska ocena istniejących w regionie instytucji wsparcia innowacji(w4 na 5 przypadkach ocena negatywna) - niska jakość oferowanych przez instytucje wsparcia usług niezgodnych z potrzebami nauki i gospodarki, za zbyt wysoką cenę - brak korzyści przez jednostki naukowe ze współpracy z instytucjami wsparcia Działanie - Stworzenie rzeczywistego(z prawdziwego zdarzenia) regionalnego systemu wspierania innowacji poprzez budowę, rozbudowę i intensyfikację sieci stałych kontaktów różnych partnerów działalności innowacyjnej,- instytucji B+R, instytucji wspierających, MSP oraz dużych opartych na wzajemnym zaufaniu, kreatywności, doskonałości. Brak możliwości współpracy przez jednostki naukowo-badawcze, przy wyrażanej ogromnej potrzebie, z instytucjami regionalnego systemu wsparcia.

Regional government Business services & tech. con- sultants SMEs Business intermediaries: Cham. of Comm.; Local Agencies BICs SMEs Large firms; Tech. Centers; Sect. Associa- tions SMEs Cluster Science base: Universities; Public R&D; Laboratories Technology Centers Sectoral Associations SMEs Large firms SMEs Valorisation of R&D and Tech. Transfer Office SMEs Global economy SMEs Open gate: International technology transfer networks Open gate: International value chains Open gate: International business consultants & specialized business services Open gate: International R&D/academic excellence networks SMEs Regional economy