EKOLOGICZNE I GOSPODARCZO-SPOŁECZNE ASPEKTY UPRAW GMO w polskim rolnictwie prof. zw. dr hab. Ludwik Tomiałojć Ekolog, wykładowca Rozwoju Zrównoważonego na Uniwersytecie Wrocławskim tomilu@biol.uni.wroc.pl

Tu mówię tylko o uwalnianych do środowiska roślinach GM z KONTROWERSYJNYMI genami: z transgenem Bt powodującym wytwarzanie toksycznego dla owadów białka Cry albo wytwarzającymi odporność na herbicyd RR (glyfosat) chroniący rośliny GM, a zabijający inne albo zmieniającymi genetycznie drzewa tworzące leśne ekosystemy (co zagroziłoby „płucom planety”).

I. Tworzenie oraz uprawianie GMO to dwa diametralnie różne etapy a) eksperymenty w laboratoriach, wykorzystujące wiedzę genetyczną i molekularną, b) uwalnianie do środowiska – podlegające ocenie oddziaływania na środowisko (OOS), opartej na wiedzy gleboznawczej, ekologicznej i ewolucyjnej! Ten fundamentalny aspekt jest NAGMINNIE ignorowany.

Dowód: Projekt Ustawy o GMO z r. 2009: W 19-osobowej Komisji ds. GMO i w innych gremiach przewidywał on udział: tylko biologów molekularnych i ani jednego uczonego z zakresu ekologii, gleboznawstwa, ekologii roślin, żywienia Podobnie: Przez 15 lat nie podjęto ani jednego interdyscyplinarnego tematu badań (z ekologami) nad możliwymi skutkami w glebie, środowisku!

II. NIEPRAWDY światowego agrobiznesu 1. GMO nie obniża głodu na Ziemi, a go potęguje! Bo opatentowane ziarno wypiera i dobija biednych! (Lappe i Bailey 1999 i min. środowiska III świata) 2. Plony GMO są 5-15% NIŻSZE i nie tańsze (bo subsydiowane) (FAO 2004, Soil Association 2008) 3. Uprawy GMO zwiększają zużycie (funtów/akr) herbicydów – kontaminując gleby, zwierzęta i ludzi; (Robin 2009)

ZIARNO GMO już 6 x DROŻSZE… Koszty pasz z soją GM są tak różne, gdyż zależy wg ceny z którego roku je wyliczono! Im dawniej, tym tańsze!

Ochrona plonów GMO przed szkodnikami też tylko TYMCZASOWA! Na 6 kontynentach już pojawiły się odporne na toksynę Bt owady-szkodniki oraz „superchwasty” odporne na glyfosat, co rychło zwiększy koszt upraw GMO 2-3-krotnie! (Tabashnik i inni 2009)

RYZYKO UPRAW GMO W ŚRODOWISKU NIEODWRACALNOŚĆ aktów uwolnienia!!! GMO to mnożące się, mutujące i wędrujące ORGANIZMY, a nie rdzewiejące maszyny; Udowodniono PRZECHODZENIE transgenów do innych odmian oraz gatunków tak uprawnych jak dzikich Przekazując m.in. transgen wytwarzania toksyn Bt! (Mallet 1995; Aliabadian, Nijman 2007; Ho, Cummins 2007)

Negatywne skutki agronomiczne: Utrata różnorodności upraw NIEMOŻLIWE odizolowanie GMO od upraw konwencjonalnych i ekologicznych, od dzikiej przyrody. Wichury roznoszą pyłki po kontynencie, nie na 50-100 m! Niska różnorodność kultywarów utrudni zaś: a - dopasowywanie ich do zmiany klimatu , np. są jeszcze 24 odporne na susze odmiany kukurydzy non-GM ! b - dobór odmian odpornych na nowe szkodniki idące z południa wraz z ociepleniem

C. Zagrożenie dla stanu gleb Transfer GM-DNA do mikroorganizmów glebowych nasila krzyżowanie się form glebowych, redukując ich bogactwo i mogąc zaburzać procesy glebowe, może to zubożyć gleby. Physicians and Scientists for Responsible Application of Science & Technology (PSRAST); J. Suurkula (2012)

NEGATYWNE SKUTKI DLA PRZYRODY NIEMOŻNOŚĆ zatrzymania lub zawrócenia ekspansji GMO po uwolnieniu prof. J.B. Neilands,1997, biochemik Transgeny (m.in. wytwarzania toksyn) przenikają do gatunków dzikich, np. z rzepaku GM Zmieniają skład zespołów organizmów żywych, jedne gatunki „uzbrajając” a inne wypierając konkurencją (Alteri 1998, Hilbeck et al. 1998, Hernandez et al. 1998, Losey et al. 1999, Mizuki et al. 1999, Ho i Cummins 2007)

Obniżanie różnorodności biologicznej przez: koncentrację toksyny Bt i herbicydu Roundup i zmiany w glebach; zagrożenie organizmów w wodach detritusem z pól (tkanki roślin z Bt i glyfosatem), Poziome „skażąnie” transgenem gatunków dzikich (przez hybrydyzację lub wektory glebowe), Osłabianie owadów ZAPYLAJĄCYCH kwiaty i zabijanie (niektórych) grup bezkręgowców neutralnych gospodarczo, a ważnych ekologicznie.

Nieodwracalne wprowadzanie tego rodzaju genetycznych czynników do środowiska nastąpiło i następuje bez uprzedniego poznania ubocznych skutków ekologicznych i gospodarczych!!! To pogwałcenie unijnej Zasady Przezorności! „ZATRACILIŚMY GDZIEŚ CAŁĄ MĄDROŚĆ. OBCHODZI NAS TYLKO RACHUNEK ZYSKÓW” (Jane Goodal, prymatolożka) CHCIWOŚĆ bogatych zdominowała Świat

III. SKUTKI GOSPODARCZO-SPOŁECZNE Problemem POLSKI i UE MASOWY BRAK PRACY i ŹRÓDEŁ UTRZYMANIA a nie NIEDOSTATEK PRODUKTÓW ROLNYCH

OPATENTOWANE CUDZE ZIARNO ZBĘDNE Rolnictwo UE i Polski samowystarczalnie przez 4 tys. lat opierało się na rodzimej produkcji, potem rodzimym przemyśle rolnym i handlu To dawało stałe zatrudnienie milionom ludzi Polska (limity na uprawy!) i UE ma nadmiar żywności (45% marnowane) Polskie rolnictwo ekologiczne - w ciągu 11 lat zwiększyło 25-krotne liczbę gospodarstw!

Polski eksport prod. rolno-spożywczych przekroczył 60 mld zł rocznie

Masowe uprawy kontraktowanych GMO zagroziłyby konkurencyjnie i bankructwem wielu drobnym rolnikom (jak w Indiach), czyli wzrostem liczby BEZROBOTNYCH o dalszych kilka milionów Polaków. Kto da zatrudnienie i utrzymanie ich rodzinom? Zagraniczne koncerny? Entuzjaści GMO? Najpierw opanujmy obecne bezrobocie, a potem zmieniajmy, i to rozważnie, rolnictwo na coraz bardziej zrównoważone, a nie na „ślepe”, czyli „przemysłowe”.

Zyskaliby tylko obcy i nasi bogaci …. Uprawy GMO zagrażają rolnictwu konwencjonalnemu i ekologicznemu oraz eksportowi naszej żywności, poprzez utratę certyfikatów po „zanieczyszczeniu genetycznym” i wykonkurowanie z rynku przez garstkę rolników „przemysłowych”-kontraktatorów Zyskaliby tylko obcy i nasi bogaci …. „Nasz wzrost gospodarczy nie służy większości społeczeństwa” ! prof. T. Kowalik, Przegląd

(termin J. Muira, doradcy prezyd. USA, w. XIX) Rzeczywisty „Rozwój polega na usuwaniu ograniczeń/zniewoleń, które pozostawiają ludziom niewielki wybór i niewielkie szanse realizacji działania. Wolność ludzka jest zasadniczym celem Rozwoju.” („Rozwój i wolność” A. Sen, Hindus, Nobel z ekonomii, r. 1998) Uprawy GMO, jako wypierające inne formy rolnictwa i zaburzające przyrodę, nie są rozwojem. Są POSTĘPEM ŚLEPYM (termin J. Muira, doradcy prezyd. USA, w. XIX)

IV. MODERNIZACJA ROLNICTWA możliwa nie przez GMO, a bezpieczniej przez: a) mniejszą zależność od ropy naftowej i chemii; b) wzrost plonów przez zwiększenie pracy ludzkiej – rolnictwo ekologiczne zmniejsza bezrobocie; c) zachowanie różnorodności odmian i ras wzmacniając odporność upraw/hodowli na klęski; d) przez rozwiniętą biologiczną walkę ze szkodnikami; e) BEZPIECZNE nowe technologie: probiotyki, dobór hodowlany wsparty markerami molekularnymi, heterozja, nawadnianie kropelkowe, itp;

Zamiast rolnictwa przemysłowego zubażającego gleby wprowadzajmy bezpieczne nowe technologie. Czytajmy: Ho M-W, Burcher S, Li-Ching L i inni 2008. Food Futures Now: Organic, Sustainable, Fossil- fuel -Free. ISIS-TWN Report. www.i-si-s.org.uk/foodFutures.php To wyniki badań rolniczych nad tym, jak produkując żywność chronić społeczeństwo, jego zdrowie, środowisko, gleby, klimat, uniezależniać się od drogiej ropy i od zagranicznych koncernów!

V. WNIOSKI Mamy mocne powody by chronić: - DZIEDZICTWO BIOLOGICZNO-KULTUROWE setek pokoleń rolników Starego Świata, - nasze SPOŁECZEŃSTWO przed bezrobociem, - i nieuszczuplaną RÓŻNORODNOŚĆ przyrody! Z nadmiarem żywności Polska nie potrzebuje NEOKOLONIALIZMU koncernów. Potrzebuje MORATORIUM na uprawy GMO, własnych badań skutków eko-rolniczych, sprawdzonych, bezpieczniejszych, a może i swoich rozwiązań w rolnictwie

Do uczonych i studentów Uniwersytetu Przyrodniczego Dziękując Władzom Waszej Uczelni za zorganizowanie tej, pierwszej w kraju, merytorycznej konferencji na ważny sporny temat zarazem APELUJĘ do wszystkich Państwa: Czytajmy racje OBU stron w sporze nauki o GMO, jak przystało na ludzi szukających wyważonej PRAWDY. Choć wszędzie zdarzają się niedoinformowania i jednostronne interpretacje to gorąco polecam miesięczne światowe raporty: WWW. GMWATCH. ORG