Preferencje podatkowe Prawo podatkowe

Preferencje podatkowe w przepisach Ordynacji NAZWA PREFERENCJI TYP PREFERENCJI KTO DECYDUJE O PREFERENCJI? Odroczenie terminu spłaty Rozłożenie długu na raty (67 a) ULGA W SPŁACIE ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO Organ podatkowy na wniosek dłużnika Umorzenie zaległości (67 a, 67 d) Organ podatkowy na wniosek dłużnika lub z urzędu Kompensata ( potrącenie podatkowe) (64, 65) PREFERENCJA SŁUŻĄCA WYGASZENIU ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO Przeniesienie własności rzeczy w zamian za zaległości podatkowe (66) Strony umowy: podatnik vs. wójt / starosta a/ Zaniechanie poboru podatków b/ Zwalnianie płatnika z jego obowiązków c/ Ograniczenie poboru zaliczek na podatek (22) a/ PREFERENCJA SŁUŻĄCA WYGASZENIU ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO b – c / PREFERENCJA TYMCZASOWA, ZAWIESZAJĄCA WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO a/ Minister Finansów b/ Minister Finansów lub organ podatkowy c/organ podatkowy [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Ulga podatkowa / Ulga w spłacie podatku Ulga w zapłacie podatku 1. Obniżenie podstawy 2. Obniżenie stawki 3. Obniżenie podatku Rodzaje 1. Rozłożenie na raty 2. Odroczenie terminu zapłaty 3. Umorzenie zaległości Ustawy szczególne ( np. ustawa o PIT) Podstawa prawna Ordynacja podatkowa ( stąd: powszechność ulg) Ex lege: ulga przysługuje każdemu podatnikowi, który spełni przewidziane w ustawie warunki Charakter ulgi Uznaniowy: ulga przyznawana jest na wniosek podatnika zaaprobowany przez organ podatkowy Według przepisów szczególnych Inne wymogi Ważny interes podatnika Lub interes publiczny [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Ulgi w spłacie podatków – aspekt prawny Konstytucja RP (art. 217) Ordynacja podatkowa (art. 67a) Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania, i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy Organ podatkowy, na wniosek podatnika, (…) w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może: odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty; odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę (…) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną. [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Ulgi w spłacie podatków – cechy charakterystyczne 1. Istnieją trzy ulgi w spłacie podatków: Odroczenie terminu spłaty podatku lub zaległości podatkowej Rozłożenie na raty spłaty podatku lub zaległości podatkowej Umorzenie zaległości podatkowej 2. Ulgi te są przyznawane przez organ podatkowy: w drodze decyzji, kończącej postępowanie podatkowe, z reguły - wszczęte na wniosek dłużnika; wyjątkowo tylko zaległości niskie ( bagatelne) lub niemożliwe do odzyskania można umorzyć z urzędu 3. Ulgi przyznaje nUS ( podatki państwowe) lub wójt, burmistrz, prezydent miasta ( podatki gminne). W przypadku podatków gminnych pobieranych przez nUS ( PCC, karta podatkowa, podatek od spadków i darowizn) konieczna jest zgoda wójta / burmistrza na zastosowanie ulgi przez nUS. 4. Każda ulga ma charakter fakultatywny - organ podatkowy może ją przyznać, ale może też jej odmówić. Obie decyzje są legalne i wiążące dla podatnika. 5. Wnioskodawca musi podać i uargumentować powód wystąpienia z wnioskiem o ulgę. Ordynacja podatkowa przedstawia dwie przesłanki „ważnego interesu podatnika” lub „interesu publicznego”, których zaistnienie w danej sprawie jest koniecznym, ale nie zawsze wystarczającym warunkiem przyznania ulgi. 6. Uznanie administracyjne ( = prawo organu podatkowego by w tym samym stanie faktycznym podjąć decyzję korzystną lub niekorzystną dla podatnika – obie będą legalne) jest podstawą procedowania organu podatkowego w danej sprawie 7. Jeśli przyznane ulgi przekraczają kwotowy próg, są podawane do wiadomości publicznej: obecnie (NFP 37) wymóg ten dotyczy umorzenia zaległości w podatkach państwowych w kwocie > 5000 oraz wszelkich ulgi w spłacie podatków gminnych na kwotę > 500 zł. [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Uznanie administracyjne „…… przyznanie organom administracji możliwości wyboru jednego spośród kilku, równoważnych rozwiązań, zgodnie z celami określonymi w ustawie” Wyrok NSA w Warszawie z dnia 5 października 2010 r., II FSK 915/09. Reguły uznania: Doświadczenie życiowe Praktyka gospodarcza Logika Zasady ustawowe: Dążenie do prawdy materialnej Zebranie i rzetelna analiza materiału dowodowego Zasada swobodnej oceny dowodów [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Konflikt interesów w postępowaniu dotyczącym preferencji podatkowych Interes publiczny Interes budżetu państwa Ważny interes podatnika Interes prawny [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Procedura udzielenia ulgi Dłużnik Wniosek o przyznanie ulgi Organ podatkowy 1 miesiąc 1. Ustalenie stanu faktycznego 2. Ustalenie hipotezy i dyspozycji normy prawnej 3. Uznanie administracyjne: Wskazanie dóbr chronionych przez prawo Identyfikacja tych wartości w konkretnym stanie faktycznym Ustalenie hierarchii i znaczenia tych wartości Negatywna Decyzja Pozytywna - Odwołanie do II instancji - Rozłożenie na raty v odroczenie spłaty = decyzja deklaratoryjna + opłata prolongacyjna ( ORD 57) - V ponowne złożenie wniosku - Umorzenie zaległości = decyzja konstytutywna [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Linie orzecznicze: Ogólne wytyczne interpretacji klauzul generalnych Preferencje nie są aktem łaski wobec podatników, lecz typowym postępowaniem służącym zastosowaniu przewidzianych w prawie procedur 1 Preferencje przyznaje się mając na uwadze cel, jaki powinny osiągnąć 2 Preferencje nie mogą być formą rekompensaty ze środków publicznych 3 Nie można pomijać sposobu / przyczyn powstania zaległości podatkowych – należy oddzielić interes podatnika od zachowań nielegalnych, które nie mogą być premiowane ulgami 4 [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Linie orzecznicze: Interes publiczny i ważny interes podatnika „Niemożność jednoznacznego zdefiniowania interesu publicznego powoduje, że w każdym indywidualnym przypadku jego znaczenie może uwzględniać różne aspekty i wartości – sprawiedliwość, zaufanie do państwa, korektę błędnych decyzji” Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 14 października 2012 roku, I SA / Gd 92/12 ….. słuszny obiektywnie ……doniosły …….nie zawsze nadzwyczajny „Ważny interes podatnika funkcjonuje w o wiele szerszym kontekście niż same czynniki finansowe” Wyrok WSA w Lublinie z dnia 5 grudnia 2007 r., I SA / Lu 567 / 07 [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Linie orzecznicze Interpretacja klauzul - argumenty pro i contra „+” „-” Nie powinno się porównywać sytuacji wnioskodawcy z sytuacją innych podmiotów Organ podatkowy nie jest związany wyłącznie argumentami strony postępowania Odmowa preferencji nie tworzy stanu res iudicata Nieznajomość przepisów prawa Brak doświadczenia Brak należytej staranności Brak zysków / niewielka opłacalność działalności Oszustwa wspólników / kontrahentów „Ryzyko działalności gospodarczej, prowadzonej suwerennie we własnym imieniu i na własny rachunek nie może być przerzucone na Skarb Państwa ani na innych podatników. Przyznanie ulgi w takim przypadku byłoby sprzeczne ze społecznym poczuciem sprawiedliwości” Wyrok WSA w Lublinie z dnia 8 października 2008 r, I SA / Lu 149 / 08 [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Linie orzecznicze Kontrola decyzji organów podatkowych przez WSA „Uchylenie decyzji organu podatkowego może nastąpić wyłącznie, gdy naruszył on prawo w postaci: pominięcia argumentów podnoszonych przez stronę, pominięcia ważnego dla rozstrzygnięcia materiału dowodowego, ocenie dowodów wbrew logice i doświadczeniu, dokonaniu wykładni sprzecznie z prawem” Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 6 grudnia 2012 r., I SA/Sz 560/12 „Wykładni klauzul generalnych i oceny stanu faktycznego sprawy dokonuje w sposób suwerenny organ podatkowy” Wyrok NSA w Warszawie z dnia 26 lipca 2011 r., II FSK 426 / 10 „Nie można rezygnować z kontroli względem uznania administracyjnego, nawet jeśliby miała ona ograniczony zakres” Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 27 maja 2009 r., I SA / Sz 140 / 09 [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Nowy termin płatności / umorzenie urzędowe Nowy termin płatności (ORD 49) Umorzenie urzędowe (ORD 67d) § 2. Jeżeli w terminie określonym w decyzji (PREFERENCYJNEJ) podatnik nie dokonał zapłaty odroczonego podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub nie zapłacił którejkolwiek z rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa wraz z odsetkami za zwłokę, terminem płatności podatku lub zaległości podatkowej objętej odroczeniem lub ratą staje się odpowiednio (PODSTAWOWY) termin (PŁATNOŚCI PODATKU) określony w art. 47 § 1-3. Skutki niedotrzymania nowego terminu przez dłużnika: = preferencja urzędowa przestaje obowiązywać, = okres zwłoki ( i odsetki) w płatności liczy się od pierwszego (ustawowego) terminu gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, iż w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne gdy kwota zaległości podatkowych nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym gdy kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym gdy podatnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku, lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5000 zł i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Procedura udzielania ulg w spłacie podatków przedsiębiorcom (ORD 67b) Pomoc publiczna: Czy ulga, o którą wnioskuje przedsiębiorca jest pomocą publiczną? Pomoc świadczona przez władze krajów UE, polegająca na dofinansowaniu ze środków publicznych v na ograniczaniu obowiązków publicznych wobec niektórych przedsiębiorców jeśli NIE TAK Ulga jest niedopuszczalna, z wyjątkami: Pomocy de minimis ( w ciągu 3 ostatnich lat była < 200 000 euro dla tego samego podatnika) Enumeratywnie wyliczonych przypadków w prawie UE np. naprawienie szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe, wsparcie krajowych przedsiębiorców w ramach przedsięwzięć o znaczeniu paneuropejskim Enumeratywnie wyliczonych przypadków w przepisach rozporządzeń Rady Ministrów np. na rozwój MSP Jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w sytuacji, gdy zakłóca / grozi zakłóceniem konkurencyjności / wymiany handlowej na obszarze UE Uznanie administracyjne w oparciu o klauzule generalne Decyzja w sprawie przyznania ulgi dla przedsiębiorcy [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Inne preferencje podatkowe TYP PREFERENCJI ORGAN DECYDUJĄCY O PREFERENCJI DODATKOWE WYMOGI ZANIECHANIE POBORU PODATKÓW MINISTER FINANSÓW – ROZPORZĄDZENIE ZWOLNIENIE PŁATNIKÓW Z OBOWIĄZKU POBORU PODATKÓW ZWOLNIENIE PŁATNIKA Z OBOWIĄZKU POBORU PODATKÓW ORGAN PODATKOWY – DECYZJA NA WNIOSEK PODATNIKA PODATNIK MUSI UDOWODNIĆ, ŻE POBÓR PODATKU ZAGRAŻA JEGO WAŻNYM INTERESOM LUB POBRANY PODATEK BĘDZIE NIEWSPÓŁMIERNIE WYŻSŻY OD PODATKU NALEŻNEGO WSAMODZIELNYM ROZLICZENIU ROCZNYM OGRANICZENIE POBORU ZALICZEK NA PODATEK - OD 1.01.2013 R. DECYZJA AUTOMATYCZNA JEŻELI PODATNIK UPRAWDOPODOBNI, ŻE ZALICZKI OBLICZONE WEDŁUG ZASAD OKREŚLONYCH W USTAWACH PODATKOWYCH BYŁYBY NIEWSPÓŁMIERNIE WYSOKIE W STOSUNKU DO PODATKU NALEŻNEGO OD DOCHODU PRZEWIDYWANEGO NA DANY ROK PODATKOWY. ODRACZANIE TERMINÓW PRAWA PODATKOWEGO ( Z WYJĄTKIEM DOTYCZĄCYCH: NADPŁAT, PRZEDAWNIEŃ) ORGAN PODATKOWY – DECYZJA NA WNIOSEK PODATNIKA WAŻNY INTERES PODATNIKA LUB INTERES PUBLICZNY [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Wygasanie zobowiązań (ORD 59) EFEKTYWNE (z zaspokojeniem wierzyciela podatkowego) Zapłata podatku Pobranie przez płatnika / inkasenta Potrącenie podatkowe Przeniesienie majątku Przejęcie własności nieruchomości / prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym Zaliczenie nadpłaty / zwrotu podatku na poczet podatku NIEEFEKTYWNE ( bez zaspokojenia wierzyciela podatkowego) Przedawnienie zobowiązania Zaniechanie poboru podatku Umorzenie zaległości [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Kompensata (potrącenie podatkowe) Schemat Warunki (ORD 64 – 65) SP / JST: Wierzytelność podatkowa Dłużnik: Wierzytelność niepodatkowa Tożsamość stron: ten sam wierzyciel podatkowy ( Skarb Państwa lub JST) jest równocześnie dłużnikiem niepodatkowym w stosunku do podatnika Obie wierzytelności – podatkowa i niepodatkowa - są wzajemne, bezsporne i wymagalne Do potrącenia podatnik może przedstawiać ściśle określone wierzytelności niepodatkowe, głównie z tytułu odszkodowań za: niesłuszne zatrzymanie, tymczasowe aresztowanie, skazanie szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza publicznego wywłaszczenie nieruchomości Potrącenie następuje na wniosek podatnika z dniem wydania postanowienia przez organ podatkowy; odmowa wydania takiego postanowienia następuje w drodze decyzji [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Przeniesienie własności w zamian za zaległości podatkowe (ORD 66) Zaległości w podatku państwowym Dłużnik podatkowy Starosta + zgoda nUS Wójt / burmistrz / prezydent miasta Zaległości w podatku JST [3] PREFERENCJE PODATKOWE

Jakie są skutki nadpłaty? Nadpłata podatku = świadczenie podatkowe nienależne = świadczenie podatkowe uiszczone w kwocie wyższej niż należna, gdy podatnik działał w przekonaniu, że wykonuje obowiązek podatkowy Kiedy powstaje nadpłata ? Z dniem wpłacenia nienależnego podatku lub z dniem poboru nienależnego podatku lub z dniem złożenia deklaracji lub zeznania rocznego, w którym podano niewłaściwą (nienależną) kwotę podatku Jakie są skutki nadpłaty? Oprocentowanie w wysokości jak odsetki od zaległości podatkowych ( w 1.szej kolejności) Nadpłatę zalicza się na poczet bieżących zaległości podatkowych, stąd też nie ma zwrotu bezpośredniego ( w 2. kolejności) następuje zwrot nadpłaty podatnikowi, chyba że złoży on wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. Zwrot nadpłaty jest rodzajem rekompensaty za to, że fiskus dysponował nieprzysługującymi mu środkami pieniężnymi. Nadpłata zwracana jest w terminie 30 dni od wydania decyzji organu podatkowego o nadpłacie lub w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku podatnika o zwrot nadpłaty [3] PREFERENCJE PODATKOWE

2013: nowy sposób zwrotu podatku ORD 76 b § 2. W przypadku złożenia przez podatnika upoważnienia organu podatkowego na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług, zwrot podatku wraz z oprocentowaniem może być przekazany, w całości lub w części, na wskazany rachunek banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jako zabezpieczenie kredytu udzielanego przez ten bank lub przez tę kasę, jeżeli w dniu złożenia deklaracji wykazującej zwrot podatku, w stosunku do podatnika nie jest prowadzone postępowanie mające na celu ustalenie lub określenie wysokości zobowiązań podatkowych. [3] PREFERENCJE PODATKOWE