BYLINY OGRODOWE

OKREŚLENIE „BYLINY OGRODOWE” ODNOSI SIĘ DO WIELOLET- NICH OZDOBNYCH ROŚLIN ZIELNYCH ZIMUJĄCYCH W GRUNCIE. DO BYLIN ZALICZA SIĘ RÓWNIEŻ PEWNE RODZAJE I GATUNKI KRZEWINEK I PODKRZEWÓW, KTÓRE ZNAJDUJĄ SIĘ NA POGRA- NICZU ROŚLIN ZIELNYCH I DRZEWIASTYCH. WZGLĘDNE JEST TAKŻE POJĘCIE DŁUGOWIECZNOŚCI BYLIN, GDYŻ ZALICZA SIĘ DO NICH RÓWNIEŻ GATUNKI ROŚLIN POŚREDNICH MIĘDZY BYLI- NAMI A ROŚLINAMI DWULETNIMI ORAZ ROŚLINY NIETRWAŁE, LECZ MAJĄCE ZDOLNOŚĆ SAMOODTWARZANIA, JAK DZIEWANNA I GAILARDIA.

WIĘKSZOŚĆ BYLIN TRACI NA ZIMĘ CZĘŚCI NADZIEMNE, KTÓRE ODRASTAJĄ WIOSNĄ NASTĘPNEGO ROKU Z ZIMUJĄCYCH POD ŚNIEGIEM LUB POD ZABEZPIECZENIEM ZIMOWYM CZĘŚCI POD- ZIEMNYCH: KŁĄCZY, KORZENI, CEBUL I BULW. PEWNE BYLINY ROZWIJAJĄ NOWE PĘDY Z PĄKÓW ŚPIĄCYCH U PODSTAWY ŁODY- GI NA POZIOMIE POWIERZCHNI GRUNTU; KRZEWINKI ZACHOWUJĄ NA ZIMĘ ZDREWNIAŁE ŁODYGI, A NAWET ROZETY LIŚCIOWE.

BYLINY POCHODZĄCE Z OBSZARÓW O CIEPŁYM KLIMACIE NIE PRZETRZYMUJĄ MROŹNYCH BEZŚNIEŻNYCH ZIM DLATEGO ICH CZĘŚCI PODZIEMNE WYKOPUJE SIĘ JESIENIĄ I PRZECHOWUJE W POMIESZCZENIACH ZABEZPIECZONYCH OD MROZU; SĄ TO tzw. BYLINY NIE ZIMUJĄCE W GRUNCIE. BYLINY BARDZIEJ ZIMO- TRWAŁE POZOSTAWIA SIĘ W GRUNCIE, KTÓRY POKRYWA SIĘ WARSTWĄ LIŚCI, TORFU LUB INNEGO MATERIAŁU ALBO POZOS- TAWIA BEZ POKRYCIA.

„WARTOŚĆ OGRODOWA” BYLIN ZALEŻY OD ICH WALORÓW DEKO- RACYJNYCH W OKRESIE KWITNIENIA (TAKŻE PRZED I PO TYM OKRESIE), OD DŁUGOWIECZNOŚCI ROŚLIN, ŻYWOTNOŚCI, WYTRZYMAŁOŚCI NA NIEKORZYSTNE WARUNKI KLIMATYCZNE ORAZ OD ODPORNOŚCI NA CHOROBY I SZKODNIKI, OD TRWAŁÓŚCI ULISTNIENIA I DŁUGOTRWAŁOŚCI KWITNIENIA. CECHY TE DECY- DUJĄ O UKŁADZIE KOMPOZYCYJNYM I MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA ROŚLIN W BARDZIEJ EKSPONOWANYCH MIEJSCACH.

BYLINY NADAJĄ SIĘ DO OGRODÓW SKALNYCH, DO GRUP PARKO- WYCH, DO OBSADZANIA RABAT, STOSOWANIA W CHARAKTERZE ROŚLIN OKRYWOWO-ZADARNIAJĄCYCH, NADAJĄ SIĘ NA KWIAT CIĘTY, NA SUCHE BUKIETY I DO INNYCH CELÓW. DZIĘKI DUŻEJ ZDOLNOŚCI PRZYSTOSOWAWCZEJ DO ŚRODOWISKA BYLINY MOŻNA WYKORZYSTAĆ DO PARKOWYCH I OGRODOWYCH PARTII NATURALISTYCZNYCH NA STANOWISKACH WILGOTNYCH ORAZ BARDZO SUCHYCH, W MIEJSCACH NASŁONECZNIONYCH ORAZ ZACIENIONYCH.

BYLINY SĄ WIELOLETNIMI ROŚLINAMI ZIELNYMI. ICH CZĘŚCI NAD- ZIEMNE ZANIKAJĄ POD KONIEC SEZONU WEGETACYJNEGO, A NOWE ŁODYGI I LIŚCIE PONOWNIE WYRASTAJĄ NASTĘPNEJ WIOSNY. WYSTĘPUJĄ RÓWNIEŻ BYLINY ZIMOZIELONE (np. SKAL- -NICE I TRAWY PAMPASOWE, ROŚLINY Z RODZAJU BRUNNERA, HELLEBORUS, HEUCHERA, NEPETA, STACHYS i TIARELLA). JEŚLI CHCEMY UNIKNĄĆ WIDOKU OGRODU POZBAWIONEGO ROŚLIN PODCZAS MIESIĘCY ZIMOWYCH, RABATA POWINNA MIEĆ KILKA ROŚLIN ZIMOZIELONYCH.

BYLINY RÓŻNIĄ SIĘ ZIMOTRWAŁOŚCIĄ I DŁUGOWIECZNOŚĆIĄ. PRZYKŁADEM ROŚLIN O OGRANICZONEJ DŁUGOWIECZNOŚCI, SZCZEGÓLNIE W PRZYPADKU NIEZBYT KORZYSTNYCH WARUN- KÓW WEGETACJI, SĄ: AQUILEGIA, ANCHUSA I BYLINOWY LEN. PRAWIE WSZYSTKIE POZOSTAŁE BYLINY ROSNĄ WIELE LAT, CHOCIAŻ PEWNE WYMAGAJĄ WYKOPANIA I ROZDZIELENIA W CELU ODMŁODZENIA. ZA WIELOLETNIĄ MOŻEMY UZNAĆ TYLKO NIEWIELKĄ GRUPĘ ROŚLIN, np.. AGAPANTHUS, HELLEBORUS i PIWONIE. POWINNY ONE BYĆ POZOSTAWIONE W SPOKOJU, ROZRASTAĆ SIĘ I KWITNĄĆ W JEDNYM MIEJSCU, BEZ ZAKŁÓCEŃ PRZEZ DZIESIĄTKI LAT.

DO BYLIN ZALICZA SIĘ BARDZO WIELE GATUNKÓW DO BYLIN ZALICZA SIĘ BARDZO WIELE GATUNKÓW. TE Z NICH, KTÓRE OSIĄGAJĄ WYSOKOŚĆ PONAD 30 cm, NAZYWANE SĄ BYLINAMI RABATOWYMI, PONIEWAŻ MIEJSCEM ICH UPRAWY JEST NAJCZĘŚCIEJ RABATA BYLINOWA LUB MIESZANA.

RABATY BYLINOWE POJAWIŁY SIĘ POD KONIEC XIX WIEKU. WYKSZTAŁCIŁO SIĘ WIELE ZASAD FORMOWANIA RABAT BYLINO- WYCH. NIEZBĘDNE BYŁO TŁO W POSTACI ŻYWOPŁOTU, NAJLEPIEJ CISOWEGO LUB STAREGO CEGLANEGO MURU. BYLINY RABATOWE SADZONO GRUPAMI: ROŚLINY NAJWYŻSZE SADZONO Z TYŁU RABATY, NISKIE Z PRZODU, ABY ODDZIELIĆ RABATĘ OD TRAWNI- KA. ZANIM ROZPOCZĘTO SADZENIE OPRACOWYWANO DROBIAZGO- WE PLANY. JAK OGNIA UNIKANO BARW KONTRASTOWYCH, DBANO O NASTĘPSTWO PÓR KWITNIENIA SĄSIADUJĄCYCH GATUNKÓW, DLA UROZMAICENIA SADZONO OBOK SIBIE ROŚLINY O KONTRAS- TOWYCH FORMACH, A NIE BARWACH itd.. WRAŻENIE POWINNA ROBIĆ DŁUGOŚĆ RABATY. NIE POWINNA ONA BYĆ ZBYT KRÓTKA, NATOMIAST SZEROKOŚĆ POWINNA WYNOSIĆ CO NAJMNIEJ 3 m. ZA NAJBARDZIEJ ELEGANCKĄ KOMPOZYCJĘ UZNAWANO DWIE RÓWNOLEGŁE RABATY ODDZIELONE SZEROKIM, KRÓTKO PRZYS- TRZYŻONYM, DOBRZE UTRZYMANYM TRAWNIKIEM.

RABATA BYLINOWA WYMAGA WIELE MIEJSCA I CZASU, A PONAD- TO MOŻE BYĆ OGLĄDANA TYLKO Z JEDNEJ STRONY. ŻYWOPŁOT STANOWIĄCY TŁO PEŁNI FUNKCJĘ ESTETYCZNĄ, ZASŁANIA JEDNAK DOSTĘP ŚWIATŁA I PRZEPŁYW POWIETRZA; W WYNIKU TEGO WYSOKIE BYLINY RSNĄCE W NAJBLIŻSZYM SĄSIEDZTWIE WYDŁUŻAJĄ SIĘ NADMIERNIE, STAJĄ SIĘ WIOTKIE I WYMAGAJĄ PALIKOWANIA.

JEŚLI PRAGNIEMY MIEĆ W OGRODZIE MIEJSCE WYPEŁNIONE BYLINAMI, ZAMIAST RABATY BYLINOWEJ ZAŁÓŻMY tzw. RABATĘ WYSPOWĄ. BYLINY ROSNĄCE NA NIEJ MOGĄ BYĆ OGLĄDANE ZE WSZYSTKICH STRON I NIE MA SZKODLIWEGO CIENIA ŻYWOPŁO- TU LUB MURU. NAJWYŻSZE ROŚLINY UMIEJSSCOWIONE SĄ W ŚRODKU RABATY I NIE JEST PRZESTRZEGANA REGUŁA, IŻ NIE POWINNY ONE OSIĄGAĆ WYSOKOŚCI WIĘKSZEJ OD POŁOWY SZEROKOŚCI RABATY.

DLA OGRODÓW ŚREDNIEJ WIELKOŚCI DOBRYM ROZWIĄZANIEM JEST RABATA MIESZANA, KTÓRA ŁĄCZY TRADYCJE WIEJSKIEGO OGRÓDKA Z ZASADAMI RABATY BYLINOWEJ ORAZ RABATY Z KRZEWÓW OZDOBNYCH. GŁÓWNYM ZAŁOŻENIEM JEST UTWORZE- NIE KOMPOZYCJI WPROWADZAJĄCEJ BARWY DO OGRODU PRZEZ CAŁY ROK. DO WYBORU JEST MNÓSTWO ROŚLIN. RÓŻE WRAZ Z KRZEWAMI OZDOBNYMI, TAKŻE ZIMOZIELONYMI, STANOWIĄ SZKIELET KOMPOZYCJI, SOLIDNY I PEŁEN BARW. SADZI SIĘ JE W GRUPACH PO 3 – 5 RAZEM, PRZEDZIELAJĄC BYLINAMI RABATO- WYMI, ABY UNIKNĄĆ ZBYT DUŻEGO ZRÓŻNICOWANIA WYSOKOŚ- CI.

ROŚLINY JEDNOROCZNE I CEBULOWE SADZI SIĘ, ABY WYPEŁNIĆ PUSTE MIEJSCA, SZCZEGÓLNIE Z PRZODU RABATY. DOSTARCZAJĄ ONE KWIATÓW PRZEZ CAŁE LATO; ROSLINY CEBULOWE PRZYNOSZĄ ŻYCIE NA RABATĘ OD WCZESNEJ WIOSNY. JEST KILKA BEZWZGLĘDNYCH ZASAD, KTÓRE SĄ WARUNKIEM SUKCESU. JEST TO: USUNIĘCIE WIELOLETNICH CHWASTÓW PRZED ZAŁOŻENIEM RABATY MIESZANEJ; WYBÓR WYTRZYMAŁYCH NA WYLEGANIE ODMIAN ROŚLIN; SPRAWDZENIE, CZY WYBRANE ODMIANY NADAJĄ SIĘ DO WARUNKÓW ISTNIEJĄCYCH W NASZYM OGRODZIE.