Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 1 Ocena oddziaływania na środowisko - OOŚ (problemy – które trzeba rozwiązać) Dr inż. Marek Mielczarek wybrane zagadnienia dotyczące procedury oceny oddziaływania na środowisko w kontekście nowych Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych oraz omówienie załączników 4a i 4b do wniosku o dofinansowanie Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego w ramach Pomocy Technicznej RPO WD na lata

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 2 W opinii Komisji Europejskiej istnieje zasadnicza niezgodność polskich przepisów prawnych z wymogami dyrektywy 85/337/EWG Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne. Zarzuty dotyczą w szczególności nieprawidłowego transponowania do polskiego porządku prawnego pojęcia zezwolenia na inwestycję oraz jego umiejscowienia w chronologii polskiego procesu inwestycyjnego. Komisja Europejska oczekuje pilnego dostosowania polskiego prawa do przepisów wyżej wymienionej dyrektywy i do czasu wprowadzenia odpowiednich zmian w prawie polskim będzie akceptowała jedynie te inwestycje, dla których strona polska wykaże przeprowadzenie oceny środowiskowej zgodnie z prawem wspólnotowym.

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 3 Brak pełnej transpozycji prawa wspólnotowego do prawa krajowego w zakresie decyzji administracyjnych w procesie inwestycyjnym. Wadliwa decyzja w aspekcie prawa wspólnotowego dyskwalifikuje projekt z dofinansowania funduszami UE. (Wady dotyczą bardziej poziomu implementacji przedmiotowych dyrektyw niż ich transpozycji) Problem:

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 4 1) C. Niezgodność prawa polskiego z przepisami dyrektywy OOŚ 2) D. Zalecenia związane z nieprawidłową transpozycja dyrektywy OOŚ. Zakres najważniejszych zmian w nowych Wytycznych w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 5 1) C. Niezgodność prawa polskiego z przepisami dyrektywy OOŚ 2) D. Zalecenia związane z nieprawidłową transpozycja dyrektywy OOŚ. Zakres najważniejszych zmian w nowych Wytycznych w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 6 1)interpretacji pojęcia zezwolenie na inwestycję; 2) konieczności dokonania analizy wariantów lokalizacyjnych dla: dróg, dla których wydano już decyzję lokalizacyjną, oraz dla przebudowy dróg; 3) dokonywania zgłoszeń budowy; 4) udziału organizacji ekologicznych w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania środowisko; Zmiany dotyczą:

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 7 5)obowiązków związanych z informowaniem społeczności o inwestycji; 6)udziału społeczeństwa w postępowaniu dotyczącym przedsięwzięcia zlokalizowanego na terenach zamkniętych; 7)obowiązku przeprowadzenia tzw. screeningu dla przedsięwzięć polegających na przebudowie urządzeń przeciwpowodziowych; 8)pomocniczego wykorzystywania progów ilościowych dla przeprowadzenia tzw. screeningu. Zmiany dotyczą (c.d.):

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 8 Główne zarzuty KE: Brak wariantowania inwestycji w aspekcie środowiskowym Ograniczony zakres konsultacji społecznych (szczególnie NGO) Brak decyzji administracyjnej przy zgłoszeniu na budowę (procedura nie kończy się tzw. development consent – zezwolenie na realizację) W pozwoleniach na budowę w uzasadnieniach brak szerszego kontekstu związanego z decyzją środowiskową Nie do końca uzgodnione obszary Natura 2000

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 9 · Szybkie wprowadzenie nowych wytycznych zapewniających nadrzędność prawa horyzontalnego UE nad prawem krajowym (jeżeli prawo krajowe jest niezharmonizowane to prawo wspólnotowe stosuje się wprost) – MRR · Elastyczne podejście organów wydających decyzje (głównie Powiatowych i Wojewódzkich Inspektorów Nadzoru Budowlanego) – przy zachowaniu rzetelności stron (organ też odpowiedzialny – nie tylko inwestor) – planowane spotkania na poziomie krajowym z sugestią, iż podobne winny odbyć się na poziomie regionalnym · Zindywidualizowane podejście: możliwość uzupełnienia dokumentacji. IZ (UMWD) decyduje, w którym momencie następuje uzupełnienie dokumentacji (w czasie konkursu czy po wyborze projektu) ZZPAP_RPO.xls ZZPAP_RPO.xls Propozycje rozwiązań:

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 10 · Możliwe/przejściowe procedury unieważnienia/zmiany decyzji administracyjnych w celu ich dostosowania do wymogów prawa wspólnotowego – do momentu noweli prawa krajowego · Czasowe (do momentu nowelizacji prawa) moratorium na zgłoszenia na budowę (warunki wycofania zgłoszenia i nałożenia obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę) · Procedury poprawy ocen oddziaływania na środowisko – weryfikacja dokumentów pod kątem ciągłości procedury administracyjnej (w uzasadnieniach decyzji ostatecznej, pozwolenie na budowę, należy się odnieść do głównych ustaleń wcześniejszych decyzji w szczególności środowiskowej) Główne problemy do rozstrzygnięcia:

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 11 Ocena oddziaływania na środowisko (OOS) Procedura nie raport Narzędzie podejmowania decyzji Ogromne problemy ze stosowaniem w praktyce (m.in. brak konsultacji społecznych na wczesnym etapie inwestycji, wykluczanie NGO z konsultacji, brak spójnej listy obszarów naturowych N2000, do dzisiaj brak rozporządzeń sankcjonujących obszary naturowe, często nieprawidłowa interpretacja wymogów prawnych np. wariantowania) O co chodzi ?

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 12 Problemy z OOS - brak rzetelnej informacji o środowisku Informacja niepełna – intencjonalnie – z przyczyn obiektywnych brak danych o występowaniu rzadkich gatunków brak możliwości ich stwierdzenia – brak kontroli terenowych – kontrole poza sezonem aktywności zwierząt – zbyt mało kontroli

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 13 Problemy z OOS - brak właściwej analizy wariantowej brak możliwości wariantowania – niewłaściwa skala rozważań – konieczność analizy strategicznej (SEA) kawałkowanie inwestycji – salami-approach: zaniżanie oddziaływania ograniczenie opcji wariantowych do jednego rodzaju inwestycji – punkt widzenia inwestora vs państwo

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 14 Problemy z OOS - niefachowe prognozy oddziaływania Elementarne braki w wiedzy o wymaganiach ekologicznych gatunków i siedlisk – bagatelizowanie, ignorancja – chłopski rozsadek w miejsce ilościowych analiz Pomijanie efektów skumulowanych Ignorowanie oddziaływań pośrednich Upowszechnienie fałszywej opinii – można realizować szkodliwe projekty pod warunkiem: – monitoring – kompensacja

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 15 Zgodnie z orzecznictwem ETS, w chwili wydawania decyzji zatwierdzającej plan/projekt, organ administracji nie może mieć żadnych wątpliwości, że ujemne skutki nie wystąpią. Wykazanie braku negatywnego wpływu na obszar chroniony to warunek konieczny dopuszczalności inwestycji. Decydującym kryterium nie jest wiec okoliczność wystąpienia negatywnych skutków, ale wprost przeciwnie: wykazanie braku takich skutków. W konsekwencji, jeżeli organ (…) nie jest w stanie ich wykluczyć, inwestycja w żadnym razie nie może być realizowana. Jak postępować? Kryteria oceny oddziaływania przedsięwzięcia – zasada przezorności

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 16 Projekty i przedsięwzięcia istotnie, negatywnie oddziałujące na obszary Natura 2000 nie powinny być realizowane Jedynym kryterium: zakres i siła negatywnego wpływu na integralność obszaru N2000 Lokalizacja przedsięwzięcia nie gra roli !! (może być poza obszarem Natura 2000) – np. zapora na rzece zmienia kluczowe charakterystyki ekosystemów rzecznych nawet kilkaset km poniżej Oddziaływania kumulatywne bardzo ważne (w powiązaniu z innymi projektami i przedsięwzięciami) Jak postępować? OOS dla obszarów N2000 Generalne zasady – negatywne efekty

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 17 Projekty i przedsięwzięcia istotnie, negatywnie oddziałujące na obszary Natura 2000 nie powinny być realizowane Wyjątki – gdy spełnione jednocześnie 4 warunki brak rozwiązań alternatywnych nadrzędny cel publiczny / zdrowie ludzkie i bezpieczeństwo publiczne łagodzenie i kompensacja Komisja Europejska zgadza się / jest poinformowana Jak postępować? OOS dla obszarów N2000 Generalne zasady – negatywne efekty

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 18 Ocena oddziaływania na obszar N Schemat logiczny

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 19 Ściśle określona sekwencja procedur nadrzędny interes publiczny nie ma zastosowania, gdy istnieją alternatywne metody realizacji celu przy ocenie wariantów alternatywnych aspekty ekonomiczne nie są ważniejsze od ekologicznych odstąpienie od tego logicznego schematu oznacza: Złamanie prawa Ocena oddziaływania na obszar N2000 Mocne i wymagające prawo

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 20 Co dalej? Zmiana filozofii traktowania OOS Wielokryterialne oceny wariantów jako narzędzie decyzyjne – ocena nie jest papierem – ocena jest narzędziem podejmowania decyzji negatywne wyniki OOS dla części wariantów integralna częścią procedury decyzyjnej konsultacje społeczne (szerokie) na wstępnym etapie inwestycji

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 21 Rzetelne OOŚ są podstawa dialogu i wypracowywania optymalnych decyzji

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 22 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Wytyczne w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć wsp ó łfinansowanych z krajowych lub regionalnych program ó w operacyjnych

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, 16 marca 2009 r. 23 Dziękuję za uwagę Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego w ramach Pomocy Technicznej RPO WD na lata