SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA PODSTAWY OCENY ZAŁOŻENIA PROJEKTY GOTOWOŚĆ KRYZYSOWA REAGOWANIE KRYZYSOWE PODSTAWY OCENY KONSTYTUCYJNA PODSTAWA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 2 - 6 2 - 6 ZAŁOŻENIA STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO 7 PROJEKTY KOMPETENCJE I RELACJE MIĘDZY ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ 8 INSTYTUCJONALNA STRUKTURA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 9 STRUKTURA PRAWA 10 KRYTYKA AKTUALNEGO STANU ZORGANIZOWANIA 11 PROCEDURA DOSKONALENIA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 12 STRUKTURA SYSTEMU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO (MODEL DOCELOWY) 13

RZECZPOSPOLITA KONSTYTUCYJNA PODSTAWA 2 Art. 5. SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 2 RZECZPOSPOLITA Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Art. 26. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli. Art. 74. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Art. 85. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny. Zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa. Obywatel, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być obowiązany do służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie.

3 SEJM I SENAT Art. 116. Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju. Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny jedynie w razie zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, o stanie wojny postanawia Prezydent Rzeczypospolitej. Art. 117. Zasady użycia Sił Zbrojnych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej określa ratyfikowana umowa międzynarodowa lub ustawa. Zasady pobytu obcych wojsk na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i zasady przemieszczania się ich przez to terytorium określają ratyfikowane umowy międzynarodowe lub ustawy.

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 4 PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Art. 126. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Art. 134. Prezydent Rzeczypospolitej jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej. Prezydent Rzeczypospolitej mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem określa ustawa. Na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa. Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe. Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa. Art. 135. Organem doradczym Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego. Art. 136. W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 141. W sprawach szczególnej wagi Prezydent Rzeczypospolitej może zwołać Radę Gabinetową. Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej. Radzie Gabinetowej nie przysługują kompetencje Rady Ministrów.

RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA 5 RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA Art. 146. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. Rada Ministrów kieruje administracją rządową. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności: zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju

STANY NADZWYCZAJNE 6 Art. 228. W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Art. 229. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa. Art. 230. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni. Art. 231. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Sejm niezwłocznie rozpatruje rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej. Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Art. 232. W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO 7 STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO I. NOWE WYZWANIA Istota zmian w naszym środowisku bezpieczeństwa polega zatem na przesuwaniu się punktu ciężkości z zagrożeń klasycznych (inwazja zbrojna), których znaczenie się zmniejsza, na zagrożenia nietypowe, których źródłem stają się także trudne do zidentyfikowania podmioty pozapaństwowe. Pojawiły się … nowe wyzwania globalne. Są związane przede wszystkim z napięciami i niestabilnością wywoływanymi przez terroryzm międzynarodowy i proliferację broni masowego rażenia, a także nieprzewidywalną politykę reżimów autorytarnych i zjawisko "państw w stanie rozkładu", które w dużej mierze zaostrza groźbę terroryzmu międzynarodowego i rozprzestrzeniania broni masowego rażenia. II. ZAŁOŻENIA OGÓLNE Wyzwania w dziedzinie bezpieczeństwa dyktują potrzebę podejścia całościowego. Zaciera się bowiem różnica między zewnętrznymi i wewnętrznymi aspektami bezpieczeństwa. Rośnie znaczenie czynnika międzynarodowego i rola współdziałania międzynarodowego, w tym zwłaszcza w układzie sojuszniczym. Zwiększa się wpływ czynników pozawojskowych, w tym ekonomicznych, społecznych i ekologicznych. Na stan bezpieczeństwa międzynarodowego wpływa w istotnej mierze poszanowanie uniwersalnych praw człowieka, zasad demokracji i praworządności. Nasza polityka bezpieczeństwa kładzie nacisk na potrzebę zacieśniania współpracy międzynarodowej, wzmacniania roli prawa międzynarodowego i instytucji wielostronnych. Instytucje międzynarodowe dostosowują obecnie swoje metody działania do nowych wyzwań. Szczególnie istotne znaczenie dla bezpieczeństwa Polski ma adaptacja Sojuszu Północnoatlantyckiego do wypełniania zadań niezbędnych dla stabilizacji globalnej, przy jednoczesnym zachowaniu jego klasycznych funkcji obronnych. Sprawność instytucji międzynarodowych i ich zdolność do podejmowania nowych wyzwań wpływać będą korzystnie na nasze bezpieczeństwo. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej jest podstawą i punktem wyjścia do opracowania poszczególnych strategii sektorowych w dziedzinach mających podstawowe znaczenie dla bezpieczeństwa i obronności państwa. Jej treść i realizacja będzie podlegać stałemu przeglądowi zgodnie z konstytucyjnymi zadaniami organów władzy państwowej. Będzie też zmieniana i uzupełniana w zależności od ewolucji uwarunkowań bezpieczeństwa narodowego Polski.

PREZYDENT PARLAMENT RADA MINISTRÓW ADM. TEREN. RESORTY równowaga KOMPETENCJE I RELACJE MIĘDZY ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ 8 PREZYDENT PARLAMENT „sprawuje władzę ustawodawczą” „stoi na straży bezpieczeństwa” równowaga RADA MINISTRÓW „zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne państwa” podległość ADM. TEREN. RESORTY „przedstawiciel RM w terenie” „kierują określonymi działami”

PREZYDENT PARLAMENT RADA MINISTRÓW INSTYTUCJONALNA STRUKTURA 9 SYSTEMU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO (stan – 2005 rok) 9 PREZYDENT PARLAMENT (SEJM, SENAT) RADA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO (organ doradczy Prezydenta RP) PARLAMENTARNE KOMISJE ds. OBRONY NARODOWEJ I BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RADA MINISTRÓW MINISTER SPRAW WEWNĘTRZNYCH i ADMINISTRACJI MIĘDZYRESORTOWE CENTRUM ds. ZWALCZANIA PRZESTĘPCZOSCI ZORGANIZOWANEJ I MIEDZYNARODOWEGO TERRORYZMU ZESPÓL ds. KRYZYSOWYCH ZESPÓL KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ MSWiA WSPÓLNOTA INFORMACYJNA RZĄDU KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI KOLEGIUM ds. SŁUZB SPECJALNYCH SZEF OBRONY CYWILNEJ KRAJU RZĄDOWY ZESPÓL KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ POZOSTAŁE RESORTY ADMINISTRACJA TERENOWA ZESPÓŁ ds. KRYZYSOWYCH ZESPÓŁ ds. KRYZYSOWYCH

ustawy o szczegółowym funkcjonowaniu służb STRUKTURA PRAWA ( W ZAKRESIE DOTYCZĄCYM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO) 10 USTAWY O STANACH NADZWYCZAJNYCH Stan nadzwyczajny Narastanie kryzysu Likwidacja skutków wyczerpanie możliwości reagowania z zastosowaniem zwykłych środków konstytucyjnych Stan normalny Stan normalny ustawy o szczegółowym funkcjonowaniu służb ustawa o zarządzaniu kryzysowym („systemowa”) -

KRYTYKA AKTUALNEGO STANU ZORGANIZOWANIA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 11 KRYTYKA AKTUALNEGO STANU ZORGANIZOWANIA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA PRAWO Niespójne prawo określające strukturę i funkcjonowanie systemu zarządzania kryzysowego Brak niektórych sektorowych strategii bezpieczeństwa SYSTEMOWE Brak formalnej płaszczyzny współpracy w sprawach dotyczących polityki i strategii bezpieczeństwa narodowego najwyższych organów władzy (Parlament - Prezydent – Rada Ministrów) Resortowe rozproszenie kompetencji i brak warunków koordynacji ze szczebla Rady Ministrów Nieadekwatność struktury systemu (w tym organów zarządzających) do nowych wyzwań i zagrożeń, zwłaszcza do zagrożeń „pełzających - miękkich” Rozproszenie i niejednorodności infrastruktury technicznej systemu Rozproszenie wysiłku naukowo - badawczego

RADA MINISTRÓW PARLAMENT PROCEDURA DOSKONALENIA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 12 P R E Z Y D E N T R P BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO KONCEPCJA - ZAŁOZENIA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA MIĘDZYRESORTOWY – INTERDYSCYPLINARNY ZESPÓŁ SPECJALISTÓW WYMAGANIA DOTYCZĄCE BUDOWY MODELU SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA RADA MINISTRÓW BUDOWA MODELU SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA Krajowy Program Ramowy MINISTER NAUKI I NFORMATYZACJI konsorcjum PARLAMENT PROJEKT USTAWY O ZARZADZANIU KRYZYSOWYM MODEL SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA ustawa o zarządzaniu kryzysowym ustawa o wieloletnim programie budowy systemu bezpieczeństwa państwa PROJEKT USTAWY O WIELOLETNIM PROGRAMIE BUDOWY SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA RESORTY AKTY PRAWNE WYKONAWCZE ADM. TEREN. REALIZACJA OŚRODKI NAUKOWO - BADAWCZE PRZEMYSŁ

PREZYDENT PARLAMENT RADA MINISTRÓW RZĄDOWE CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA STRUKTURA SYSTEMU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO (MODEL DOCELOWY) 13 PREZYDENT PARLAMENT (SEJM, SENAT) RADA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO PARLAMENTARNE KOMISJE ds. OBRONY NARODOWEJ I BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO „RADA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA” (nie istnieje – projektowana jako instytucjonalna platforma uzgadniania politycznych i strategicznych decyzji) BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RADA MINISTRÓW MINISTER SPRAW WEWNĘTRZNYCH i ADMINISTRACJI RZĄDOWY ZESPÓŁ KOORDYNACJI KRYZYSOWEJ (ministrowie i kierownicy właściwych instytucji SZEF OBRONY CYWILNEJ KRAJU RZĄDOWE CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA (instytucja stała : koordynacja – analiza – planowanie) KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI RATOWNICTWA I OCHRONY LUDNOŚCI POZOSTAŁE RESORTY ADMINISTRACJA TERENOWA Zespół kolegialny Zespół kolegialny służby porządkowo - ochronne i ratownicze Stała komórka ds. zarządzania kryzysowego Stała komórka ds. zarządzania kryzysowego Stanowisko kierowania operacyjnego Stanowisko kierowania operacyjnego Elementy struktury projektowanej struktury organizowane wg. potrzeb