„Możliwości i ograniczenia w edukacji dzieci niepełnosprawnych” Sprawozdanie z konferencji zorganizowanej pod patronatem Wydziału Edukacji UMŁ oraz Uniwersytetu Łódzkiego „Możliwości i ograniczenia w edukacji dzieci niepełnosprawnych” Łódź 22.11.2007 Opracowanie: Renata Bednarz

Przepisy prawne określające zasady kształcenia uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

Uczeń niepełnosprawny, o którym mowa w przepisach oświatowych to uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Orzeczenie zawiera zalecaną formę kształcenia.

Art. 71b. ust. 1 uoso Kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież, o których mowa w art. 1 pkt 5i 5a, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy.

Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki w szkołach ogólnodostępnych, szkołach lub oddziałach integracyjnych, szkołach lub oddziałach specjalnych i ośrodkach (SOS-W, SOW, R-W)

Art. 1 ustawy o systemie oświaty: System oświaty zapewnia w szczególności:

5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami

5a) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych,

Szkoły ogólnodostępne i integracyjne zapewniają: - realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego; - odpowiednie warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne;

- realizację programu nauczania i wychowania z wykorzystaniem odpowiednich form i metod pracy; - zajęcia rewalidacyjne; - integrację ze środowiskiem rówieśniczym.

Szkoły ogólnodostępne udzielają pomocy rodzicom dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w zakresie doskonalenia umiejętności niezbędnych we wspieraniu ich rozwoju.

Nauczyciele zatrudnieni dodatkowo, posiadający kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w odpowiednich typach i rodzajach specjalnych przedszkoli i szkół i specjaliści:

rozpoznają potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie;

współorganizują zajęcia edukacyjne i pracę wychowawczą w formach integracyjnych, w szczególności:

wspólnie z nauczycielami prowadzącymi zajęcia edukacyjne wybierają lub opracowują programy wychowania przedszkolnego i programy nauczania,

dostosowują realizację programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania, programu wychowawczego i programu profilaktyki do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych dzieci i młodzieży niepełnosprawnych,

w zależności od indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów,wspólnie z nauczycielami prowadzącymi zajęcia edukacyjne, opracowują dla każdego ucznia i realizują indywidualne programy edukacyjne określające zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów oraz rodzaj zajęć rewalidacyjnych lub zajęć socjoterapeutycznych,

uczestniczą w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez innych nauczycieli;

prowadzą zajęcia rewalidacyjne lub zajęcia socjoterapeutyczne; udzielają pomocy nauczycielom prowadzącym zajęcia edukacyjne w doborze metod pracy z uczniami niepełnosprawnymi;

prowadzą lub organizują różnego rodzaju formy pomocy pedagogicznej i psychologicznej dla dziecka i jego rodziny.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla uczniów w normie intelektualnej i uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim jest taka sama.

Gotowość nauczycieli szkół ogólnodostępnych do pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych w świetle badań dr Beaty Jachimczak

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych stanowi w §2,że: 

Kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach, o których mowa w § 1, organizuje się na każdym etapie edukacyjnym, w integracji z pełnosprawnymi rówieśnikami, w środowisku najbliższym ich miejsca zamieszkania.

dzieci niepełnosprawnych (statystyki MEN, J. Bogucka, 2006) Około 68 tys. dzieci niepełnosprawnych tzn. z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego uczy się w szkołach ogólnodostępnych (statystyki MEN, J. Bogucka, 2006)

Zadania nauczycieli 1)  rozpoznawanie potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie;   

2)  dostosowanie programów wychowania, programów nauczania, i programu profilaktyki do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych dzieci i młodzieży niepełnosprawnych;

3) prowadzenie lub organizowanie różnego rodzaju formy pomocy pedagogicznej i psychologicznej dla dziecka i jego rodziny;

Czy posiada Pani odpowiednią wiedzę i przygotowanie do pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? TAK 40% NIE 60%

Skąd pochodzi ta wiedza? kształcenie akademickie w czasie studiów 40% samodoskonalenie 60% (45% wskazało na kursy, 18% na studia podyplomowe, 15% na wiedzę z literatury)

Czy podjęłaby się Pani/Pan nauki dziecka niepełnosprawnego? TAK 36% NIE 20% TAK, ale nie każdego 40%

WNIOSKI konieczne jest: uwzględnienie w programach dydaktycznych wyższych uczelni szerszej tematyki związanej z zagadnieniami nauczania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,

wykorzystywanie doświadczenia szkół specjalnych w pomocy nauczycielom placówek ogólnodostępnych (pozostających w nich bez wsparcia innych specjalistów) w organizacji procesu dydaktycznego,

organizowanie kursów doskonalących pracę pedagogiczną nauczycieli w zakresie nauczania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,

podejmowanie rozważnych decyzji w zakresie odpowiedzialności za wybór działania wychowawczego i dydaktycznego oparte na życzliwej uwadze i wrażliwości nauczycieli oraz organu nadzorczego

prowadzenie systematycznych badań dotyczących sytuacji uczniów niepełnosprawnych w szkołach ogólnodostępnych w kontekście odpowiedniego przygotowania nauczycieli do pracy w grupie zróżnicowanej oraz w kontekście potrzeb prowadzenia terapii wspomagającej rozwój

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ