Wprowadzenie do Procesu Bolońskiego Najważniejsze informacje dla dyrektorów, nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Marek Wilczyński Zespół Ekspertów Bolońskich Wrocław 29 maja 2009 r.

Konferencja w Londynie PROCES BOLOŃSKI Deklaracja Sorbońska Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy 1998 Konferencja w Bergen Konferencja w Londynie 1999 2005 2007 29 państw, W tym Polska Deklaracja Bolońska Leuven 46 państw 2009

Najważniejsze cele Procesu Bolońskiego Stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego – EOSW (European Higher Education Area – EHEA). Szerokie upowszechnienie studiów trójstopniowych. Programy studiów tworzone w oparciu o punkty ECTS (European Credit Transfer System) i wyniki kształcenia – LO (learning outcomes). Kształtowanie LO z uwzględnieniem przygotowania absolwenta do podejmowania różnorodnego zatrudnienia (employability). Promocja mobilności nauczycieli akademickich, badaczy i studentów (mobility). Powstanie wspólnych mechanizmów zapewniania jakości kształcenia oraz europejskich ram kwalifikacji zapewniających porównywalność i uznawalność kolejnych etapów kształcenia w krajach realizujących założenia PB. Zapewnienie wyższej atrakcyjności EOSW i zapobieganie „umykaniu talentów” z Europy

Zamiary maturzystów AD 2009 Według badań firmy Gemius w listopadzie 2008 r. licealiści zdający egzamin maturalny w 2009 r. deklarowali następujące plany na przyszłość: 80 % maturzystów jednoznacznie deklaruje zamiar podjęcia studiów I stopnia lub jednolitych pięcioletnich studiów magisterskich Jedynie 5% respondentów deklaruje , że zakończy edukację na poziomie licencjackim, lub inżynierskim, a blisko 75 % chce studiować na studiach II stopnia. 2,5 % maturzystów nie umiało podać kierunku na którym chciałoby studiować 63 % ma zamiar podjąć pracę w czasie trwania studiów

Studia bardziej dostępne Studia bardziej dostępne - na miarę możliwości finansowych zainteresowanych – „studia dla dojeżdżających na rowerze” zamiast „bezpłatnych” studiów w wielkich ośrodkach akademickich. Stały się możliwe dzięki powstającym licznie szkołom lokalnym, które jeszcze przed 2005 r. kształciły w zakresie podobnym jak „bolońskie” studia I stopnia. Możliwość kontynuacji kształcenia bezpośrednio lub po przerwie na pracę. Tym razem preferowane są ośrodki o dobrej renomie, dysponujące silną kadrą naukową i dydaktyczną. Do roku 2005 szansę taką dawały SUM – y proponujące uzupełnienie wykształcenia wyższego i uzyskanie dyplomu magisterskiego. Po wprowadzeniu reformy jest to jedna z możliwości gwarantowanych przez studia II stopnia. Jak widać odpowiedzią na oczekiwania maturzystów i zapotrzebowanie lokalnych społeczności obywatelskich było powstanie rozwiązań o charakterze „protobolońskim”.

Różne możliwości kształcenia i pracy Studia III stopnia Praca 3 Studia podyplomowe Praca 2 Studia II stopnia Jednolite 5 letnie studia magisterskie Studia I stopnia Kursy, kolegia, szkoły policealne Praca 1 Matura

System punktów ECTS Punkty ECTS mają stanowić miernik osiągniętych efektów kształcenia i czasu jaki przeciętny student poświęca, by je osiągnąć (LO + WL). Przyjmowano, że jeden punkt ECTS powinien odpowiadać 25 – 30 godzinom pracy studenta (w ramach zajęć i własnej). Zakłada się, ze w semestrze student powinien zdobyć 30 ECTS, a w toku studiów I i II stopnia 300 ECTS

Możliwości przejścia przez kolejne etapy studiów. Studia III stopnia (bez ECTS) Studia II stopnia 60 – 120 ECTS Studia II stopnia 60 – 120 ECTS Studia 1 stopnia 180- 240 ECTS Studia 1 stopnia 180- 240 ECTS

Suplement do dyplomu W suplemencie do dyplomu wymienione są wszystkie osiągnięcia absolwenta w dziedzinie nauki i innych form aktywności podczas studiów. Suplement do dyplomu ułatwia mobilność pionową stanowiąc podstawę do uznawania kwalifikacji absolwenta w dalszym toku kształcenia Suplement do dyplomu jest dla przyszłego pracodawcy pierwszym źródłem wiadomości o kompetencjach absolwenta.

Czy studia mają przygotować do zawodu? Problemem tradycyjnego polskiego modelu kształcenia jest przekonanie, że należy kształcić ściśle do zawodu. Przekonanie to wydają się podzielać autorzy ustawy z dnia 27. VII 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U.05.164.1365), która w art. 2. p. 7 i 8 stwierdza, że studia I i II stopnia są studiami przygotowującymi do pracy w określonym zawodzie. Czy wszystkie z uznanych 118 kierunków zatwierdzonych rozporządzeniem ministra przygotowują do pracy w określonym zawodzie? Studia powinny przygotowywać nie tyle do zawodu(zmienia się go czasem kilka razy w ciągu życia) co do pracy zawodowej. Przygotowanie do pracy zawodowej gwarantują kompetencje umożliwiające elastyczne reagowanie na potrzeby rynku pracy i możliwość ich zastosowania w wielu formach aktywności zawodowej

Liczą się kompetencje …. Zmienność wymogów rynku pracy zmusza do ciągłego pozyskiwania i doskonalenia kompetencji. Konieczne jest nauczanie przez całe życie (LLP) Kompetencje ogólne (generyczne) stanowią punkty wyjścia do rozwijania różnorodnych umiejętności na wielu polach aktywności zawodowej Najczęściej zadawanym absolwentom pytaniem jest nie Czego się uczyłeś?, ale Co potrafisz zrobić?

Rozwijanie kształcenia przez całe życie (LLP) „Dopóki nas śmierć nie rozłączy” – stały związek z doskonaleniem wiedzy i kwalifikacji. PB zakłada stały, trwający przez całe życie proces kształcenia Nie mamy możliwości wyposażenia studenta w wiedzę wystarczającą „na całe życie” Możemy nauczyć go poszukiwać wiadomości i rozwiązywać problemy, jak też wyrobić nawyk ustawicznego kształcenia. Możliwe, że LLP jest szansą na stopniowe wypieranie problemu „ Jak w trzy lata nauczyć tego, czego uczono w pięć?”

Europejska Struktura Kwalifikacji dla kształcenia się przez całe życie – poziomy zasadnicze EQF Szkolnictwo polskie Poziom 1 Szkoła podstawowa (co z przedszkolem?) Poziom 2 Gimnazjum ? Poziom 3 Szkoła zawodowa? Poziom 4 Liceum …. ? Poziom 5 Studium policealne /kolegium Poziom 6 Studia licencjackie Poziom 7 Studia magisterskie Poziom 8 Studia doktoranckie

Przykład deskryptorów efektów kształcenia w Szkockiej Strukturze Kwalifikacji dla „zastosowania wiedzy w praktyce” POZIOM odpowiadający BA - 6 Stosuje wiedzę w znanym praktycznym kontekście, Używa niektórych podstawowych rutynowych praktyk... w sytuacjach o nierutynowych elementach ... Planuje użycie umiejętności w określonych sytuacjach, dostosowuje je w razie potrzeby POZIOM odpowiadający MA – 7 Pracuje w wielu kontekstach... radzi sobie w sytuacjach nieprzewidywalnych Używa wybranych podstawowych technik i umiejętności .. związanych z przedmiotem a także niektórych technik i umiejętności na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym Praktykuje rutynowe metody badawcze POZIOM odpowiadający PhD - 8 Planuje i przeprowadza projekt badawczy Używa i udoskonala wiele technik ... na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym Wykazuje oryginalność i kreatywność w tworzeniu i stosowaniu nowej wiedzy

Studenci jako „eksperci” w oparciu o doświadczenie Mogą oceniać: 1. Program 2. Proces nauczania 3. Nauczycieli 4. Organizację 5. Instytucję 6. Ogólną satysfakcję Z „Gazety Wyborczej” „Unter Talaren Muff von tausend Jahren” ???

Przydatne linki: Dziękuję za uwagę ! Oficjalna strrona bolońska 2007-2009: http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/ Strona bolońska MNSzW: http://www.nauka.gov.pl/mn/index.jsp?place=Menu06&news_cat_i d=953&layout=2 Strona Zespołu Ekspertów Bolońskich: http://erasmus.org.pl/index.php/ida/169/ Dziękuję za uwagę ! wilczynski.m@wp.pl