Uniwersytet Szczeciński Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług „Wariantowe scenariusze rozwoju transportu i komunikacji w województwie zachodniopomorskim”

Ogólna wizja rozwoju transportu i komunikacji w województwie zachodniopomorskim

W układzie międzynarodowym region zachodniopomorski ma ważne tranzytowe znaczenie. Krzyżują się tu połączenia międzynarodowe w układzie: północ - południe, ze Skandynawii do Europy Południowej i Południowo - Wschodniej wschód - zachód, z Europy Zachodniej do państw nadbałtyckich, Rosji, Białorusi i Ukrainy oraz dalej do Azji

Główne drogi kołowe województwa to: E – 65 (3) – międzynarodowa, Świnoujście – Szczecin, Gorzów Wlkp. i dalej do granicy Polski z Czechami, E – 28 (6) – międzynarodowa, od granicy Polski – Szczecin – Koszalin – Gdańsk, nr 10 – krajowa, Szczecin – Stargard Szcz. – Piła – Bydgoszcz – Warszawa, nr 11 – krajowa, Kołobrzeg – Koszalin – Piła – Poznań. Ogółem sieć dróg publicznych w województwie zachodniopomorskim obejmuje: 994,9 km dróg krajowych, 2131,0 km dróg wojewódzkich, 7070,1 km dróg powiatowych, 4827,0 km dróg gminnych.

Główne linie kolejowe regionu zachodniopomorskiego to: zaliczana do układu AGC E-59 obejmująca dwa odcinki: Świnoujście – Szczecin Dąbie, Szczecin – Poznań – Wrocław, zaliczana do układu AGTC C-E-59 obejmująca dwa odcinki: Świnoujście – Szczecin (pokrywa się z układem AGC), Szczecin – Kostrzyn – Zielona Góra – Wrocław, Stargard Szczeciński – Koszalin – Gdańsk, (Piła) Szczecinek – Kołobrzeg.

W zachodniej części regionu zlokalizowana jest droga wodna Odry wraz z węzłami: szczecińskim, obejmującym Odrę Zachodnią, Regalicę, Parnicę, Międzyodrze oraz jezioro Dąbie i posiadającym połączenia z Berlinem poprzez kanał Hohensaaten – Fridrichsthaler i Odra Hawela. świnoujskim, obejmującym tor wodny na Zatoce Pomorskiej, rzekę Świnę, Kanał Piastowski, Kanał Mileński, Kanał Zbiorczy. Drogi wodne obejmują ponadto akweny Zalewu Kamieńskiego, Zalewu Szczecińskiego oraz Roztoki Odrzańskiej

Korytarz Transportowy Doliny Odry Droga krajowa nr 3 (E-65) + Linia kolejowa AGC E-59 + Odrzańska Droga Wodna = Korytarz Transportowy Doliny Odry

Porty morskie województwa: Świnoujście, Szczecin, Kołobrzeg, a także 10 małych portów bałtyckich oraz 13 przystani rybackich.

Porty lotnicze województwa: Głównym portem lotniczym województwa jest lotnisko w Goleniowie. Ponadto lotniska mniejsze zlokalizowane są w Zegrzu Pomorskim, Szczecin-Dąbiu. Odrębną grupę stanowią byłe lotniska wojskowe w Chojnie, Kluczewie, Bagiczu i Bornem Sulinowie.

Obciążenie ruchem i przewozami sieci transportowej województwa jest zróżnicowane. Transport drogowy W transporcie drogowym w ostatnich latach najwyższe obciążenia odnotowano na odcinkach Goleniów-Szczecin (10950 poj/dobę), Szczecin-Stargard Szczeciński (10168 poj/dobę), Szczecin-Lubieszyn (7735 poj/dobę), Szczecin-Gorzów Wielkopolski (7552), Świnoujście-Goleniów (6250 poj/dobę), Szczecin-Koszalin (5926 poj/dobę). W strukturze tego ruchu uczestniczyło 13,5 % samochodów ciężarowych.

Obciążenie dróg w województwie zachodniopomorskim w znacznej mierze pochodzi z zewnątrz. Stanowią je pojazdy samochodowe z ruchu granicznego, który od 1990 do 1998 roku wzrósł od 764 264 do 13 567 345 pojazdów w 1997 roku, to jest 16-krotnie. Dodatkowo w sezonie turystycznym na drogi województwa wjeżdża około 8 - 9 mln pojazdów kierujących się do miejscowości wypoczynkowych na wybrzeżu Bałtyku oraz na Pojezierzu Pomorskim.

Transport kolejowy Przewozy kolejowe wykazywały w ostatnim dziesięcioleciu tendencję spadkową. W ostatnich latach na terenie województwa zachodniopomorskiego koleją przewożono 17,5 – 18,5 mln osób. Przewozy towarowe koleją na terenie województwa zachodniopomorskiego kształtowały się w 1999 r. na poziomie 5,9 mln ton z nadania własnego oraz 21,7 mln ton z przybycia, przy czym przewozy w bezpośrednim imporcie i eksporcie. Przez kolejowe przejścia graniczne wynosiły odpowiednio ok. 800 tys. ton i 316 tys. ton, a w tranzycie bezprzeładunkowym 392 tys. ton.

Porty W portach morskich województwa odnotowano w ostatnich latach przeładunki 22,14 mln ton z czego 13,7 mln ton czyli 61,9% przypadało na port w Szczecinie (łącznie z Policami i Stepnicą), 8,3 mln ton czyli 37,5% na port w Świnoujściu, 0,13 mln ton czyli 0,6% na port w Kołobrzegu oraz 0,0013 mln ton na port w Darłowie.

Transport morski Armatorzy morscy posiadający siedziby na terenie województwa zachodniopomorskiego przewozili w ostatnich latach masę towarową na poziomie 22,1 mln ton głównie w żegludze nieregularnej 19,7 mln ton (89,1%). Dominowały jednak przewozy wykonywane pomiędzy portami obcymi 15,6 mln ton (70,6%). W relacjach z portami polskimi przewieziono w 1998 r., 6,6 mln ton z czego 4,8 mln ton czyli 72,7% stanowił wywóz z portów a 1,8 mln ton czyli 27,3% przywóz do portów. Oznacza to, że wywóz do portów ma ponad 2,5 krotną przewagę nad przewozem.

Żegluga śródlądowa Na terenie województwa zachodniopomorskiego koncentruje się ok. 70% i ogółu przewozów ładunków żeglugą śródlądową w Polsce tj. ponad 6 mln ton ładunków. Jeżeli wzrośnie zainteresowanie tą gałęzią – to popyt może wzrosnąć do 12-14 mln ton.

Przewozy kombinowane W świetle danych o przewozach ogółem w poszczególnych gałęziach transportu dane dotyczące przewozów kombinowanych wskazują na ich marginalne znaczenie, gdyż ich wielkość w 1999 r. oszacowano jedynie na 12 tys. ton. Szacunek tych przewozów do 2015 wykazuje szansę ponad 20 – krotnego wzrostu tych przewozów.

Aktywność transportowa gospodarki i społeczeństwa wywołuje - obok korzyści - również skutki negatywne Transport, obok przemysłu i energetyki, został uznany za głównego sprawcę degradacji środowiska naturalnego, zwłaszcza w zakresie takich podstawowych skutków zewnętrznych transportu jak: skażenia powietrza, emisja hałasu i zagrożenia dla życia człowieka poprzez wypadki i zatłoczenie na trasach komunikacyjnych.

Specjalnie dla potrzeb strategii rozwoju transportu województwa zachodniopomorskiego podjęto próbę oszacowania kosztów zewnętrznych transportu drogowego i kolejowego w układzie regionalnym – czyli dla województwa. Wyniki szacunków kosztów zewnętrznych potwierdzają dominujący udział transportu drogowego w podstawowych kosztach skutków zewnętrznych, tzn. skażenie powietrza i wypadki.

Które gałęzie rozwijać? W kształtowaniu i rozwoju systemu transportowego i infrastruktury transportowej w województwie należy promować przyjazne dla środowiska i życia człowieka gałęzie i technologie transportu, w tym przede wszystkim: kolej, transport kombinowany/intermodalny w lądowych i morsko-lądowych łańcuchach transportowych oraz transport wodny śródlądowy.

Cele rozwoju transportu i komunikacji w województwie zachodniopomorskim do 2015 r

Cel nadrzędny Stworzenie zrównoważonego, dostępnego i zintegrowanego sytemu transportowego stanowiącego podstawowy czynnik rozwoju gospodarczego i społecznego województwa zachodniopomorskiego

A w tym: zrównoważonego – tzn. spełniającego wymogi ochrony środowiska naturalnego i bezpieczeństwa, dostępnego – dla ludzi i ładunków, zintegrowanego: z krajową i międzynarodową infrastrukturą i systemami transportowymi, w intermodalnych/kombinowanych transportowych ładunkach lądowych i morsko- lądowych jako czynnik rozwoju gospodarczego dysponującego pewną nadwyżką potencjału, jako czynnik rozwoju społecznego umożliwiającego swobodny i względnie tani przepływ ludzi..

Cele strategiczne Cele podstawowe 1. Poprawa dostępności komunikacyjnej dla społeczności i gospodarki województwa zachodniopomorskiego. 2. Modernizacja infrastruktury i sytemu transportowego zgodnie z wymogami i standardami Unii Europejskiej. 3. Integracja sieci transportowej województwa z krajową i międzynarodową siecią transportową.

Cele szczegółowe 1. Włączenie korytarza transportowego Doliny Odry do sieci Pan-Europejskich korytarzy transportowych . 2. Opracowanie i realizacja kompleksowego programu modernizacji i rozwoju infrastruktury transportowej oraz systemu transportowego województwa do roku 2015 – zintegrowanych z systemem i infrastrukturą krajową i międzynarodową, który zapewniłby polepszenie dostępności komunikacyjne w całym regionie. 3. Utworzenie logistycznego centrum towarowego w województwie, powiązanego z podobnymi centrami w Europie i powstającymi obecnie w Polsce. 4. Promowanie – poprzez środki organizacyjne i ekonomiczno-finansowe – rozwoju komunikacji publicznej w obsłudze ruchu pasażerskiego. 5. Zintegrowanie żeglugi morskiej i portów morskich z transportem lądowym w ramach intermodalnych łańcuchów transportowych. 6. Integracja systemu transportowego województwa z systemami transportowymi krajów regionu Morza Bałtyckiego. 7. Opracowanie strategicznego programu badań dla potrzeb rozwoju transportu w województwie.

Transport województwa zachodniopomorskiego WIZJA 2015

WIZJA 2015 I Region zachodniopomorski jest nasycony infrastrukturą transportową w stopniu pozwalającym na pełne pokrycie ilościowe i jakościowe popytu przewozowego – zdolności przepustowe wszystkich szlaków komunikacyjnych są wystarczające i nie występują w zasadzie kongestie, drogi krajowe zmodernizowane, a główny drogowy ruch tranzytowy i międzyregionalny koncentruje się na przyszłej autostradzie A-3.

WIZJA 2015 II Wysoka jakość infrastruktury transportowej regionu może przyciągnąć kapitał i nowe inwestycje – powstają wtedy nowe miejsca pracy, a transport jest jednym z najważniejszych czynników rozwoju gospodarczego województwa zachodniopomorskiego.

WIZJA 2015 III Poprawa parametrów jakościowych infrastruktury transportowej staje się na tyle istotna, że może występować zjawisko przyciągania ładunków i pasażerów do gałęzi transportu bardziej przyjaznych środowisku naturalnemu tzn. do transportu kolejowego a także w przewozach ładunków do żeglugi śródlądowej( do drogi wodnej Odry).

WIZJA 2015 IV W przewozach ładunków bardziej proekologicznym przesunięciom międzygałęziowym sprzyja rozwój transportu kombinowanego/intermodalnego i projekt Regionalnego Centrum Logistycznego.

WIZJA 2015 V Integracji społeczeństwa Pomorza Zachodniego służy dobrze rozwinięty, łączący wszystkie ważniejsze miasta, zmodernizowany kolejowy i autobusowy transport regionalny – władze regionu ze względów społecznych wspierają finansowo ten rodzaj transportu na zasadzie zamawiania usług u operatorów przewozów (tzw. ”regionalizacja transportu kolejowego”).

WIZJA 2015 VI Zespół portowy Szczecin – Świnoujście stanowi nowoczesny kompleks transportowy gwarantujący wysoką jakość obsługi statków a tym samym przyciągający ładunki do Regionu. Tor wodny Zatoka Pomorska – Szczecin jest zmodernizowany i pogłębiony do odpowiednich parametrów a infrastruktura transportowa przedpola portowego i samego portu jest w pełni dostosowana do zwiększonego ruchu.

WIZJA 2015 VII Transport kolejowy odgrywa coraz większą rolę nie tylko w obsłudze portów morskich lecz również w obsłudze całego regionu. Sieć pociągów IC i Ex zapewnia szybkie połączenia ze stolicą i innymi aglomeracjami Polski a zmodernizowane linie E-59 i C-E-59 oraz Stargard Szczec.– Gdańsk pozwalają na znaczne skrócenie czasów jazdy. Zmodernizowana stacja Szczecin Główny wraz ze stacją postojową Zaleskie Łęgi pozwalają na utrzymanie szybkich połączeń z Berlinem, dzięki czemu społeczeństwo Pomorza Zachodniego uzyskuje dostęp do wielkiego międzynarodowego lotniska a także do sieci pociągów dużych prędkości, którą w 2015 r. będzie pokryta dość gęsto cała Europa Zachodnia.

WIZJA 2015 VIII Władze regionu zachodniopomorskiego wspierają ogólną politykę państwa a także intensywnie prowadzą, w ramach swoich kompetencji, własną politykę ograniczania negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne i tzw. internalizacji kosztów zewnętrznych transportu – aspekty środowiskowe oraz bezpieczeństwo stanowią rdzeń regionalnej polityki transportowej. Przejawia się to w promowaniu wszelkich form komunikacji publicznej w miastach a także działaniach na rzecz ograniczenia wypadkowości w transporcie i negatywnych skutków hałasu (ekrany akustyczne) oraz skażenia powietrza.

Szacunek potrzebnych środków finansowych na docelowy program rozwoju transportu w woj. Zachodniopomorskim do 2015r. Przeznaczenie Wariant 1 Wariant 2 Trans.drogowy 3500,00 4500,00 Transp.kolejowy 1200,00 2950,00 Porty 750,00 1110,00 Żegl.śródladowa 75,50 324,40 Transp.lotniczy 164,50 164,50 Kom.miejska 200,00 200,00 Transp.kombinowany 14,00 95,50 Reg. Centr..Logist. 330,00 460,00 Razem 33,9 mln zł 9803,9 mln zł