WIELKANOCNE ZWYCZAJE

WIELKANOC CZYLI UROCZYSTOŚĆ Hanna Szymanderska ,,Polskie tradycje świąteczne’’ Warszawa 2003. Opracowała: Karolina Sawicka kl. V b

Wielkanoc to najważniejsza uroczystość kościelna Wielkanoc to najważniejsza uroczystość kościelna. To również ważny okres w życiu rolnika, nic więc dziwnego, że tak wiele miejsca zajmuje w wierzeniach i wyobrażeniach prawie wszystkich ludów europejskich.

ŚWIĄTECZNE PORZĄDKI Przed Wielkanocą robimy wielkie świąteczne porządki nie tylko po to, by mieszkanie lśniło czystością. Porządki mają także symboliczne znaczenie – wymiatamy z mieszkania zimę, a wraz z nią wszelkie zło i choroby

NIEDZIELA PALMOWA Niedziela Palmowa rozpoczyna Wielki Tydzień - czas wyciszenia, skupienia i przeżywania męki Chrystusa. Zwana jest także "Kwietną" lub "Wierzbną". Tego dnia święci się palmy. Zwyczaj ten przywędrował do Polski z Jerozolimy w średniowieczu. Obchodzi się go na pamiątkę uroczystego wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Tradycja wykonywania palm jest w Polsce bardzo aktualna.

MALOWANIE JAJEK Jajko było symbolem słońca i życia. Wierzono, że ma znaczenie magiczne. Kraszanki, hałunki, malowanki maluje się jednym kolorem. Skrobanki, rysowanki - na jednolitym tle rysuje się wzór, np. szpilką. Pisanki, piski - na jajo nanosi się dekorację z wosku pszczelego, która pozostaje biała na tle kolorowej skorupki. Jajko jest w Polsce tradycyjną potrawą wielkanocną. Powszechnym zwyczajem jest dzielenie się święconym jajkiem i składanie życzeń. Pisanki są główną dekoracją świątecznego stołu.

INSTRUKCJA WYKONANIA PISANKI TRADYCYJNEJWOSKOWEJ

Potrzebujemy następujących przedmiotów: dobrze oczyszczonego jajka jeśli chcemy coś narysować to ołówek, ale nie używamy gumki ! wosk cieniutki pędzelek do malowania świeczka barwniki

szmatka do wycierania wosku, przyrząd do nanoszenia wosku lub po prostu patyczek z wbitą w niego igłą – można także wykorzystać ołówek i wbić przyciętą igłę w gumkę, szmatka do wycierania wosku, papierowy ręcznik do suszenia jaj, oliwa do nadania połysku pisance, szklane słoiczki lub plastikowe kubki i woda do rozrobienia barwnika oraz najlepiej plastikowe łyżeczki do mieszania farbki,

Barwniki rozrabiamy w wodzie dokładnie można także użyć folii pęcherzykowej jako podkład pod jajo tak aby skorupka nie popękała przy malowaniu. Wosk musi być dobrze rozgrzany i można go postawić nad podgrzewaczem ponieważ szybko zastyga. UWAGA! Wosk może się zapalić więc trzeba bardzo uważać. Barwniki rozrabiamy w wodzie dokładnie wg przepisu.

Najprościej jest zrobić pisankę jednokolorową, gdyż przygotować się musimy tylko na jedną turę farbowania. Za pomocą naszego narzędzia do nanoszenia wosku malujemy wzór jaki ma pozostać niezafarbowany. Trzeba to robić dość sprawnie, gdyż jak mówiłam wosk szybko zastyga.

Podobnie jest przy pisankach. Malujemy swój wzorek i wrzucamy jajko do wybranego barwnika. Po około 10-15 minutach, zależnie od tego jaki odcień koloru chcemy uzyskać, jajko wyjmujemy i wycieramy do sucha papierem. Następnie aby pozbyć się wosku umieszczamy jajo w pobliżu płomienia świecy i kawałek po kawałku rozpuszczamy wosk i usuwamy go szmatką – trzeba uważać aby nie poparzyć się i nie przypalić jajka. Dlatego po prostu lepiej zrobić to po kawałku. Po usunięciu wosku, nacieramy pisankę szelakiem lub oliwką aby nadać mu połysk i dzieło gotowe. Gdy już zakończymy farbowanie to znów używamy świecy i ściereczki aby oczyścić je z wosku.

PISANKA ZDOBIONA METODĄ DECOUPAGE

Francuskie słowo ,,decoupage’’ pochodzi od czasownika ,,decouper’’ czyli ,,wycinać’’ i odnosi się do sztuki ozdabiania maleńkich pudełeczek po meble. W najprostszej formie decoupage polega na wycinaniu wybranego obrazka, naklejając go na przedmiot i pomalowaniu całości kilkoma warstwami lakieru, aby dodać mu głębi i stworzyć wrażenie, że ozdobny motyw został namalowany.

Atrakcyjność decoupage kryje się w tym, że każdy może spróbować swoich umiejętności, korzystając z gotowych wzorów i stworzyć coś niezwykłego. W pracy techniką decoupage’u: kształtuje się i rozwija wrażliwość na kolory, zdolność zestawiania barw w harmonijne kompozycje i projekty.

HISTORIA DECOUPAGE’U Decoupage przeżywał największy rozkwit w Europie pod koniec XVII w. i na pocz. XVIII w. głównie dzięki rozwojowi stosunków handlowych ze wschodem (Indie, Chiny). Na pocz. XIX w. jego popularność spadła, ale w wiktoriańskiej Anglii znowu stała się ulubioną rozrywką zamożnych dam. Obecnie wzrost zainteresowania ozdobnymi antykami przyczynił się do ponownego wypromowania tego rzemiosła.

INSTRUKCJA WKONANIA PISANKI METODĄ DECOUPAGE Przygotuj jajko: Umyj skorupkę jajka płynem do mycia naczyń, opłucz, Następnie ugotuj i ostudź by było zimne. 2. Pomaluj płaszczyznę skorupki farbą do gruntowania i zaczekaj aż dokładnie wyschnie. 3. Przygotuj motywy ozdobne z serwetek wydzierając lub wycinając je (serwetkę trzeba rozdzielić, pozostawiając warstwę ze wzorem).

4. Pomaluj wystudzone jajko farbą akrylową, pozostaw do wyschnięcia, następnie powtórz malowanie i zostaw jajko do ostudzenia. 5. Na płaszczyznę jajka przyklejaj wycięte wcześniej motywy z serwetek, smarując pędzlem zanużonym w kleju po powierzchni motywu. 6. Po wyschnięciu zalakierować (można użyć bezbarwnego lakieru do paznokci)

WIELKI TYDZIEŃ Wielki Tydzień upływa pod znakiem przygotowań i oczekiwania Wielkiej Niedzieli. Przez wieki uczestniczono w ciągu tych dni w nabożeństwach upamiętniających wjazd Chrystusa do Jerozolimy, zapowiadający Jego śmierć i zmartwychwstanie.

Ważnym dniem Wielkiego Tygodnia jest TOPIENIE JUDASZA Ważnym dniem Wielkiego Tygodnia jest Wielka Środa. Młodzież, zwłaszcza chłopcy, topili tego dnia Judasza. Ze słomy i starych ubrań robiono wielką kukłę, którą następnie wleczono na łańcuchach po całej okolicy. Przy drodze ustawiali się gapie, którzy okładali kukłę kijami. Na koniec wrzucano „zdrajcę” do stawu lub bagienka. Wymierzanej w ten sposób sprawiedliwości stawało się zadość.

Od Wielkiego Czwartku do Wielkiej Soboty, WIELKIE GRZECHOTANIE Od Wielkiego Czwartku do Wielkiej Soboty, kiedy milkły kościelne dzwony, rozlegał się dźwięk kołatek. Obyczaj ten był okazją do urządzania psot. Młodzież biegała po mieście z grzechotkami, hałasując i strasząc przechodniów. Do dziś zachował się zwyczaj obdarowywania dzieci w Wielkim Tygodniu grzechotkami .

Na postny obiad w Wielki Piątek jada się zwykle: POŻEGNANIE POSTU Na postny obiad w Wielki Piątek jada się zwykle: śledzia, postny żur z kartoflami w mundurkach, gotowaną lub smażoną na oleju rybę.

Pogrzeb żuru Ostatnie dwa dni postu były wielkim przygotowaniem do święta. W te dni robiono „pogrzeb żuru” – potrawy spożywanej przez cały post. Kiedy więc zbliżał się czas radości i zabawy, sagany żuru wylewano na ziemię. Wieszanie śledzia W równie widowiskowy sposób rozstawano się też ze śledziem – kolejnym symbolem wielkiego postu. Z wielką radością i satysfakcją „wieszano” go, czyli przybijano rybę do drzewa. W ten sposób karano śledzia za to, że przez sześć niedziel „wyganiał” z jadłospisu mięso.

W Wielki Piątek był zwyczaj strojenia grobu Chrystusowego W Wielki Piątek był zwyczaj strojenia grobu Chrystusowego. Przywędrował on do Polski najprawdopodobniej z Czech lub Niemiec, dzięki naszej polskiej szerokiej kulturze bardzo się rozwinął.

ŚWIĘCONKA Wielka Sobota jest ostatnim dniem postu. Rano w kościele święci się pokarmy, a wieczorem także ogień i wodę. Do koszyczka wkłada się jajka, kiełbasę, chleb, sól, chrzan i baranka. Baranek jest z cukru, ciasta lub wosku. Koszyk przyozdabia się gałązkami bukszpanu i nakrywa go białą serwetką.

LANY Poniedziałek Wielkanocny nazywany jest Lanym Poniedziałkiem, Oblewanką, Polewanką lub dniem świętego Lejka. Chłopcy oblewali dziewczyny wodą. Na ładne, lubiane dziewczyny wylewano całe wiadra wody lub wrzucano je do stawów, sadzawek. Im więcej było wody, tym większy honor dla panny. Przemoczona do suchej nitki dziewczyna miała tzw. wzięcie. Jeśli dziewczyna miała suche ubranie, była niepocieszona. Panny przygotowywały okup najczęściej w postaci pisanek. Można było wykupić się też kiełbasą lub mazurkiem. PONIEDZIAŁEK

SZUKANIE ZAJĄCZKA Wyrazem wielkanocnej radości rodziny może być po zakończeniu śniadania, wspólna zabawa – zwana szukaniem zajączka, czyli małej niespodzianki dla każdego.

Dziękuję za uwagę Karolina Sawicka kl. V b