Bezrobocie w okresie transformacji w Polsce Katarzyna Konopka

BEZROBOTNY - definicja Według Głównego Urzędu Statystycznego bezrobotny to osoba w wieku od 15 do 74 lat , a w okresie badanego tygodnia: a) nie była osobą pracującą; b) aktywnie poszukiwała pracy; c) była gotowa podjąć pracę w tygodniu badania i następnym.

Bezrobocie – problem całego społeczeństwa Wykres1: Badanie opinii publicznej - powszechność bezrobocia. Źródło: CBOS, Społeczny zasięg bezrobocia i zagrożenie utratą pracy. Komunikat z badań., Warszawa, marzec 2004. Z badań CBOP wynika, że w ciągu ostatnich 5 lat w co drugim gospodarstwie domowym ktoś doświadczył problemu bezrobocia.

Strach przed utratą pracy Wykres2: Badanie opinii publicznej - obawa przed utratą obecnego miejsca pracy Źródło: CBOS, Społeczny zasięg bezrobocia i zagrożenie utratą pracy. Komunikat z badań., Warszawa, marzec 2004. Początkowo ludzie byli pewni swego źródła utrzymania, ale już w grudniu 1990 roku większość badanych obawiała się straty pracy.

W przystosowywaniu produkcji i zatrudnienia do rynkowych warunków można wyróżnić trzy etapy: I (1990 - 1991): gwałtownie malała produkcja przy wolniejszym spadku zatrudnienia; II (1992 – 1993): PKB rosło, zatrudnienie nadal malało  wzrost efektywności pracy; III (pozostałe lata): wzrost obu wartości, ale zatrudnienie wolniej. Wykres 3: Zmiany roczne PKB, zatrudnienia w II i III etapie zmian systemowych. Źródło: B. Ptaszyńska, Transformacja systemowa, a transformacyjne bezrobocie strukturalne w Polsce, Wydawnictwo Wyżej Szkoły Bankowej, Warszawa 2006 s. 23. Trzy etapy

Bezrobocie w okresie transformacji – bezrobocie strukturalne? Nie zależy od zmian cyklicznych gospodarki, nadwyżki siły roboczej na jednych rynkach współistnieją z niedoborami na innych, a stan bezrobocia charakteryzuje się długo- okresowością. Bezrobocie w okresie transformacji – bezrobocie strukturalne?

Na czym Polegały zmiany? Decyzje o zatrudnieniu i płacach Na czym Polegały zmiany? Etap I polegał na tworzeniu otoczenia rynkowego oraz zlikwidowaniu nadmiernego popytu. Zmieniły się zasady działania przedsiębiorstw. Rachunek ekonomiczny Ocena produktywności Ograniczenie nadmiernego zatrudnienia Zmiana struktury popytu BEZROBOCIE TRANSFORMACYJNE

Polityka państwa Podejście osłonowe: wcześniejsze emerytury; łatwo dostępne zasiłki dla bezrobotnych, ubezpieczenia emerytalne, bezpłatne świadczenia medyczne. W rejestrach bezrobotnych były osoby, które wcale nie chciały podjąć pracy, a jedynie uzyskać świadczenia. Obniżenie stopy bezrobocia jest więc nie tylko skutkiem ożywienia gospodarczego, a także obniżenia aktywności zawodowej ludności.

„Strategia dla Polski” Malejąca liczba osób z prawem do zasiłku wynika z programu: „Strategia dla Polski”

Płynność bezrobocia Początkowo poziom bezrobocia rósł przy małych odpływach z tego stanu. W 1994 „odpływ” zaczął przeważać nad „napływem”, malała liczba bezrobotnych, ale prawie połowa opuszczających bezrobocie wycofywała się z aktywnych zawodowo, co nie było zjawiskiem korzystnym. Im gorsza koniunktura, tym większe napływy do bezrobocia i mniejsze odpływy. Jednak w przypadku Polski nie ma zauważalnej różnicy w tym względzie w okresie ożywienia i recesji.  BEZROBOCIE STUKTURALNE

Bezrobocie długookresowe POZOSTAWANIE BEZ PRACY PRZEZ OKRES DŁUŻSZY NIŻ 1 ROK. KONSEKWENCJE: malejąca efektywność kapitału ludzkiego: mniejsza atrakcyjność dla pracodawcy. WNIOSKI: Im dłuższy czas trwania bezrobocia, tym mniejsza szansa na odzyskanie pracy. osoby z aktywnych zawodowo częściej trafiały do bezrobocia niż do zatrudnionych, zarówno dla bezrobotnych jak i dla osób wchodzących do zasobu aktywnych zatrudnienie stało się trudniejsze, mimo ożywienia koniunktury.

Zmiany w strukturze zatrudnienia Tabela 1: Zmiany liczby pracujących wg działów gospodarki w poszczególnych fazach transformacji (w tys. osób). Źródło: B. Ptaszyńska, Transformacja systemowa, a transformacyjne bezrobocie strukturalne w Polsce, Wydawnictwo Wyżej Szkoły Bankowej, Warszawa 2006 s. 23. . Korzystna zależność? NIE: Zbyt mały wzrost zatrudnienia w stosunku do wzrostu produkcji  presja na wzrost efektywności pracy Lata Rolniczy Przemysłowy Usługowy 1990-1993 -1032 -1679 83 1994-1997 429 100 582 1998-2000 -53 -673 -23

Struktura bezrobotnych - wykształcenie

Struktura bezrobotnych - doświadczenie zawodowe

Dlaczego bezrobocie strukturalne ? 1. Niska absorpcja mimo zwiększonej wydajności Spadek bezrobocia głównie spowodowany dezaktywizacją 2. Długi czas trwania bezrobocia, małe prawdopodobieństwo uzyskania pracy, mimo ożywienia gospodarki 3. Niedopasowania strukturalne popytu i podaży pracy [wykształcenie, doświadczenie]

Skutek błędów w prowadzonej polityce? Za bogate świadczenia socjalne Przeciw oczyszczanie z zaszłości socjalizmu metody pracochłonne zastępowano kapitałochłonnymi pionierski charakter zmian wspieranie „trudnych sektorów” podtrzymywanie starych nawyków