I Kongres Nauk Rolniczych Nauka – Praktyce

Prof. dr hab. Zbigniew Dobrza ń ski UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROC Ł AWIU

SYSTEMY UTRZYMANIA: Rodzaje podłogiRodzaje podłogi Zagęszczenie zwierzątZagęszczenie zwierząt Rodzaje kojcówRodzaje kojców ManipulacjeManipulacjetechnologiczne: wczesne odsadzaniewczesne odsadzanie przegrupowanieprzegrupowanie znakowanieznakowanie obcinanie kiełkówobcinanie kiełków kastracjakastracja szczepienieszczepienie MIKROKLIMAT 1.Oświetlenie 2.Warunki termiczno-wilgotnościowe 3. Promieniowanie: jonizującejonizujące ultrafioletoweultrafioletowe elektromagnetyczneelektromagnetyczne 4. Zanieczyszczenie powietrza: chemiczne chemiczne biologiczne biologiczne mechaniczne mechaniczne ŻYWIENIE I POJENIE jakość paszy i wody jakość paszy i wody systemy zadawania systemy zadawania paszy i systemy pojenia WELFARE - DOBROSTAN

Polska Ustawa o ochronie zwierząt z 21 sierpnia 1997 r. (z późn. zm.) w nawiązaniu do tego protokółu, a także do Światowej Deklaracji Praw Zwierząt, uchwalonej pod patronatem UNESCO, stanowi w art. 1, żezwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.

Zaczęto ją wprowadzać stopniowo od 1 stycznia 2005 r. i od 1 stycznia 2007 r. obowiązuje już całość regulacji w tym zakresie. Wymagania podzielono na tzw. obszary, które będą u nas wdrażane stopniowo. Od 1 stycznia 2009 r. rolnicy spełniają wymagania z Obszaru A – zagadnienia ochrony środowiska naturalnego, identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Od 1 stycznia 2011 r. z obszaru B – zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób, zdrowotność roślin. Także od 1 stycznia 2011 r. obszar C – dobrostan zwierząt, ale w tym wypadku Polska wnioskuje, aby wymagania z tego obszaru zaczęły u nas obowiązywać od 2013 roku. O wprowadzenia tych wymogów będą uzależnione tzw. płatności bezpośrednie.

opracowanie minimalnych norm ochrony zwierząt wsparcie badań naukowych w tej dziedzinie opracowanie standardowych wskaźników dobrostanu rozszerzenie akcji propagandowych i edukacji wspieranie inicjatyw międzynarodowych w dziedzinie welfare.

Jedną z ostatnich dyrektyw dotyczących dobrostanu w produkcji zwierzęcej jest Dyrektywa Rady (WE) nr 2007/43 z dnia 28 czerwca 2007 roku w sprawie ustanowienia minimalnych zasad dotyczących ochrony kurcząt utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcje mięsa. Dyrektywa ta zobowiązuje wszystkie państwa członkowskie do wprowadzenia w życie z dniem 30 czerwca 2010 r. minimalnych zasad ochrony kurcząt utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa.

Ważnym zadaniem w skali globalnej jest oznakowanie handlowe produktów żywnościowych. W piśmie z dnia 28 listopada 2006 r. prezydencja niemiecka, działając na podstawie art. 262 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zwróciła się do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) o opracowanie opinii w sprawie oznakowania dotyczącego dobrostanu zwierząt.

Przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie powierzono Sekcji Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego. Mając na względzie pilny charakter prac, na 434. sesji plenarnej w dniach marca 2007 r. Europejski Komitet Ekonomiczno- Społeczny wyznaczył Leifa E. NIELSENA na sprawozdawcę generalnego i przyjął następującą opinię (wybrane skróty):

W UE - Wzrost zainteresowania promowaniem takich metod produkcji i hodowli zwierząt użytkowych, które w większym stopniu kierują się dobrostanem zwierząt. Pojawia się koncepcja wprowadzenia przepisów o dobrowolnym oznakowaniu, jako uzupełnienia dla obowiązujących już minimalnych wymogów w zakresie ochrony zwierząt. Oznakowanie to mogłoby towarzyszyć zarówno powszechnie stosowanym oznaczeniom handlowym, jak i oznaczeniom bardziej akcentującym jakość, np. tzw. quality schemes.

Metody produkcji i hodowli nastawione na dobrostan zwierząt należy promować poprzez działania edukacyjne i wykorzystanie w praktyce najnowszych wyników badań naukowych, a także poprzez właściwe odczytywanie sygnałów rynkowych.

System oznakowania dotyczącego dobrostanu zwierząt powinien być dobrowolną ofertą dla zainteresowanych producentów, handlu i przemysłu. Mogłoby to polegać na wprowadzeniu na zasadzie dobrowolności logo z oznaczeniem kolorem albo systemem punktów, co uzupełniałoby oznaczenie handlowe.

System mógłby objąć w zasadzie wszystkie gatunki zwierząt użytkowych i produkty pochodzenia zwierzęcego. Zgodnie z postanowieniami Światowej Organizacji Handlu tym samym warunkom mogłyby podlegać także produkty importowane. Tradycyjne regulacje urzędowe w dalszym ciągu powinny być stosowane do określania minimalnych norm unijnych oraz, jak dotąd, do oznaczania metod produkcji jaj i wyrobów ekologicznych.

Coraz większe zainteresowanie dobrostanem zwierząt w UE, gdzie kwestie ochrony zwierząt, podobnie jak i inne aspekty etyczne, coraz częściej traktuje się jako elementy europejskiego modelu społecznego. EKES, jako przedstawiciel społeczeństwa obywatelskiego, ma za zadanie angażować się w opracowywanie i wprowadzanie odpowiednich regulacji w zakresie oznakowania w postaci wspólnego systemu europejskiego, który ma sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi na rynku wewnętrznym oraz handlowi z krajami trzecimi.

to finansowany przez UE projekt badawczy, zaangażowało się 39 instytutów i uniwersytetów specjalizujących się w problematyce dobrostanu zwierząt. celem tego projektu jest opracowanie ugruntowanych naukowo norm dotyczących dobrostanu zwierząt oraz praktycznych strategii, aby aspekt dobrostanu zwierząt włączyć w łańcuch rolnictwo – przetwórstwo dystrybucja zbyt i udostępnić konsumentom odpowiednie informacje. Welfare Quality®

W celu odró ż nienia produktów spoza UE mo ż na by wprowadzi ć oznaczenie miejsca, gdzie surowce rolne wchodz ą ce w sk ł ad danego produktu by ł y uprawiane lub hodowane, zgodnie z najw ł a ś ciwszym z poni ż szych sposobów:

Rolnictwo UE jeżeli surowce rolne wchodzące w skład produktu były uprawiane lub hodowane w UE Rolnictwo spoza UE jeżeli surowce rolne wchodzące w skład produktu były uprawiane lub hodowane w kraju trzecim; Rolnictwo UE/spoza UE jeżeli część surowców rolnych wchodzących w skład produktu była uprawiana lub hodowana w UE, a inna część w kraju trzecim.

Oznaczenie UE albo spoza UE może zostać ewentualnie zastąpione lub uzupełnione o nazwę kraju, w przypadku gdy wszystkie surowce rolne wchodzące w skład danego produktu były uprawiane lub hodowane w tym właśnie kraju.

Również zasady dobrowolnego znakowania produktów ekologicznych oraz obowiązkowego oznaczania metod produkcji przy sprzedaży świeżych jaj zostały szczegółowo określone we wspólnotowych aktach prawnych. Stosując dokładnie sprecyzowane określenia na etykietach należy przestrzegać przepisów prawa UE. Ma to zapewnić sprawiedliwe warunki konkurencji oraz wiarygodną informacje dla konsumentów.

Jednocześnie Komisja oczekuje, że w ramach odpowiedniego prawa wspólnotowego możliwe będzie dalsze stosowanie mierzalnych wskaźników na podstawie wyników realizowanego do 2009 r. projektu badawczego Welfare Quality. Ważne jest przy tym uwzględnienie innych badań i opracowań przeprowadzanych w państwach członkowskich.

Najlepszym rozwiązaniem będzie promowanie przyjaznych zwierzętom, konkretnych metod produkcji i hodowli, zgodnie z ustalonymi wskaźnikami naukowymi, przy tym koniecznie jako uzupełnienie systemów znaków jakości sektora prywatnego. W ten sposób przedsiębiorstwa mogłyby zachować i dalej rozwijać swoje własne oznaczenia i uzyskać przewagę wobec konkurentów w oparciu o naukowe i rzeczowe kryteria.

EKES zalecał w swej opinii w sprawie planu działań, powołanie centrum lub laboratorium, które miało zasięg globalny i byłoby tworzone wspólnie z najważniejszymi partnerami handlowymi UE, co zapewni opracowanym przez nie metodom międzynarodowe uznanie.

Zakłada się, że wskaźniki te obejmą wszystkie istotne aspekty hodowli danego gatunku, takie jak: cechy hodowli, wymogi dotyczące przestrzeni i pomieszczeń, codzienne kontrole, aspekty zdrowia i chorób, odstawienie młodych od matki, zabiegi chirurgiczne oraz transport do ubojni, ogłuszenie i ubój odpowiedzialny pod względem etycznym charakter swojej działalności.

Wstępnie obliczono, że wprowadzenie standardów w zakresie dobrostanu zwierząt określone w rozporządzeniach UE mogą kosztować nawet ponad 4 mld Euro, co znacznie podniesie koszty produkcji. Z kolei rynek europejski jest szeroko otwarty na import produktów pochodzenia zwierzęcego m.in. Z Chin, Indii, Tajlandii czy Brazylii – nikt nie pyta jakie standardy w tych krajach spełniają producenci i ich wyroby. Podważa to warunki sprawiedliwej konkurencji i stanowi zagrożenie dla przyszłości europejskiego rolnictwa.

Wielu konsumentów gotowych jest zap ł aci ć wi ę cej za produkty pozyskane z dobrze traktowanych zwierz ą t, utrzymywanych w warunkach dobrostanu Niemniej wi ę kszo ść nadal zainteresowana jest nadal g ł ównie nisk ą cen ą produktów, co wi ąż e si ę z poziomem zamo ż no ś ci ludno ś ci poszczególnych krajów. Dodatkowe koszty wprowadzania coraz wy ż szych standardów dobrostanu nie powinny by ć argumentem przeciw, bo wy ż sze standardy bezpiecze ń stwa produktów ż ywno ś ciowych s ą gwarantem ochrony naszego zdrowia.

Należy jednak pamiętać, że nawet najlepsze prawo nie poprawi sytuacji zwierząt gospodarskich bez wzrostu świadomości hodowców - producentów, bo w istocie to przecież w ich rękach – poprzez jakość zapewnionych warunków oraz opieki – spoczywa dobrostan zwierząt.